Η Ευρώπη θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς τη στρατιωτική υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών — αλλά θα χρειαζόταν ένα τέταρτο του αιώνα για να αντικαταστήσει τους Αμερικανούς και το κόστος θα έφτανε το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, σύμφωνα με νέα έκθεση.
Μια μελέτη του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS), που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη, διαπιστώνει ότι μια υποθετική αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη θα άφηνε τα μέλη του ΝΑΤΟ στην ήπειρο ευάλωτα απέναντι στη ρωσική απειλή και αντιμέτωπα με «σκληρές επιλογές» για το πώς θα καλύψουν τα τεράστια κενά.
Το κόστος αντικατάστασης των αμερικανικών δυνάμεων και εξοπλισμού με αντίστοιχα ευρωπαϊκά μέσα θα ανερχόταν περίπου στο 1 τρισεκατομμύριο δολάρια μέσα σε 25 χρόνια, σύμφωνα με τη μελέτη.
Αυτό περιλαμβάνει εφάπαξ δαπάνες προμήθειας από 226 έως 344 δισεκατομμύρια δολάρια — ανάλογα με την ποιότητα του εξοπλισμού — και πρόσθετα έξοδα για συντήρηση, προσωπικό και υποστήριξη.
Το πιο ακριβό αντικείμενο στη «λίστα αγορών» θα ήταν 400 τακτικά μαχητικά αεροσκάφη, ακολουθούμενα από 20 αντιτορπιλικά και 24 συστήματα αντιαεροπορικών πυραύλων μεγάλης εμβέλειας.
Το IISS εκτιμά επίσης ότι, σε περίπτωση μεγάλης στρατιωτικής επιχείρησης για την αντιμετώπιση ρωσικής επίθεσης, το κόστος αντικατάστασης των αμερικανικών στρατευμάτων (υπολογιζόμενων σε 128.000 άτομα) θα ξεπερνούσε τα 12 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η αξιολόγηση δεν περιλαμβάνει άλλα προφανή κενά, των οποίων το κόστος είναι πιο δύσκολο να υπολογιστεί. Σε αυτά περιλαμβάνονται οι δυνατότητες διοίκησης και ελέγχου, ο συντονισμός, ο διαστημικός τομέας, οι πληροφορίες και η επιτήρηση, καθώς και το κόστος των πυρηνικών όπλων.
Οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε επίσης να αναλάβουν κορυφαίες θέσεις, όπως του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης — δηλαδή του επικεφαλής του ΝΑΤΟ στην ήπειρο και της δεύτερης σε ιεραρχία στρατιωτικής θέσης στη συμμαχία.
Με την απουσία των ΗΠΑ, θα έπρεπε επιπλέον να ενισχυθεί και ο διπλωματικός συντονισμός.
Πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις
Η κάλυψη του κενού που θα άφηναν οι ΗΠΑ στην Ευρώπη θα απαιτούσε χρόνο, μακροπρόθεσμη πολιτική δέσμευση και πιο φιλόδοξες επενδύσεις.
Όμως, ακόμα και με απεριόριστη πολιτική βούληση και τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους, η ευρωπαϊκή βιομηχανία δεν θα μπορούσε βραχυπρόθεσμα να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση, σύμφωνα με το IISS. Οι κατασκευαστές όπλων θα αντιμετώπιζαν προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, καθώς και περιορισμούς χρηματοδότησης και ρυθμιστικών πλαισίων.
Πιθανότατα, το όραμα για «αγορές made in Europe» που προωθεί η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν θα υλοποιηθεί σύντομα. Ακόμα κι αν οι αγορές ενισχυθούν στον τομέα του χερσαίου πολέμου, άλλοι τομείς όπως η ναυπήγηση και η αεροδιαστημική έχουν υποστεί ελάχιστες επενδύσεις.
Σε ορισμένα πεδία, όπως το πυραυλικό πυροβολικό ή τα αεροσκάφη τεχνολογίας stealth, η αγορά ευρωπαϊκών προϊόντων δεν αποτελεί καν επιλογή.
Ωστόσο, παρά τη συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από αμερικανικούς στρατιωτικούς προμηθευτές, υπάρχουν σημάδια προόδου.
Η ανάλυση του ινστιτούτου για επιλεγμένες αμυντικές συμβάσεις που προκηρύχθηκαν από τον Φεβρουάριο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2024 έδειξε ότι το 52% της αξίας τους δόθηκε σε ευρωπαϊκούς προμηθευτές, έναντι 34% για αμερικανικούς. Η τάση για «ευρωπαϊκές αγορές» φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος, σύμφωνα με τους συγγραφείς της έκθεσης.
Η Ευρώπη επίσης ξοδεύει πλέον περισσότερα για την άμυνά της.
Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ ενίσχυσαν τις προσπάθειές τους να φτάσουν ή να ξεπεράσουν τον στόχο της συμμαχίας για αμυντικές δαπάνες τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ.
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο αποτέλεσε επίσης μια απροσδόκητη ώθηση για τους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής άμυνας.
Οι απαιτήσεις του προέδρου για μεγαλύτερη συνεισφορά των Ευρωπαίων συμμάχων στο ΝΑΤΟ — και η πρότασή του ότι οι ΗΠΑ ίσως εγκαταλείψουν τις δεσμεύσεις τους για την άμυνα της Ευρώπης — έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία της Αμερικής ως συμμάχου.
Αυτό καθιστά την ιδέα μιας «πραγματικά ευρωπαϊκής άμυνας», όπως την υποστηρίζει ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, πιο ελκυστική.
Όμως, οι κυβερνήσεις με δημοσιονομικά περιορισμένα περιθώρια έχουν μόνο έναν περιορισμένο βαθμό ελευθερίας για αυξημένες αμυντικές δαπάνες χωρίς να εκτροχιάσουν τα εθνικά τους χρέη.
Επιπλέον, οι εντάσεις σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, που αντιμετωπίζουν την πίεση του χρέους στα δημόσια οικονομικά, υποδηλώνουν ότι και η κοινωνική αντίσταση σε αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο — εφόσον η Ευρώπη μείνει μόνη της.
