Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η βιταμίνη αυτή σχετίζεται τόσο με τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης της νόσου όσο και με τη βελτίωση της πρόγνωσης σε ασθενείς που ήδη νοσούν.
Η βιταμίνη D, γνωστή και ως «βιταμίνη του ήλιου», προσλαμβάνεται μέσω της έκθεσης στον ήλιο αλλά και μέσω τροφών όπως τα λιπαρά ψάρια, το κόκκινο κρέας και οι κρόκοι αυγών. Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης προειδοποιούν ότι οι Ευρωπαίοι - ιδιαίτερα όσοι ζουν σε αστικά κέντρα - διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης της βιταμίνης.
Για τον λόγο αυτό, τονίζουν τη σημασία των συμπληρωμάτων βιταμίνης D, τα οποία είναι διαθέσιμα σε φαρμακεία και έχουν μικρό κόστος
Τα ευρήματα έρχονται σε μια περίοδο όπου παρατηρείται ανεξήγητη αύξηση στα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου σε νέους ενήλικες, με τα ποσοστά να έχουν αυξηθεί κατά 80% τα τελευταία 30 χρόνια.
Στην ανασκόπησή τους, οι Ούγγροι επιστήμονες ανέλυσαν 50 προηγούμενες μελέτες που αφορούσαν περισσότερους από 1,3 εκατομμύρια ασθενείς. Διαπίστωσαν ότι άτομα με επαρκή πρόσληψη βιταμίνης D είχαν 25% έως 58% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του παχέος εντέρου.
Επιπλέον, βρήκαν ότι κάθε πρόσληψη 2,5 μικρογραμμαρίων βιταμίνης D μείωσε τον κίνδυνο κατά 4%.
Οι ειδικοί συνιστούν κάθε ενήλικας και παιδί άνω του ενός έτους να λαμβάνει 10 μικρογραμμάρια βιταμίνης D την ημέρα.
Η ανασκόπηση έδειξε επίσης ότι οι ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου και υψηλά επίπεδα βιταμίνης D είχαν καλύτερα αποτελέσματα. Μία κλινική δοκιμή έδειξε ότι ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο που λάμβαναν υψηλή δόση βιταμίνης D καθημερινά ζούσαν κατά μέσο όρο δύο μήνες περισσότερο.
Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι ασθενείς με υψηλά επίπεδα βιταμίνης D είχαν 50% μικρότερο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η βιταμίνη D δρα ενάντια στη φλεγμονή που μπορεί να πυροδοτήσει τον καρκίνο, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθά στην εξόντωση των καρκινικών κυττάρων και αναστέλλει την ανάπτυξη όγκων.
Ο καθηγητής Γιάννος Τάμας Βάργκα του Πανεπιστημίου Σέμελιουις δήλωσε στο Fox News: «Η βιταμίνη D παίζει κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου».
Πρόσθεσε ότι η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από τη δόση, την ατομική κατάσταση του ασθενούς και τη διάρκεια της θεραπείας.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nutrients, επισημαίνει ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού διατρέχει κίνδυνο ανεπάρκειας.
Οι αστικές περιοχές με περιορισμένη ηλιοφάνεια λόγω ρύπανσης ή κτιριακής πυκνότητας είναι πιο ευάλωτες.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι περίπου 40% των Ευρωπαίων έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης D, με 13% να βρίσκονται σε σοβαρή ανεπάρκεια.
Στη Βρετανία, περίπου 2 στους 5 ενήλικες εμφανίζουν έλλειψη βιταμίνης D κατά τους χειμερινούς μήνες.
Αν και οι Ούγγροι επιστήμονες είναι βέβαιοι για τα οφέλη της βιταμίνης D, αναγνωρίζουν πως η μελέτη τους έχει περιορισμούς, όπως διαφορετικά στάδια καρκίνου και ποικίλες δοσολογίες στις επιμέρους έρευνες.
Ο οργανισμός Έρευνας του Καρκίνου στη Μεγάλη Βρετανία σημειώνει ότι δεν υπάρχει ακόμη ισχυρή απόδειξη πως η ανεπάρκεια βιταμίνης D αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. Ούτε υπάρχει βεβαιότητα πως τα συμπληρώματα αποτρέπουν τον καρκίνο.
Εν τω μεταξύ, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου αυξήθηκαν κατά 52% σε άτομα ηλικίας 25-49 ετών από τις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Οι αιτίες παραμένουν ασαφείς — ορισμένοι ειδικοί επιρρίπτουν ευθύνη στη ρύπανση, άλλοι στην κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφών.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μεταβολές στις κενώσεις (διάρροια ή δυσκοιλιότητα), αίμα στα κόπρανα, κοιλιακό πόνο, φούσκωμα, ανεξήγητη απώλεια βάρους και κόπωση.
Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου, στοιχεία ζωτικής σημασίας για την υγεία των οστών, των δοντιών, των μυών και του νευρικού συστήματος.
Η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει παθήσεις όπως η ραχίτιδα, που σχετίζεται με οστικούς πόνους και παραμορφώσεις.
Οι γιατροί προτείνει η λήψη της να γίνεται κυρίως από την άνοιξη έως το φθινόπωρο μέσω ηλιακής έκθεσης, ενώ κατά τους χειμερινούς μήνες συνιστάται η χρήση συμπληρωμάτων.
Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει υπερασβεστιαιμία, επιφέροντας οστική αποδυνάμωση, νεφρική ή καρδιακή βλάβη. Για αυτό, προτείνεται να μην ξεπερνάται η δόση των 100 μικρογραμμαρίων την ημέρα, εκτός αν υπάρχει ιατρική οδηγία.
Τι συμβαίνει στην Κρήτη
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cancers το 2022 ανέλυσε δεδομένα από το Περιφερειακό Μητρώο Καρκίνου Κρήτης για την περίοδο 1992–2021. Σύμφωνα με τα ευρήματα:
Άτομα ηλικίας 20–34 ετών: Παρατηρήθηκε αύξηση της ηλικιακά προσαρμοσμένης επίπτωσης (ASpIR) κατά 29,6% την περίοδο 2001–2011, με προβλεπόμενη περαιτέρω αύξηση 42,8% έως το 2030.
Από τα παραπάνω φαίνεται μια ετήσια αύξηση 2,9% περίπου.
Άτομα ηλικίας 35–49 ετών: Παρόμοιες αυξητικές τάσεις καταγράφηκαν, με αύξηση της ASpIR κατά 37,2% την περίοδο 2001–2011 και εκτιμώμενη αύξηση άνω του 56% για την περίοδο 2022–2030.
Άτομα ηλικίας 50–74 ετών: Παρατηρήθηκε μείωση της ASpIR κατά 12,4% την περίοδο 2001–2011 και περαιτέρω μείωση 25,8% την περίοδο 2012–2021.
Άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών: Η ASpIR μειώθηκε κατά 31,3% την περίοδο 2001–2011 και κατά 39,6% την περίοδο 2012–2021.
Αυτές οι τάσεις υποδηλώνουν μια ανησυχητική αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου σε νεότερες ηλικιακές ομάδες στην Κρήτη, ενώ παρατηρείται μείωση στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Παράγοντες κινδύνου
Η μελέτη εντόπισε σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου, ιδίως στους νεότερους ενήλικες:
Κάπνισμα: Ο αριθμός των πακέτων-ετών καπνίσματος συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο (p = 0.01).
Κατανάλωση αλκοόλ: Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ σχετίστηκε με υψηλότερη επίπτωση (p = 0.02).
Επάγγελμα αγρότη: Η αγροτική εργασία συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο (p = 0.04), ιδιαίτερα την περίοδο 2012–2021.
Επιπλέον, παρατηρήθηκε ότι οι νεότεροι ενήλικες διαγιγνώσκονται συχνότερα σε προχωρημένα στάδια της νόσου, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την πρόγνωση και την επιβίωση.
Σύσταση για προσυμπτωματικό έλεγχο
Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη επίπτωση σε νεότερες ηλικίες, η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για αναθεώρηση των ηλικιακών ορίων έναρξης του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Συγκεκριμένα, προτείνεται η έναρξη του ελέγχου από την ηλικία των 45 ετών, όπως ήδη συνιστάται σε άλλες χώρες.
