Όταν επιβλήθηκαν οι δύο πρώτοι γύροι δασμών ύψους 10%, ο Ζου Γκουοτσίνγκ, Κινέζος εξαγωγέας, δυσανασχέτησε, αλλά δεν τους θεώρησε ανυπέρβλητους. Μείωσε τα περιθώρια κέρδους του και προσέφερε στον πελάτη του —ένα εργοστάσιο αυτοκινούμενων χιονοέλκηθρων στη Νεμπράσκα— εκπτώσεις 5% έως 10%. Φάνηκε να λειτουργεί: το εργοστάσιο συμφώνησε σε νέα παραγγελία καλουπιών και ανταλλακτικών.
Όμως όταν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε έναν επιπλέον καθολικό δασμό 34% στα κινεζικά προϊόντα στις 2 Απριλίου, ο Ζου, που εξάγει στις ΗΠΑ για πάνω από μία δεκαετία, έμεινε άφωνος.
«Δεν υπάρχει καμία απολύτως βιωσιμότητα», δήλωσε στο Associated Press ο Ζου, ο οποίος δραστηριοποιείται στην ανατολική κινεζική πόλη Νίνγκμπο. «Φαίνεται πως δεν θα έχω άλλη επιλογή από το να εγκαταλείψω το εμπόριο με τις ΗΠΑ».
Στη συνέχεια ήρθε επιπλέον 50% από τον Τραμπ, ακολουθούμενο από άλλη μία αύξηση που ώθησε τον καθολικό δασμό στα κινεζικά προϊόντα στο 145%.
Ο Ζου είπε πως πλέον το μόνο που μπορεί να ελπίζει είναι να επικοινωνήσουν ο Τραμπ με τον Σι Τζινπίνγκ. «Έχουμε σταματήσει τις αποστολές», είπε. «Μέχρι να μιλήσουν οι ηγέτες».
Αυτός ο δασμός των ΗΠΑ και ο αντίποινος δασμός 125% από την Κίνα έχουν προκαλέσει αναστάτωση στις επιχειρήσεις που εμπορεύονται μεταξύ των δύο χωρών.
Οι επιχειρήσεις ανησυχούν όχι μόνο για τις επόμενες παραγγελίες τους, αλλά και για τη βιωσιμότητά τους αν δεν υπάρξει σύντομα κάποια ανακούφιση.
Οι ειδικοί φοβούνται ότι οι δεκαετίες εμπορικών δεσμών που στήριξαν τις σχέσεις των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου μπορεί να διαρραγούν.
Οι εμπορικοί δεσμοί δοκιμάζονται
Αν οι υψηλοί δασμοί διατηρηθούν για τους επόμενους έξι μήνες ή περισσότερο, «αυτό θα οδηγήσει ουσιαστικά σε μια πραγματική αποσύνδεση της αμερικανικής και κινεζικής οικονομίας», δήλωσε ο Τσεν Ζιγού, καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.
Ο Τζος Λίπσκι, ανώτερος διευθυντής του Κέντρου Γεωοικονομίας του Atlantic Council, ανέφερε ότι οι δασμοί αυτοί αποτελούν σχεδόν «εμπάργκο», καθώς καθιστούν αδύνατες τις εξαγωγές χαμηλής αξίας προϊόντων, όπως τα ενδύματα, από την Κίνα στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, αναγκάζουν τις αμερικανικές επιχειρήσεις να αναζητήσουν εναλλακτικές αγορές.
Η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε αργά την Παρασκευή ότι θα εξαιρέσει από τους αμοιβαίους δασμούς τα ηλεκτρονικά, όπως τα smartphones και οι φορητοί υπολογιστές, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα υπόκεινται στον δασμό 145%.
Η εξαίρεση αυτή αντικατοπτρίζει, σύμφωνα με αναλυτές, την αναγνώριση του Τραμπ ότι οι δασμοί του δεν είναι πιθανό να φέρουν πίσω στις ΗΠΑ την παραγωγή smartphones, υπολογιστών και άλλων συσκευών σύντομα.
Στην Κίνα, το κεντρικό τελωνειακό γραφείο δήλωσε πως «δεν υπάρχει καμία δυνατότητα αποδοχής από την αγορά» για τα αμερικανικά προϊόντα στις σημερινές τιμές με δασμούς.
«Όλοι ανησυχούν πολύ», είπε ο Χου Τζιανλόνγκ, ιδρυτής της Brands Factory, μιας συμβουλευτικής εταιρείας που βοηθά κινεζικές επιχειρήσεις να επεκταθούν στο εξωτερικό. «Προς το παρόν, δεν υπάρχει καλός δρόμος μπροστά.
Η κατάσταση δεν έχει λυθεί... δεν υπάρχει τελικό νούμερο. Οπότε όλοι περιμένουν να δουν τι θα γίνει».
Αποσύνδεση ή «μείωση ρίσκου»;
Περισσότερα από 20 χρόνια μετά την ένταξη της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου με τη βοήθεια των ΗΠΑ, που οδήγησε σε ραγδαία ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας μέσω επενδύσεων και εξαγωγών στη Δύση, οι εντάσεις επανέρχονται.
Μέχρι πέρυσι, το εμπόριο Κίνας–ΗΠΑ ανερχόταν στα 582 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος προκάλεσε νέο κύμα προστριβών.
Αν και το εμπορικό έλλειμμα έχει περιοριστεί, παραμένει υψηλό, ενώ η Δύση ανησυχεί για την πλημμυρίδα κινεζικών προϊόντων —όπως τα ηλεκτρικά οχήματα— στις αγορές της.
Ο Δημοκρατικός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν προσπαθούν να «αποσυνδεθούν» από την Κίνα, αλλά να «απομειώσουν τον κίνδυνο».
Εφάρμοσε μια προσέγγιση «μικρής αυλής, ψηλού φράχτη», περιορίζοντας την πρόσβαση της Κίνας σε στρατηγικούς τομείς, όπως μικροτσίπ προηγμένης τεχνολογίας, τεχνητή νοημοσύνη και κβαντική υπολογιστική.
Τώρα, ο Τραμπ προχωρά σε καθολικούς δασμούς στα κινεζικά προϊόντα, αλλά δηλώνει ανοιχτός σε διάλογο με το Πεκίνο. Παραμένει όμως ασαφές ποιοι είναι οι στόχοι του.
«Τι ζητάνε από αυτές τις διαπραγματεύσεις; Σε ποιο βαθμό είναι δυνατόν να μειωθούν οι δασμοί; Ποιες είναι οι άλλες απαιτήσεις των ΗΠΑ, πέρα από την άρση των κινεζικών αντίποινων; Δεν γνωρίζουμε», δήλωσε η Γκρέτα Πάις, πρώην νομική σύμβουλος του Γραφείου Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (2021–2024).
Το μήνυμα από την κινεζική ηγεσία είναι σαφές: θα υπάρξει διάλογος μόνο αν οι ΗΠΑ σταματήσουν την «πολιτική μέγιστης πίεσης και τις απρόβλεπτες και καταστροφικές συμπεριφορές», είπε ο εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ Λιν Τζιάν.
Ο Λι Τσενγκ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ, τόνισε ότι η κινεζική ηγεσία είναι εξοργισμένη που ο Τραμπ στοχοποιεί την Κίνα, ενώ ανέστειλε για 90 ημέρες τους αμοιβαίους δασμούς σε όλες τις άλλες χώρες.
Το Πεκίνο θέλει να βεβαιωθεί ότι «ο Τραμπ δεν λέει κάτι το πρωί και άλλο το βράδυ», είπε, και πως οι πολιτικές του για την Κίνα δεν επηρεάζονται από τους σκληροπυρηνικούς συμβούλους του.
Αβέβαιο το μέλλον — Επιχειρήσεις σε επαγρύπνηση
Καθώς δεν διαφαίνεται ηγετικό επίπεδο διαπραγμάτευσης στο άμεσο μέλλον, οι επιχειρήσεις εξετάζουν εναλλακτικές.
Η Λίζα Λι, υπεύθυνη πωλήσεων σε εργοστάσιο αθλητικών ρούχων στην επαρχία Χεμπέι, είπε ότι η επιχείρηση διαπραγματεύεται με πελάτες πώς να μοιραστούν τα αυξημένα κόστη.
Είναι νωρίς, λέει, για να αποφασίσουν αν θα εγκαταλείψουν την αγορά των ΗΠΑ, αλλά θα «επεκτείνουν σίγουρα» τις πωλήσεις προς αγορές όπως η Αυστραλία και η Ευρώπη.
Στη βιομηχανική πόλη Γουενζού, κατασκευαστής λαμπτήρων διακοπών ήταν πιο απαισιόδοξος.
Ο κ. Μπο (έδωσε μόνο το επώνυμό του) δήλωσε ότι αν οι δασμοί παραμείνουν, θα «αναγκαστεί να εγκαταλείψει» τις ΗΠΑ, καθώς άλλες αγορές δεν λειτουργούν επαρκώς. «Η Ευρώπη είναι στάσιμη τα τελευταία χρόνια», είπε. «Ελπίζαμε να αναπτύξουμε την αγορά των ΗΠΑ».
Στο Χονγκ Κονγκ, ο Ντάνι Λάου, ιδιοκτήτης εργοστασίου επικάλυψης αλουμινίου στην Ντονγκουάν, είπε ότι ένας πελάτης από τις ΗΠΑ θα συνεχίσει τις παραγγελίες του για ένα έργο, αλλά δεν είναι σίγουρος για το επόμενο.
Άλλος πελάτης τού είπε πως με τόσο υψηλούς δασμούς, δεν βλέπει πιθανότητες συμφωνίας. Ο Λάου εξερευνά νέες αγορές, αλλά δηλώνει πως είναι δύσκολο, γιατί κάποιοι θεωρούν τα προϊόντα του ακριβά.
Στο λιμάνι της Σαγκάης, τα πλοία με προορισμό τις ΗΠΑ σχεδόν εξαφανίστηκαν μέχρι την Πέμπτη, μία μέρα μετά την επιβολή του δασμού από τον Τραμπ, σύμφωνα με το οικονομικό μέσο Caixin.
Μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες μειώνουν ριζικά τα δρομολόγια στον Ειρηνικό.
Μακροπρόθεσμα, η Κίνα σχεδιάζει εναλλακτικές
Ο Χου, ο σύμβουλος επιχειρήσεων, δήλωσε πως οι κινεζικές επιχειρήσεις πιθανώς θα αναδιαρθρώσουν τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες και ίσως μεταφέρουν μέρος της παραγωγής τους εκτός Κίνας - ακόμα και στις ΗΠΑ.
Μερικές ίσως ακολουθήσουν το παράδειγμα χαλυβουργίας από την Τιαντζίν, που εγκατέλειψε τις εξαγωγές στις ΗΠΑ μετά τις αυξήσεις δασμών από Τραμπ και Μπάιντεν. «Η καλύτερη στρατηγική είναι η αποφυγή επαφής», είπε ο Ντέιβιντ Γιου, από το τμήμα εξαγωγών της εταιρείας.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι έτοιμοι να εγκαταλείψουν την αμερικανική αγορά. Ο Ζου από τη Νίνγκμπο τη χαρακτηρίζει «αξιόπιστη και χωρίς υπερβολικές απαιτήσεις».
«Είναι η καλύτερη αγορά στον κόσμο», λέει. «Περιμένω το ουράνιο τόξο μετά την καταιγίδα».
