Η σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου τις πρώτες πρωινές ώρες της 19ης Μαρτίου —λίγες μόλις ημέρες πριν την επίσημη ανακήρυξή του ως υποψηφίου προέδρου της Δημοκρατίας από το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα — σηματοδοτεί μια νέα και ανησυχητική κλιμάκωση στην συνεχιζόμενη διολίσθηση της Τουρκίας από τη δημοκρατία.
Δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό — ούτε για μια νόμιμη δικαστική διαδικασία.
Είναι μια σκόπιμη κίνηση με στόχο να εξαλειφθεί ένας από τους πιο δημοφιλείς ηγέτες της αντιπολίτευσης στη χώρα και να σταλεί ένα σαφές μήνυμα σε όποιον τολμήσει να αμφισβητήσει το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP):
Η διαφωνία δεν θα γίνει ανεκτή.
Η χρονική στιγμή της κράτησης του Ιμάμογλου επίσης δεν είναι τυχαία, καθώς τόσο οι εσωτερικές όσο και οι διεθνείς συνθήκες ήταν ευνοϊκές για το AKP να προχωρήσει σε αυτήν την άνευ προηγουμένου καταστολή με ελάχιστο κόστος. Ήταν η κατάλληλη στιγμή για να χτυπήσουν.
Σε διεθνές επίπεδο, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στο προσκήνιο έχει δημιουργήσει ένα κλίμα στο οποίο οι αυταρχικοί ηγέτες αισθάνονται ενισχυμένοι. Και η ιστορία του Τραμπ να αγνοεί τις δημοκρατικές παρεκκλίσεις υποδηλώνει ότι η Ουάσινγκτον δεν πρόκειται να αμφισβητήσει τις ενέργειες της Τουρκίας, δίνοντας προτεραιότητα στη γεωπολιτική και όχι στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Επιπλέον, οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία έχουν αυξήσει ραγδαία τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας. Μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ και την εκδίωξη του Ιράν από βασικές περιοχές, η Τουρκία έχει κερδίσει έδαφος — και οι ΗΠΑ χρειάζονται τη συνεργασία της για τη σταθεροποίηση της περιοχής, ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση της ιρανικής επιρροής στο ευρύτερο πλαίσιο ασφαλείας της Μέσης Ανατολής.
Με έναν πιθανό πόλεμο με το Ιράν να διαφαίνεται, η Ουάσινγκτον είναι απίθανο να διακινδυνεύσει να αποξενώσει την Άγκυρα για τη σύλληψη ενός ηγέτη της αντιπολίτευσης.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες επίσης βρίσκονται σε δύσκολη θέση.
Με τις ΗΠΑ ενδεχομένως να αποσύρονται από την ευρωπαϊκή ασφάλεια, η Τουρκία — με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ — γίνεται ακόμα πιο κρίσιμη για την άμυνα της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ, που ήδη πασχίζουν να επαναπροσδιορίσουν τις στρατηγικές τους μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, δεν μπορούν να αντέξουν το κόστος να προκαλέσουν την Τουρκία. Και ενώ ενδέχεται να εκδώσουν δηλώσεις ανησυχίας, πιθανότατα θα διστάσουν να επιβάλουν ουσιαστικές κυρώσεις — δίνοντας στο AKP την πεποίθηση ότι μπορεί να δράσει χωρίς συνέπειες.
Το πολιτικό στοίχημα στο εσωτερικό
Η σύλληψη του Ιμάμογλου είχε ως στόχο να προλάβει την επίσημη ανακήρυξή του ως προεδρικού υποψηφίου. Αυτή την Κυριακή, στις 23 Μαρτίου, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα επρόκειτο να διεξαγάγει εσωκομματικές εκλογές, με πάνω από 1 εκατομμύριο μέλη να αναμένεται να συμμετάσχουν.
Μια μεγάλη προσέλευση θα νομιμοποιούσε αδιαμφισβήτητα τον Ιμάμογλου ως τον κύριο υποψήφιο της αντιπολίτευσης - δημιουργώντας έτσι ένα είδος άτυπης ασυλίας από πολιτικές διώξεις.
Ακόμη και για το AKP, που ηγείται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εδώ και πάνω από 20 χρόνια, η φυλάκιση ή η ακύρωση της υποψηφιότητας ενός επίσημου υποψηφίου προέδρου με τόσο ισχυρή εντολή θα ήταν δύσκολο να δικαιολογηθεί. Πρόκειται για τακτική που βλέπει κανείς πιο συχνά σε χώρες όπως η Ρωσία, η Λευκορωσία ή η Βενεζουέλα — όχι σε ένα κράτος που εξακολουθεί να ισχυρίζεται ότι είναι δημοκρατία.
Η πρόωρη ανακοίνωση της υποψηφιότητας Ιμάμογλου από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα προκάλεσε συναγερμό στο κυβερνών κόμμα. Γνωρίζοντας ότι η δυναμική του θα αυξανόταν όσο πλησίαζαν οι εκλογές του 2028, το AKP αντέδρασε άμεσα και επιθετικά.
Αλλά η απόφασή τους να κινηθούν τώρα - πριν ο Ιμάμογλου εδραιώσει την υποστήριξή του - δείχνει πόσο πολύ φοβούνται την υποψηφιότητά του.
Στην πραγματικότητα, αυτή η βιασύνη προδίδει τη δική τους αδυναμία:
Το AKP δεν είναι τόσο ισχυρό όσο φαίνεται. Αν είχε εμπιστοσύνη στην εκλογική του υπεροχή, δεν θα είχε λόγο να εξοντώσει τον Ιμάμογλου τόσο νωρίς.
Φόβος και καταστολή
Θεωρητικά, η εξουδετέρωση του δημάρχου τρία χρόνια πριν τις εκλογές θα επέτρεπε να εκτονωθούν οι κοινωνικές αντιδράσεις μέχρι τότε. Αυτή τη στιγμή, η λαϊκή οργή βρίσκεται στο αποκορύφωμα. Αν οι εκλογές διεξάγονταν τώρα ή ακόμη και σε έξι μήνες, ο Ιμάμογλου θα κέρδιζε με τεράστια διαφορά.
Ωστόσο, ενώ η οργή και η συσπείρωση γύρω του θα δημιουργήσουν προβλήματα στο AKP βραχυπρόθεσμα, με τρία χρόνια μπροστά του, το κόμμα ελπίζει ότι αυτή η αντίδραση θα ξεθωριάσει με τον χρόνο.
Αυτή η προληπτική καταστολή στοχεύει επίσης να αποθαρρύνει άλλες ισχυρές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης από το να διεκδικήσουν την προεδρία. Αν ο Ιμάμογλου εξουδετερωθεί με επιτυχία, τότε άλλοι πιθανοί υποψήφιοι θα διστάσουν — με τη λογική ότι κάθε σοβαρός αντίπαλος θα αντιμετωπίσει την ίδια μοίρα.
Η σύλληψη του Ιμάμογλου είναι απλώς το πιο πρόσφατο επεισόδιο σε μια μακρά σειρά πολιτικά υποκινούμενων δικαστικών επιθέσεων εναντίον του. Από τότε που ανέλαβε το αξίωμα το 2019, έχει αντιμετωπίσει πάνω από 90 έρευνες, από κατηγορίες διαφθοράς και δωροδοκίας έως παράλογες κατηγορίες όπως ότι υπερφόρτωσε τα δημόσια λεωφορεία κατά την περίοδο της COVID-19.
Η ανάκληση του πανεπιστημιακού του πτυχίου, μία μόλις ημέρα πριν από τη σύλληψή του, ήταν απλώς το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της υποψηφιότητάς του — μια κατάφωρη προσπάθεια αποκλεισμού του από τις εκλογές.
Όμως η ταυτόχρονη σύλληψη περισσότερων από 100 συνεργατών του σε μια ευρείας κλίμακας επιχείρηση δείχνει ξεκάθαρα ότι η καταστολή δεν αφορά μόνο εκείνον, αλλά στοχεύει στην πλήρη αποδόμηση του πολιτικού του δικτύου.
Προηγήθηκαν άλλωστε και συλλήψεις δημάρχων του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος από σημαντικούς δήμους της Κωνσταντινούπολης.
Ήρθε η ώρα για ενότητα και δράση
Αυτή η στιγμή απαιτεί άμεση και συντονισμένη αντίδραση. Η αντιπολίτευση πρέπει να παραμείνει ενωμένη και να μετατρέψει τη λαϊκή οργή σε οργανωμένη πολιτική δράση.
Οι μαζικές διαδηλώσεις, οι νομικές προσφυγές και οι κινήσεις βάσης θα είναι καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτής της αυταρχικής υπέρβασης.
Η σύλληψη του Ιμάμογλου δεν αφορά μόνο έναν άνθρωπο.
Αφορά το αν η Τουρκία θα παραμείνει μια δημοκρατία ή αν θα διολισθήσει περαιτέρω σε αυταρχική διακυβέρνηση.
Το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης θα καθορίσει το μέλλον της χώρας για τις επόμενες γενιές.
* Το κείμενο υπογράφει για το Politico ο Μπιλάλ Μπιλίτσι, μέλος του τουρκικού κοινοβουλίου, εκπροσωπώντας την επαρχία Άδανα στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση με το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP).
