Η πρώτη εβδομάδα της “απελευθέρωσης” της Συρίας φέρνει τη διεθνή κοινότητα αντιμέτωπη με μια σκληρή πραγματικότητα, τα πράγματα δεν ανακάμπτουν εν μία νυκτί, και οι εκτοπισμένοι δεν είναι πιόνια στο σκάκι, που όταν το παιχνίδι τελειώσει, τα επανατοποθετείς στην αρχική τους θέση, χωρίς επιπτώσεις. Ειδικά όταν ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει και το παιχνίδι συνεχίζεται, που σημαίνει ότι οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο δεν είναι αμετάβλητη αλλά δυναμική, και υπόκεινται στον επανακαθορισμό των εξελίξεων που θα ορίσουν εάν η Συρία αποτελεί, εν τέλει, ασφαλή χώρα.
Για τη χώρα μας, τις αποφάσεις περί αναστολής παροχής προσφυγικών ασύλων εξέτασε την Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη. Η ελληνική κυβέρνηση εξέτασε την πρόταση, ενόψει των αλλαγών στο εσωτερικό της Συρίας, και αποφάσισε να υιοθετήσει την εισήγηση του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, “παγώνοντας” την επίδοση αποφάσεων ασύλου σε Σύριους πρόσφυγες που φιλοξενούνται στις ελληνικές δομές, μέχρι νεωτέρας.
Η τάση επιστροφής πολλών Σύριων από την Τουρκία προς τη χώρα τους έχει επίσης καταγραφεί, ωστόσο παραμένει ασαφές το καθεστώς του επαναπατρισμού, καθώς και το πώς θα αντιμετωπιστούν οι θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες από το νέο καθεστώς του μεταβατικού προέδρου, Μοχάμαντ αλ Μπασίρ, ο οποίος δεσμεύτηκε για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου. Επ’ αυτού, το συμβούλιο εξέτασε, επίσης, το ενδεχόμενο να παρατηρηθεί «αντιστροφή των ροών», δηλαδή, ανάλογα με τις επιδιώξεις και το καθεστώς της νέας κυβέρνησης να υπάρξει δίωξη κατά των θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων της χώρας.
Η τάση επιστροφής πολλών Σύριων από την Τουρκία προς τη χώρα τους έχει επίσης καταγραφεί, ωστόσο παραμένει ασαφές το καθεστώς του επαναπατρισμού
Συνεδρίαση ΚΥΣΕΑ
Σε διπλωματικό επίπεδο, η ελληνική θέση ευθυγραμμίζεται με την ευρωπαϊκή στάση, χαιρετίζοντας την ανατροπή του καθεστώτος, ενώ αναμένει με ενδιαφέρον τη διαμόρφωση της πολιτικής του νέου καθεστώτος και τις αντιδράσεις των επιμέρους διεθνών δυνάμεων που είναι αναμειγμένες στην περιοχή.
«Είναι ένα θέμα το οποίο ακόμα επηρεάζεται από την κατάσταση στη Συρία, η οποία δεν είναι διαμορφωμένη, βρίσκεται σε δυναμική εξέλιξη. Οι όποιες αποφάσεις θα ληφθούν σε συνέργεια με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και βεβαίως με τη συνέργεια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών», υπογραμμίζει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης. Ενώ, σε επίσημη ανακοίνωση από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Παύλο Μαρινάκη, κατά τη διάρκεια του ΚΥΣΕΑ επισημάνθηκε ότι «η Ελλάδα σταθμίζει όλες τις εξελίξεις. Παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στην περιοχή, τα οποία είναι δυναμικά, και προσαρμόζει τη στάση της στο Μεταναστευτικό-Προσφυγικό».
Αναλυτικά, πάνω από 1,28 εκατομμύρια πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και παράτυποι μετανάστες έφτασαν από το 2014 στην Ελλάδα μέσω χερσαίων και θαλάσσιων οδών, ενώ ήδη το 2023 ο αριθμός των παράνομων αφίξεων στη χώρα έφτασε τις 72.104, με το οχτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2024 να έχει σημειωθεί αύξηση 20% περίπου σε σχέση με τα μεγέθη του αντίστοιχου οχταμήνου του 2023, όπως αναγράφεται στην ετήσια έκθεση της ΕΥΠ.
Η εισήγηση του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου αφορά το “πάγωμα” των επιδόσεων αποφάσεων ασύλου σε 9.500 Σύριους που βρίσκονται σε ελληνικές προσφυγικές δομές.
Τα κράτη της Ε.Ε. “παγώνουν” τις επιδόσεις ασύλου
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ πυροδότησε σημαντικές πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες εντός των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με τις διαδικασίες επαναπατρισμού των εκτοπισμένων.
Συγκεκριμένα, ο Ευρωπαίος επίτροπος για τη Μετανάστευση, Μάγκνους Μπρούνερ, τόνισε την ανάγκη προώθησης του οικειοθελούς επαναπατρισμού των Σύριων, αποφεύγοντας ωστόσο τις αναγκαστικές επιστροφές, επικαλούμενος την απροσδιοριστία και την ρευστότητα που σημειώνεται γύρω από το υπάρχον καθεστώς. Συγκεκριμένα, στις δηλώσεις του, ο Ευρωπαίος επίτροπος αναφέρθηκε στις πανηγυρικές εκδηλώσεις των Σύριων, εντός και εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, κάνοντας λόγο για προϋποθέσεις που ευνοούν την επιστροφή τους, καλώντας τα κράτη-μέλη να ενθαρρυνθούν «οι οικειοθελείς επιστροφές» Σύριων στην πατρίδα τους με οικονομικά κίνητρα.
Έτσι, η ανατροπή Άσαντ φέρνει στο προσκήνιο την ανάγκη επαναξιολόγησης της προσφυγικής πολιτικής της Ένωσης. Σημειωτέο ότι ήδη από την αρχή της πτώσης του καθεστώτος αρκετά κράτη-μέλη, επικαλούμενα τη δραματική μεταβολή της πολιτικής υπόστασης της Συρίας, προχώρησαν σε προσωρινή αναστολή παροχής ασύλου και άρχισαν τις διεργασίες εξέτασης του επαναπατρισμού.
Συγκεκριμένα, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Φιλανδία, η Ιρλανδία και η Σουηδία ανέστειλαν τις αιτήσεις ασύλου από Σύριους μετά την πτώση του Άσαντ, ενώ η Γαλλία εξετάζει εάν θα λάβει παρόμοια δράση, τουλάχιστον έως ότου η νέα ηγεσία της Συρίας και οι συνθήκες ασφάλειας γίνουν σαφέστερες.
Συμπληρωματικά των ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών, το πρωί της Παρασκευής η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε ότι «η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ προσφέρει νέα ελπίδα στον συριακό λαό. Αλλά αυτή η στιγμή της αλλαγής εγκυμονεί κινδύνους και φέρνει δυσκολίες».
Η πρόεδρος προχώρησε στην ανακοίνωση περί της αύξησης της ανθρωπιστικής χρηματοδότησης στη Συρία, ύψους 163 εκατομμυρίων ευρώ, συμπληρώνοντας ότι «επίσης εγκαινιάζουμε μια ανθρωπιστική αεροπορική γέφυρα, που μεταφέρει ζωτικής σημασίας προμήθειες, όπως τρόφιμα, φάρμακα και είδη καταφυγίου».
Οι δηλώσεις της Ένωσης ήρθαν λίγες μέρες μετά από τις εκκλήσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, περί διατήρησης της «επιμονής και επαγρύπνησης» σχετικά με την επιστροφή τω Σύριων προσφύγων στη Συρία μετά την ανατροπή του καθεστώτος.
«Ελπίζουμε ότι οι εξελίξεις στη χώρα θα εξελιχθούν με θετικό τρόπο, επιτρέποντας επιτέλους να πραγματοποιηθούν εθελοντικές, ασφαλείς και βιώσιμες επιστροφές - με τους πρόσφυγες να μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις, έχοντας γνώσεις όλων των παραμέτρων», αναφέρει ο Φίλιπο Γκράντι, επίτροπος στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ
Οι εξελίξεις στη Συρία έχουν πυροδοτήσει έντονες διπλωματικές διεργασίες, με τους ηγέτες των χωρών της G7 να συνευρίσκονται σε διαδικτυακή συνάντηση προς τον καθορισμό των θέσεών τους, για τη νέα κατάσταση στη Συρία. Επιπλέον, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, πραγματοποίησε αιφνιδιαστική επίσκεψη στο Ιράκ, χθες Παρασκευή, για να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Μοχάμεντ Σιά Αλ Σουντανί, εν μέσω μιας επείγουσας προσπάθειας συντονισμού μιας κοινής προσέγγισης στη Συρίας.
Ταυτόχρονα, η Ουάσινγκτον και η Άγκυρα προχωρούν σε συνεργασία για την αποτροπή της ανασύστασης του Ισλαμικού κράτους, με τον Χακάν Φιντάν να δηλώνει ότι «προτεραιότητα της Τουρκίας είναι να διασφαλιστεί η σταθερότητα και να αποτραπεί η διάσπαση του ελέγχου από ομάδες χαρακτηριζόμενες ως τρομοκρατικές». Από την πλευρά τους, οι Ισραηλινοί εντείνουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη χώρα.
Ο εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού Αβιχάι Αντράι ενημέρωσε ότι «η καταστροφή από το Ισραήλ των στρατηγικών δυνατοτήτων του συριακού στρατού οφείλεται στον φόβο ότι θα πέσει στα χέρια ανεύθυνων και ακραίων φατριών», με τον υπουργό Άμυνας, Ίσραελ Κατς, προειδοποιεί τα ισραηλινά στρατεύματα να προετοιμαστούν για να παραμείνουν, για λόγους ασφαλείας, στο όρος Ερμών κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
