Η Μαρίν Λε Πεν πάντοτε ισορροπούσε ανάμεσα στο ρόλο της αουτσάιντερ, αποφασισμένης να διαλύσει το γαλλικό κατεστημένο, και της καλλιέργειας μιας πιο μετριοπαθούς εικόνας, ώστε να κερδίσει αρκετά ευρύ κοινό για να γίνει κάποια μέρα πρόεδρος.
Η πολιτική κρίση που έχει επικρατήσει στη Γαλλία έφερε αυτή την επιλογή στο προσκήνιο. Με μία μόνο σφοδρή κίνηση την περασμένη εβδομάδα, η Λε Πεν επέστρεψε στον παλιό της εαυτό, στον διασπαστικό της ρόλο ρίχνοντας την κεντροδεξιά κυβέρνηση και φέρνοντας τη χώρα πιο κοντά στο χάος και την οικονομική αναταραχή.
Τώρα, καθώς καταλαγιάζει ο θόρυβος, η Λε Πεν πρέπει να αποφασίσει αν αυτό ήταν ένα στοίχημα που άξιζε να πάρει ή αν κατέστρεψε τα χρόνια σχολαστικής προσπάθειας να γίνει πρόεδρος της Γαλλίας. Και, αφού γκρέμισε μία κυβέρνηση, θα υποστηρίξει τον επόμενο πρωθυπουργό που θα διορίσει ο Εμανουέλ Μακρόν, ίσως ήδη από την Πέμπτη, ή θα συνεχίσει να φωνάζει από το περιθώριο;
Αποφασίζοντας να μην στηρίξει τον πρωθυπουργό Μισέλ Μπαρνιέ και την κεντροδεξιά κυβέρνησή του για έναν αυστηρό προϋπολογισμό που στόχευε στη μείωση του τεράστιου γαλλικού ελλείμματος, η Λε Πεν ικανοποίησε τη βασική εκλογική της βάση. Όμως η κίνηση προκάλεσε διαφωνίες στον πυρήνα του ακροδεξιού κόμματός της, του Εθνικού Συναγερμού, ενός από τα τρία μεγάλα μπλοκ στο κατακερματισμένο γαλλικό κοινοβούλιο.
«Οι αξιωματούχοι του Εθνικού Συναγερμού ήταν πολύ διχασμένοι σχετικά με το αν θα έπρεπε να καταψηφίσουν την κυβέρνηση», είπε ένας πρώην αξιωματούχος της ακροδεξιάς, που ζήτησε ανωνυμία. «Φοβούνται ότι θα επιστρέψουν να θεωρούνται κόμμα περιθωρίου».
Για να γίνει πρόεδρος, «χρειάζεται τους συνταξιούχους, ανθρώπους που επιθυμούν σταθερότητα … και αυτοί ίσως πλέον χαθούν», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
Αυτό είναι κάτι που οι αντίπαλοί της έχουν ήδη εκμεταλλευτεί, μιλώντας με χαρά για την επιστροφή της Λε Πεν ως μιας απερίσκεπτης και καταστροφικής δύναμης, που έχει κερδίσει έναν αριθμό-ρεκόρ βουλευτών, αλλά έχει χάσει την προεδρία τρεις φορές από το 2012.
Το πολιτικό ρίσκο και η κρίση εικόνας
Προσπαθώντας να ανακόψει την απώλεια του κεντρώου εδάφους, ο Μακρόν επέκρινε το κόμμα της Λε Πεν, κατηγορώντας το για «αντιδημοκρατική στάση». Το κόμμα της «προκαλεί απλά χάος», όπως είπε ένας Γάλλος βουλευτής.
Η Λε Πεν, από την άλλη, έχει δώσει αγώνα τα τελευταία χρόνια για να παρουσιάσει μια πιο λογική εικόνα, επιβάλλοντας αυστηρή πειθαρχία στους κομματικούς αξιωματούχους και μηδενική ανοχή σε ρατσιστικά και αντισημιτικά φαινόμενα. Όμως, παραμένει ανυποχώρητη. «Δεν ρισκάρω, δεν παίζω στο καζίνο … παίρνω πολιτικές αποφάσεις», δήλωσε σε συνέντευξή της την Τετάρτη.
Προς το παρόν, διατηρεί ανοιχτές τις επιλογές της, μειώνοντας την ένταση με διαβεβαιώσεις ότι θα ψηφίσει τον έκτακτο προϋπολογισμό - αλλά προειδοποιεί ότι μπορεί να ξαναψηφίσει για την πτώση της επόμενης κυβέρνησης.
Η απόφασή της να ρίξει την κυβέρνηση μπορεί να ήταν στρατηγική κίνηση για να ενισχύσει την αντι-κατεστημένη εικόνα της, αλλά θέτει σε κίνδυνο την προσπάθειά της να διευρύνει την απήχησή της.
Με την προεδρική εκλογή του 2027 σταθερά στο μυαλό της, η Λε Πεν φαίνεται να προτεραιοποιεί τους παραδοσιακούς ψηφοφόρους της σε βάρος της προσέλκυσης νέων.
Πίεση των ψηφοφόρων
«Ήταν μια δύσκολη απόφαση για εκείνη, που πηγαίνει κόντρα στη στρατηγική της να κάνει τον Εθνικό Συναγερμό πιο κεντρικό», δήλωσε ο Μπρουνό Ζανμπάρ, δημοσκόπος του OpinionWay. «Όμως η πίεση από τους ψηφοφόρους γινόταν υπερβολικά ισχυρή».
«Ήταν πιο σημαντικό για εκείνη να διασφαλίσει την υποστήριξη της βασικής εκλογικής της βάσης παρά να κερδίσει νέους ψηφοφόρους, ειδικά σε μια στιγμή που ένας μετριοπαθής κεντρώος υποψήφιος για τις προεδρικές του 2027 δεν έχει ακόμα αναδειχθεί», συνέχισε.
Σε ένα βαθμό, η Λε Πεν ήρθε πολύ κοντά στην αξιοπιστία που πάντα επιθυμούσε.
Ο Μπαρνιέ, ευγενής και συντηρητικός πολιτικός, που ο Μακρόν έκανε πρωθυπουργό τον Σεπτέμβριο, απέφυγε να την χαρακτηρίσει ακροδεξιά, επέπληξε τους υπουργούς που την επέκριναν και αναγνώρισε την επιρροή της στις συζητήσεις για τον προϋπολογισμό.
Αλλά τελικά, η Λε Πεν αποφάσισε πως μια στενή συνεργασία με τον Μπαρνιέ θα ήταν καταστροφική για την ίδια.
«Η στρατηγική της κανονικοποίησης έχει τα όριά της», δήλωσε ένα συντηρητικό στέλεχος που γνωρίζει καλά τον Εθνικό Συναγερμό. «Ο κίνδυνος για τη Μαρίν Λε Πεν ήταν ότι θα την θεωρούσαν ‘μια πολιτικό σαν όλες τις άλλες’, αν ήταν υπερβολικά συνεργάσιμη».
Η Λε Πεν επέλεξε «την λιγότερο αυτοκτονική επιλογή», σύμφωνα με τον Σιλβέν Κρεπόν, ακαδημαϊκό και ειδικό για την ακροδεξιά. «Αν ο Εθνικός Συναγερμός δεν είχε ψηφίσει να ρίξει την κυβέρνηση, θα είχε γίνει το κόμμα-υποχείριο της κυβέρνησης και θα είχε χάσει την ψήφο διαμαρτυρίας, που απεχθάνεται τον Μακρόν».
Απώλεια επιρροής αλλά προοπτικές για το μέλλον
Με άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα, οι Πράσινοι, οι συντηρητικοί Ρεπουμπλικάνοι και οι κεντρώοι, να διαπραγματεύονται μια πιθανή συμφωνία κυβέρνησης με τον Μακρόν, τα στελέχη του Εθνικού Συναγερμού κρατούν το ηθικό ψηλά, παρά την περιθωριοποίησή τους.
«Το παλιό αριστερό-δεξιό σύμφωνο αναβιώνει, αλλά δεν θα καταφέρουν ποτέ να συμφωνήσουν σε τίποτα, είτε πρόκειται για φόρους είτε για την ασφάλεια … αυτό λειτουργεί υπέρ μας», δήλωσε ο βουλευτής του Εθνικού Συναγερμού, Φιλίπ Μπαγιάρ.
Ωστόσο, η άμεση συνέπεια είναι η απώλεια επιρροής. Ήδη οι αξιωματούχοι του Εθνικού Συναγερμού προσπαθούν να ξανακερδίσουν τους πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους, υποστηρίζοντας ότι το εκλογικό σώμα κατανοεί και υποστηρίζει την κίνησή τους να καταψηφίσουν την κυβέρνηση. Προσπαθούν επίσης να μειώσουν την ένταση γύρω από την απόφαση της Λε Πεν.
Λίγες ώρες μετά την ψήφο, η Λε Πεν περιέγραψε με σοβαρότητα την πτώση του Μπαρνιέ ως «όχι νίκη». Οι ακροδεξιοί βουλευτές έχουν αποφύγει γενικά τους θριαμβολογικούς τόνους και έχουν δεσμευτεί ότι θα βοηθήσουν να αποφευχθεί μια κατάσταση «λουκέτου» του κράτους όπως στις ΗΠΑ.
Ρίσκο για την πολιτική της επιβίωση
Όμως η στάση της Λε Πεν την καθιστά ευάλωτη σε κατηγορίες ότι προκάλεσε την κρίση για προσωπικό όφελος.
Η ίδια βρίσκεται υπό δικαστική δίωξη για υπεξαίρεση ευρωπαϊκών κονδυλίων, και οι εισαγγελείς έχουν ζητήσει να της απαγορευτεί η διεκδίκηση δημοσίων αξιωμάτων. Η απόφαση αναμένεται τον Μάρτιο και ενδέχεται να καταστρέψει τις προοπτικές της για υποψηφιότητα στις προεδρικές του 2027 ή ακόμα και σε μια ενδεχόμενη πρόωρη εκλογή.
Σύμφωνα με τον συντηρητικό βουλευτή Πιερ-Ανρί Ντιμόν, που υποστήριξε την κυβέρνηση Μπαρνιέ, η Λε Πεν αποφάσισε να ρίξει την κυβέρνηση τώρα, γιατί αργότερα, όταν μπορεί να μην έχει το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα, θα είναι δυσκολότερο να προκληθεί κρίση.
Ορισμένοι την κατηγορούν ακόμη ότι προσπαθεί να επιταχύνει μια θεσμική κρίση, σε μια προσπάθεια να αναγκάσει τον Μακρόν να παραιτηθεί και να επισπεύσει τις προεδρικές εκλογές.
Τελική στρατηγική
Παρά το φλερτ με το χάος, η Λε Πεν παραμένει πιστή στις «κόκκινες γραμμές» της. Σε αντίθεση με τον ακροαριστερό Ζαν-Λικ Μελανσόν, έχει αρνηθεί να ζητήσει την παραίτηση του Μακρόν, ακόμα και αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να σώσει την πολιτική της σταδιοδρομία.
«Δεν θέλει να θεωρηθεί ως πραξικοπηματίας, αυτό είναι ξεκάθαρο», είπε ένας συντηρητικός αξιωματούχος.
Το μέλλον της παραμένει αβέβαιο, αλλά η Λε Πεν συνεχίζει να ισορροπεί ανάμεσα στη στρατηγική της επιβίωσης και την επιδίωξή της για την προεδρία του 2027.
