Η επικερδής αυτοκρατορία του Bashar al-Assad από το «ναρκωτικό των τζιχαντιστών» έφερε δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στα ταμεία του συριακού καθεστώτος του.
Ωστόσο, οι μέρες που πλημμύριζαν οι δρόμοι της Μέσης Ανατολής με το Captagon, που ονομάστηκε «κοκαΐνη του φτωχού», μπορεί τελικά να φτάνουν στο τέλος τους με την κατάρρευση της δικτατορίας του Άσαντ.
Το Captagon ήταν τόσο ένα επικερδές εξαγωγικό προϊόν όσο και ένα εργαλείο πολέμου για τον Άσαντ, με τα κέρδη να ρέουν απευθείας στις τσέπες της οικογένειάς του και του στρατού του.
Το χάπι, που κοστίζει λίγα λεπτά για να παραχθεί και πωλείται περίπου για $20 (£15), υπολογίζεται ότι απέφερε στο καθεστώς του Άσαντ τριπλάσια κέρδη σε σχέση με όλους τους καρτέλ του Μεξικού.
Ωστόσο, η παραγωγή του Captagon - που πρόκειται για την εμπορική ονομασία της ουσίας Φαινεθυλλίνη - έχει φτάσει σχεδόν σε αδιέξοδο αφού η οικογένεια Άσαντ κατέφυγε στη Ρωσία και οι Ισλαμιστές αντάρτες κατέλαβαν τα κύρια εργοστάσια Captagon στις παράκτιες περιοχές της Συρίας.
«Η παραγωγή έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 90%», δήλωσε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος που επισκέφθηκε τα σύνορα Συρίας-Ιορδανίας στην εφημερίδα The National, που εδρεύει στα ΗΑΕ. «Ό,τι απομένει είναι μικρά, διάσπαρτα εργαστήρια και μικροί παίκτες στα σύνορα».
Μια ιορδανική πηγή επιβεβαίωσε τη σημαντική πτώση στο παράνομο εμπόριο, καθώς μέλη των καρτέλ που συνδέονταν με την κατεστραμμένη διοίκηση εγκατέλειψαν την παραγωγή.
Ωστόσο, ο Nicholas Krohley, αναλυτής ασφαλείας και ιδρυτής της FrontLine Advisory, δήλωσε ότι η διακοπή της ροής ναρκωτικών μπορεί να μην διαρκέσει για πάντα.
Προβλέπει ότι ιρακινές πολιτοφυλακές ευθυγραμμισμένες με το Σώμα των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν (IRGC) θα εκμεταλλευτούν το κενό και θα ξεκινήσουν μια νέα εποχή παραγωγής του Captagon.
«Το Captagon θα μπορούσε να γίνει «μέσο δημιουργίας εσόδων, παροχής υπηρεσιών και διεκδίκησης επιρροής», δήλωσε ο Krohley,.
Οι υπηρεσίες πληροφοριών της Μέσης Ανατολής υποστηρίζουν ότι το Captagon εξακολουθεί να παρασκευάζεται σε μικρές εγκαταστάσεις στον Λίβανο, με τη βοήθεια της υποστηριζόμενης από το Ιράν Χεζμπολάχ.
Κατά τη διάρκεια της 24ετούς τρομοκρατίας του Άσαντ, οι Σύριοι συχνά αντιμετώπιζαν σκληρές καταστολές για υποτιθέμενη χρήση ναρκωτικών, όπου οι χρήστες συχνά καταδικάζονταν σε βαριές ποινές φυλάκισης.
Ωστόσο, το 2021, η συριακή κυβέρνηση εκτιμήθηκε ότι κέρδισε 5 δισ. δολλάρια από την πώληση του Captagon.
Το Captagon, ένα συνδυασμένο φάρμακο αμφεταμίνης και θεοφυλλίνης, αρχικά πωλήθηκε ως θεραπεία για τη ΔΕΠΥ, την ναρκοληψία και την κατάθλιψη όταν αναπτύχθηκε για πρώτη φορά από τη γερμανική φαρμακευτική εταιρεία Degussa AG το 1961.
Ωστόσο, χρήστες ανακάλυψαν ότι το χάπι ήταν ένας φθηνός και γρήγορος τρόπος για να αποκτήσουν ενέργεια, εγρήγορση και, μερικές φορές, ευφορία.
Το Captagon θεωρείται η ουσία επιλογής για μαχητές, όπως οι τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους, που εκτιμούν την ικανότητά του να απωθεί την κούραση και να τους κάνει να νιώθουν ανίκητοι στις σφαίρες.
Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι οι μαχητές της Χαμάς κατανάλωσαν Captagon ακριβώς πριν πραγματοποιήσουν τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία σκότωσαν 1.200 ανθρώπους και απήγαγαν συνολικά 251. Το Captagon έχει απαγορευτεί στις περισσότερες χώρες από το 1986, αφού η χρήση του χαρακτηρίστηκε παράνομη από τα Ηνωμένα Έθνη λόγω των εθιστικών του ιδιοτήτων.
Δυστυχώς, η απόφαση του ΟΗΕ απέτυχε να αποθαρρύνει τον Άσαντ, ο οποίος βοήθησε στην ενίσχυση της πώλησης και της διανομής του Captagon ως μέσο πολιτικής και οικονομικής επιβίωσης, μετατρέποντας ουσιαστικά τη Συρία σε ένα ναρκω-κράτος.
Μια έρευνα των The New York Times αποκάλυψε ότι μεγάλο μέρος της παραγωγής και της διανομής του Captagon στη Συρία επιβλέπονταν από την Τέταρτη Τεθωρακισμένη Μεραρχία - που ονομάστηκε «Μεραρχία Captagon» - του Συριακού Αραβικού Στρατού.
Η Μεραρχία έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην εισαγωγή πρώτων υλών από χώρες όπως το Ιράκ στα κέντρα παραγωγής του Captagon.
Υπεύθυνος για αυτή την πολύπλοκη επιχείρηση ήταν ο αδερφός του Σύριου δικτάτορα, Maher al-Assad.
Η Συρία είναι τώρα η παγκόσμια πρωτεύουσα του Captagon, αντιπροσωπεύοντας το 80% της παγκόσμιας προμήθειας του ναρκωτικού. Η παγκόσμια αγορά του ναρκωτικού αξίζει περίπου 57 δισ. δολάρια.
Οι χώρες του Κόλπου θεωρούν εδώ και καιρό το Captagon ως μάστιγα στις χώρες τους, με τις αρχές στο Κουβέιτ και το Κατάρ να σημειώνουν εκτεταμένη χρήση μεταξύ των νεότερων, πιο εύπορων πολιτών.
Η Σαουδική Αραβία ήταν υπεύθυνη για τα δύο τρίτα των παγκόσμιων κατασχέσεων του Captagon μεταξύ 2012 και 2021, σύμφωνα με το Γραφείο Ναρκωτικών και Εγκλήματος του ΟΗΕ (UNODC).
Ως αποτέλεσμα, πολλές χώρες έχουν αναγκαστεί να δαπανήσουν σημαντικούς πόρους για την καταστολή των συριακών επιχειρήσεων λαθρεμπορίου.
Η Ιορδανία απέτρεψε την εισαγωγή 65 εκατομμυρίων χαπιών Captagon μόνο το 2022, πολλά από τα οποία ήταν κρυμμένα σε καθημερινά προϊόντα όπως φρούτα και μηχανήματα.
Η ουσία έχει φτάσει ακόμη και σε ευρωπαϊκό έδαφος. Μια κατάσχεση 84 εκατομμυρίων πλαστών Captagon στο ιταλικό λιμάνι του Σαλέρνο το 2020 εκτιμήθηκε ότι άξιζε 1 δισ. €
Πέρυσι, η βρετανική κυβέρνηση επέβαλε κυρώσεις σε άτομα υπεύθυνα για το εμπόριο ναρκωτικών που «τροφοδοτεί την πολεμική μηχανή του Άσαντ», περιλαμβάνοντας επιχειρηματίες και συγγενείς του έκπτωτου Σύρου Προέδρου.
Παρά τα υπερβολικά κέρδη του, ο Άσαντ άρχισε σταδιακά να απομακρύνεται από το εμπόριο τα τελευταία χρόνια, σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει τις διαλυμένες σχέσεις του με γειτονικές χώρες.
Ο Άσαντ φέρεται να έδωσε στην Ιορδανία την έγκριση να σκοτώσει τον Merhi al-Ramthan, ο οποίος περιγράφηκε από το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως «ο πιο εξέχων διακινητής ναρκωτικών στην περιοχή», στη Συρία πέρυσι.
Επίσης, επέτρεψε την καταστροφή μιας αποθήκης Captagon κοντά στα σύνορα με την Ιορδανία σε μια αεροπορική επίθεση.
Οι επιθέσεις σημειώθηκαν μόλις μια ημέρα πριν η Συρία επανενταχθεί επίσημα στον Αραβικό Σύνδεσμο, από τον οποίο είχε αποβληθεί το 2011 λόγω της βάναυσης καταστολής του Άσαντ σε διαδηλωτές πριν από τον Εμφύλιο Πόλεμο.
Ο Saud Al-Sharafat, πρώην ταξίαρχος των υπηρεσιών πληροφοριών της Ιορδανίας, δήλωσε στο Associated Press: «Ο Άσαντ έδωσε διαβεβαιώσεις ότι θα σταματήσει το καθεστώς από το να υποστηρίζει και να προστατεύει δίκτυα λαθρεμπορίου».
Ωστόσο, παρά τα δισεκατομμύρια που κέρδιζε ο Άσαντ, δεν μπορούσε να εμποδίσει την εξουσία να φύγει από τα χέρια του.
