Υποτίθεται ότι θα ήταν ο άνθρωπος που θα έσωζε τη Γαλλία από την καταστροφή. Αντίθετα, η σύντομη θητεία του Μισέλ Μπαρνιέ ως πρωθυπουργού τελείωσε με μια καταστροφική αποτυχία που θα μπορούσε να στείλει κύματα σοκ σε όλη την Ευρώπη.
Όταν ανέλαβε τον ρόλο του στις 5 Σεπτεμβρίου, οι προσδοκίες ήταν υψηλές ότι ο 73χρονος Γκωλικός συντηρητικός θα μπορούσε να κατευνάσει μια πολιτική καταιγίδα που όχι μόνο διέλυε τη Γαλλία αλλά απειλούσε και την ευρωζώνη.
Αναμφίβολα, αυτό υποτίθεται ότι θα ήταν ο τελευταίος μεγάλος θρίαμβος του διακεκριμένου πολιτικού. Έχοντας υπηρετήσει τέσσερις φορές ως υπουργός και δύο φορές ως Ευρωπαίος επίτροπος, ο Μπαρνιέ θεωρούνταν ένας σκληραγωγημένος διαπραγματευτής, ικανός να χτίσει συναίνεση ανάμεσα στα πολιτικά άκρα και να περάσει έναν προϋπολογισμό που θα περιόριζε τα τεράστια ελλείμματα της Γαλλίας.
Αν κατάφερε να στριμώξει τους Βρετανούς στις διαπραγματεύσεις για το Brexit, σίγουρα θα μπορούσε να επιτύχει έναν τελευταίο θρίαμβο, να κατευνάσει τους φόβους για τη δημοσιονομική βόμβα χρέους και να σταθεροποιήσει το πλοίο για τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.
Η πτώση του Μπαρνιέ
Αλλά αυτό δεν ήταν γραφτό να συμβεί. Ο Μπαρνιέ αποπέμφθηκε απόψε με ψήφο δυσπιστίας αφού απέτυχε να εξασφαλίσει τη στήριξη της Μαρίν Λεπέν και του ακροδεξιού κόμματός της, Εθνική Συσπείρωση, για έναν προϋπολογισμό με μειωμένες δαπάνες που θα επανέφερε το γαλλικό δημόσιο σε πιο υγιή δημοσιονομικά επίπεδα.
Μετά από σχεδόν τρεις μήνες σιωπηρής υποστήριξης προς την κυβέρνηση, η Εθνική Συσπείρωση βρήκε «κοινό τόπο» με την αριστερή συμμαχία Νέο Λαϊκό Μέτωπο και έριξε την κυβέρνηση. Η συνταγή του Μπαρνιέ για αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών αποδείχθηκε δύσπεπτη.
Οι λόγοι της αποτυχίας
Από τη στιγμή που διορίστηκε, ήταν προφανές ότι στον Μπαρνιέ ανατέθηκε μια αδύνατη αποστολή, δεδομένων των έντονων διχασμών στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας. Στηριζόταν από μια ετερόκλητη συμμαχία συντηρητικών και κεντρώων βουλευτών, που γρήγορα ήρθαν σε ρήξη και δεν διέθεταν κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Για ένα διάστημα, φαινόταν ότι ο Μπαρνιέ είχε βρει τον βηματισμό του. Ο γαλλικός Τύπος σημείωσε την εμφάνιση του αποκαλούμενου «φαινομένου Μπαρνιέ». Ο ηλικιωμένος πολιτικός, με το μάλλον αργόσυρτο ύφος του, διατηρούσε ψυχραιμία και μετριοπάθεια, περπατώντας ήσυχα σε σημαντικά ραντεβού.
Ο Μπαρνιέ κέρδισε ακόμη και το παρατσούκλι «Μπαμπάρ», από τον γνωστό ελέφαντα της γαλλικής παιδικής λογοτεχνίας, που φορούσε υπερμεγέθη ρούχα, παρόμοια με τα φαρδιά σακάκια του Μπαρνιέ.
Ωστόσο, η επιτυχία του ήταν βραχύβια. Το φαινόμενο Μπαρνιέ γρήγορα εξασθένισε, και η πολιτική του πορεία κατέρρευσε υπό το βάρος της αποτυχίας του να χειριστεί τις κοινοβουλευτικές σχέσεις με τρόπο που να εξασφαλίζει την αναγκαία στήριξη.
Μια πληγωμένη κληρονομιά
Η θητεία του Μπαρνιέ που λήγει απόψε αφήνει κληρονομιά αμαυρωμένη. Παρά την επιτυχημένη συμβολή του στην αποτροπή της εξάπλωσης του λαϊκισμού του Brexit στην Ευρώπη, τελικά ηττήθηκε από έναν λαϊκιστή στη δική του πατρίδα.
Ο Μπαρνιέ, που κάποτε παρουσιάστηκε ως ο μεγάλος Ευρωπαίος διαπραγματευτής, θα μείνει στην ιστορία όχι ως σωτήρας, αλλά ως μια τραγική φιγούρα, ένας άνθρωπος που ανέλαβε μια αδύνατη αποστολή και απέτυχε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες.
Ένα προβληματικό αφήγημα
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η φήμη του Μπαρνιέ ως "σπουδαίου διαπραγματευτή" μπορεί να ήταν υπερβολική. Ο Μπενζαμέν Μορέλ, εξέχων συνταγματολόγος και πολιτικός επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο Παρίσι Panthéon-Assas, υποστήριξε ότι ο Μπαρνιέ σπατάλησε την περίοδο χάριτος που είχε αρχικά, μη διαπραγματευόμενος με ειλικρίνεια με τη Λεπέν και μη προσφέροντάς της μια «καθαρή νίκη» που θα ικανοποιούσε τους ψηφοφόρους της.
«Η διαχείρισή του της κοινοβουλευτικής πολιτικής ήταν καταστροφική», δήλωσε ο Μορέλ.
Η προϊστορία του Μπαρνιέ στις διαπραγματεύσεις για το Brexit με τις διαδοχικές βρετανικές κυβερνήσεις ίσως δημιούργησε υπερβολικές προσδοκίες ότι θα μπορούσε να συνεργαστεί με ένα βαθιά διχασμένο και κατακερματισμένο γαλλικό κοινοβούλιο.
Ο «μπελάς» των Βρετανών υποστηρικτών του Brexit είχε επιδείξει αταλάντευτη ψυχραιμία κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ετών διαπραγμάτευσης της συμφωνίας, παρά τις δύσκολες σχέσεις με τη βρετανική συντηρητική κυβέρνηση, παραμένοντας πιστός στα επιχειρήματά του και στο διάσημο μότο του: «Ο χρόνος πιέζει».
Ωστόσο, πολλοί θεωρούν ότι η φήμη του ήταν υπερβολική. Η Τζότζο Πεν, πρώην αναπληρώτρια διευθύντρια του επιτελείου της πρώην Βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι, υποστήριξε ότι ο ρόλος του Μπαρνιέ στις κρίσιμες συνομιλίες ήταν μικρότερης σημασίας από αυτόν που του αποδόθηκε.
«Ο Μπαρνιέ έμοιαζε ευτυχής να εμφανίζεται σε καίριες στιγμές, αφήνοντας τα υπόλοιπα στον αναπληρωτή του», δήλωσε η Πεν.
Μια πληγωμένη υστεροφημία
Εάν η θητεία του λήξει την Τετάρτη, η παρακαταθήκη του θα είναι αναμφίβολα τραυματισμένη.
Ο Μπαρνιέ θα μείνει πιθανότατα στη μνήμη ως ο άνθρωπος που βοήθησε στην αποτροπή της εξάπλωσης του λαϊκισμού του Brexit στην Ευρώπη, αλλά που τελικά ηττήθηκε από έναν λαϊκιστή στην ίδια του τη χώρα.
«Ο Μισέλ Μπαρνιέ παρουσιάστηκε ως ο μεγάλος Ευρωπαίος διαπραγματευτής», είπε ο Μορέλ. «Αλλά ειλικρινά, δεν έχω δει καμία ένδειξη αυτού».
