Μέσα στον «θόρυβο» που προκάλεσαν οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, μπορεί να μην έγινε επαρκώς αντιληπτή μια άλλη σημαντική είδηση: η κατάρρευση της κυβερνητικής συμμαχίας στη Γερμανία.
Λίγες μόλις ώρες μετά τη σαφή επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ, που προκάλεσε αναταράξεις σε όλη την Ευρώπη, ο Καγκελάριος Όλαφ Σολτς εμφανίστηκε μπροστά στις κάμερες για να ανακοινώσει το τέλος της ταλαιπωρημένης, τριμερούς συμμαχίας του με δραματικό τρόπο - τουλάχιστον με βάση τα τυπικά γερμανικά δεδομένα. Η ανακοίνωση του Σολτς πυροδότησε μια σειρά γεγονότων που θα οδηγήσουν σε πρόωρες εκλογές στη Γερμανία στις 23 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους.
Γιατί κατέρρευσε η κυβερνητική συμμαχία;
Η τριμερής συμμαχία, αποτελούμενη από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), τους Πράσινους και το οικονομικά συντηρητικό Κόμμα των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP, ποτέ δεν είχε μια ιδανική συνεργασία. Το SPD και οι Πράσινοι υποστηρίζουν ένα ισχυρό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας και επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια. Αντίθετα, το FDP υποστηρίζει τη μείωση του κράτους και των δημοσίων δαπανών.
Είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς γιατί αυτή η τριάδα σχηματίστηκε εξαρχής.
Απλώς, δεν υπήρχαν πολλές επιλογές, καθώς το πολιτικό τοπίο της Γερμανίας γίνεται όλο και πιο κατακερματισμένο, με την άνοδο νέων κομμάτων που καθιστά δυσκολότερο τον σχηματισμό συμμαχιών δύο κομμάτων.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε με την άνοδο της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), που βρίσκεται πλέον στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις. Το καθοριστικό σημείο στην κατάρρευση της συμμαχίας Σολτς ήρθε πριν από έναν χρόνο, όταν το ανώτατο δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε παράνομο το σύστημα ειδικών ταμείων που χρησιμοποιούσε η κυβέρνηση για να παρακάμψει το «φρένο χρέους» του Συντάγματος, δημιουργώντας ένα έλλειμα 60 δισ. ευρώ στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.
Μετά από αυτό, η συμμαχία, που στηριζόταν στην κατανομή κονδυλίων για να καλύψει τις ιδεολογικές διαφορές, δεν κράτησε πολύ. Μια σειρά από απογοητευτικές εκλογικές ήττες και χαμηλή δημοτικότητα οδήγησαν τα κόμματα της συμμαχίας να ακολουθήσουν τις δικές τους πολιτικές γραμμές. Την περασμένη Τετάρτη το βράδυ, ο Σολτς απέλυσε από υπουργό τον ηγέτη του FDP Κρίστιαν Λίντνερ, αναγκάζοντας το FDP να αποσυρθεί από την κυβέρνηση.
Πότε θα γίνουν οι εκλογές;
Οι πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία θα γίνουν την Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου 2025, σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων από τρία μεγάλα κόμματα. Για να προκηρυχθούν εκλογές, ο Σολτς πρέπει να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης και να τη χάσει, κάτι που θεωρείται σχεδόν βέβαιο. Ο Πρόεδρος της Γερμανίας θα έχει στη συνέχεια το δικαίωμα να διαλύσει το κοινοβούλιο εντός 21 ημερών. Οι εκλογές θα ακολουθήσουν εντός 60 ημερών.
Ο Σολτς πρότεινε την έναρξη της διαδικασίας ψήφου εμπιστοσύνης πριν από τα Χριστούγεννα, αλλά ο αντίπαλός του, ο ηγέτης του CDU, Φρίντριχ Μερτζ, ζητά να επιταχυνθεί το χρονοδιάγραμμα.
Ποιος θα κερδίσει τις εκλογές;
Το CDU του Μερτζ, μαζί με το βαυαρικό αδελφό κόμμα CSU, προηγείται στις δημοσκοπήσεις με ποσοστό 32%, ενώ το SPD του Σολτς βρίσκεται στην τρίτη θέση με 16%, λίγο πίσω από την AfD.
Το CDU έχει δηλώσει ότι δεν θα συνεργαστεί με το AfD, οπότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα σχηματίσει συνασπισμό με το SPD. Ωστόσο, οι δύο άλλοι πιθανοί εταίροι, οι Πράσινοι και το FDP, δεν αποτελούν ιδανικές επιλογές, καθώς έχουν διαφορές τόσο με το SPD όσο και με το CDU.
Τι θα αλλάξει εντός και εκτός γερμανικών συνόρων
Η κρίσιμη στιγμή που διανύει η Γερμανία ενδέχεται να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, καθώς η πολιτική αστάθεια συμπίπτει με την κρίση στην Ουκρανία. Με την ενίσχυση των ρωσικών δυνάμεων στα σύνορα της Ουκρανίας και την αβεβαιότητα γύρω από την αμερικανική εξωτερική πολιτική, η Ευρώπη χρειάζεται ισχυρή γερμανική ηγεσία.
Το πολιτικό κενό στη Γερμανία έρχεται σε μια ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή για την οικονομία της χώρας και την ενίσχυση της στήριξης προς την Ουκρανία. Μέχρι να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση, η Γερμανία ενδέχεται να συνεχίσει να παλεύει με την πολιτική της σταθερότητα και τις προκλήσεις που προκύπτουν για την Ευρώπη συνολικά.
Ωστόσο, η εσωτερική αναταραχή και το πολιτικό αδιέξοδο στη Γερμανία έχουν παγώσει τη δυνατότητα της χώρας να προωθήσει ακόμη και τον προϋπολογισμό για το 2025. Αυτό δημιουργεί μια επικίνδυνη περίοδο αδράνειας, κατά την οποία η Γερμανία μπορεί να αποτύχει να να σταθεί ως ηγέτιδα δύναμη η οποία θα την Ευρώπη μπροστά σε σημαντικές διεθνείς προκλήσεις.
Η οικονομική και πολιτική προοπτική της Γερμανίας επίσης δεν είναι ευοίωνη. Η χώρα βρίσκεται σε ύφεση, ενώ ο Τραμπ προανήγγειλε αυξημένους δασμούς, μεταξύ άλλων στα γερμανικά αυτοκίνητα, που απειλούν την εξαγωγική δύναμη της γερμανικής οικονομίας.
Ο Μερτζ, ο πιθανός επόμενος καγκελάριος, φαίνεται αποφασισμένος να εφαρμόσει πιο επιθετικές πολιτικές υποστήριξης προς την Ουκρανία, ενώ διαθέτει ένα φιλελεύθερο οικονομικό πρόγραμμα για την αναθέρμανση της οικονομίας. Παρόλα αυτά, έχει μετατοπίσει την πολιτική του CDU προς τα δεξιά σε σύγκριση με την εποχή της Άνγκελα Μέρκελ, επιδιώκοντας να προχωρήσει σε συμφωνίες και με τον Τραμπ.
Όμως, θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι την διεξαγωγή των εκλογών και τη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης. Δεδομένων των τεράστιων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν η Γερμανία και η Ευρώπη, αυτός ο χρόνος αναμονής μπορεί να αποδειχτεί κρίσιμος και πιθανώς επιζήμιος για τη σταθερότητα και την ενότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και για τη συνοχή της γερμανικής πολιτικής σκηνής.
