Ανησυχία επικρατεί για τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης, που βρίσκεται στη Ζαπορίζια της Ουκρανίας. Ο επικεφαλής των πυρηνικών του ΟΗΕ προειδοποιεί πως η κατάσταση είναι «εντελώς εκτός ελέγχου». Μάλιστα, απευθύνει έκκληση σε Ρωσία και Ουκρανία να δώσουν σύντομα το «πράσινο φως» σε εμπειρογνώμονες να επισκεφτούν το συγκρότημα προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κατάσταση και να αποφευχθεί ένα πυρηνικό ατύχημα.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), δήλωσε σε συνέντευξή του την Τρίτη 2 Αυγούστου, στο Associated Press ότι η κατάσταση γίνεται κάθε μέρα όλο και πιο επικίνδυνη στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια, στη νοτιοανατολική πόλη Ενερχοντάρ, το οποίο κατέλαβαν τα ρωσικά στρατεύματα στις αρχές Μαρτίου, αμέσως μετά την εισβολή τους στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
«Κάθε αρχή της πυρηνικής ασφάλειας έχει παραβιαστεί» στο εργοστάσιο, είπε και πρόσθεσε πως «αυτό που διακυβεύεται είναι εξαιρετικά σοβαρό και επικίνδυνο».
Ο Γκρόσι αναφέρθηκε σε πολλές παραβιάσεις της ασφάλειας του εργοστασίου, προσθέτοντας ότι αυτό βρίσκεται «σε ένα μέρος όπου διεξάγεται ενεργός πόλεμος», κοντά σε έδαφος που ελέγχεται από τη Ρωσία.
Η φυσική ακεραιότητα του εργοστασίου δεν έχει γίνει σεβαστή, είπε, επικαλούμενος βομβαρδισμούς στην αρχή του πολέμου, όταν το κατέλαβαν οι Ρώσοι.
«Μία παράδοξη κατάσταση»
Υπάρχει «μια παράδοξη κατάσταση», στην οποία το εργοστάσιο ελέγχεται από τη Ρωσία, αλλά το ουκρανικό προσωπικό του συνεχίζει να διευθύνει τις πυρηνικές λειτουργίες του, οδηγώντας σε αναπόφευκτες στιγμές προστριβών και βίας. Ενώ η Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας έχει κάποιες επαφές με το προσωπικό, αυτές είναι «ελαττωματικές», είπε ο Ραφαέλ Γκρόσι. Παράλληλα, δήλωσε ότι η αλυσίδα εφοδιασμού με εξοπλισμό και ανταλλακτικά έχει διακοπεί, «οπότε δεν είμαστε σίγουροι ότι το εργοστάσιο λαμβάνει όλα όσα χρειάζεται». Η Υπηρεσία πρέπει, επίσης, να πραγματοποιήσει πολύ σημαντικές επιθεωρήσεις για να διασφαλίσει ότι το πυρηνικό υλικό διασφαλίζεται «και υπάρχει πολύ πυρηνικό υλικό εκεί που πρέπει να επιθεωρηθεί».
«Όταν τα βάζετε όλα αυτά μαζί, έχετε έναν κατάλογο πραγμάτων που δε θα έπρεπε ποτέ να συμβαίνουν σε καμία πυρηνική εγκατάσταση», τόνισε ο ίδιος. «Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο επιμένω από την πρώτη μέρα ότι πρέπει να είμαστε σε θέση να πάμε εκεί για να πραγματοποιήσουμε αυτή την αξιολόγηση της ασφάλειας και της προστασίας, να κάνουμε τις επισκευές και να βοηθήσουμε, όπως κάναμε ήδη στο Τσέρνομπιλ».
Φόβοι για ζημιά στον πυρηνικό αντιδραστήρα
Η ρωσική κατάληψη της Ζαπορίζια αναζωπύρωσε τους φόβους ότι ο μεγαλύτερος από τους 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ουκρανίας θα μπορούσε να υποστεί ζημιά, προκαλώντας άλλη μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όπως το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ το 1986, τη χειρότερη πυρηνική καταστροφή στον κόσμο, που συνέβη περίπου 110 χιλιόμετρα βόρεια της πρωτεύουσας Κίεβο.
Οι ρωσικές δυνάμεις είχαν καταλάβει τον βαριά μολυσμένο χώρο αμέσως μετά την εισβολή, αλλά επέστρεψαν τον έλεγχο στους Ουκρανούς στα τέλη Μαρτίου. Ο Γκρόσι επισκέφτηκε το Τσέρνομπιλ στις 27 Απριλίου και έγραψε στο Twitter ότι το επίπεδο ασφάλειας ήταν «σαν κόκκινο φως που αναβοσβήνει».
Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας πρέπει να μεταβεί στη Ζαπορίζια, όπως έκανε και στο Τσέρνομπιλ, για να εξακριβώσει τα γεγονότα για το τι πραγματικά συμβαίνει εκεί, να πραγματοποιήσει επισκευές και επιθεωρήσεις και «να αποτρέψει ένα πυρηνικό ατύχημα από το να συμβεί», δήλωσε ο Γκρόσι.
Τέλος, ο επικεφαλής της Υπηρεσίας δήλωσε ότι ο ίδιος και η ομάδα του χρειάζονται προστασία για να φτάσουν στο εργοστάσιο και την επείγουσα συνεργασία της Ρωσίας και της Ουκρανίας.