Το Παλαιό Μικρό Χωριό στην Ευρυτανία έχει χαραχθεί στη συλλογική μνήμη ως σημείο μιας από τις μεγαλύτερες φυσικές τραγωδίες στη νεότερη ελληνική ιστορία. Το 1963, μια τρομακτική κατολίσθηση κατέστρεψε μεγάλο μέρος του χωριού, αφήνοντας πίσω της δεκατρείς νεκρούς και ένα τοπίο αλλαγμένο για πάντα. Το γεγονός συγκλόνισε ολόκληρη τη χώρα, καθώς οι εικόνες της καταστροφής και οι ιστορίες των θυμάτων φανέρωσαν τη σφοδρότητα της φύσης και την ανεπάρκεια τότε της πρόληψης. Το χωριό, που βρισκόταν σε μια γραφική πλαγιά, κινδύνευσε να εξαφανιστεί από τον χάρτη.

Σήμερα, το Παλαιό Μικρό Χωριό στέκεται σιωπηλό μνημείο της τραγωδίας του παρελθόντος, ενώ η λίμνη που σχηματίστηκε από την κατολίσθηση έχει μετατραπεί σε ένα μαγευτικό τοπίο. Ο συνδυασμός του ιστορικού φορτίου και της φυσικής ομορφιάς του χώρου προσελκύει επισκέπτες, που ανακαλύπτουν την ιστορία και την ακαταμάχητη γοητεία της περιοχής.
Το μικρό χωριό στην ιστορία
Το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας ήταν πάντα ένας σχετικά μικρός οικισμός, αλλά έχει σημαντική διαδρομή στη νεότερη ιστορία του τόπου.
Από τη συμμετοχή των κατοίκων του στην Επανάσταση του 1821, αλλά και σε όλους τους εθνικούς αγώνες, στην τελευταία μάχη και τον εκεί θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, στην εκτέλεση χωριανών και την πυρπόληση 208 εκ των 258 σπιτιών του από Γερμανοϊταλούς στην Κατοχή, στο παράνομο τυπογραφείο της Εθνικής Αντίστασης, που βρίσκεται εκεί, μέχρι και τον Εμφύλιο, που βρίσκεται στο επίκεντρο του αδελφοκτόνου πολέμου.
Παρά τις δυσκολίες, το ειδυλλιακό χωριό, καθώς και οι κάτοικοί του, αντέχει, και μάλιστα τη δεκαετία που ’50 ανασυγκροτείται και μετατρέπεται σε αγαπημένο χειμερινό προορισμό, φτάνοντας να χαρακτηριστεί ως «Μικρή Ελβετία».
Η μοιραία μέρα
Μετά από 13 ημέρες αδιάκοπης βροχόπτωσης, το πρωινό της Κυριακής 13 Ιανουαρίου, ένα τμήμα του όρους Κρι αποκολλήθηκε και καταπλάκωσε το χωριό.
Η τραγωδία θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη αν την ώρα της κατολίσθησης οι περισσότεροι κάτοικοι δεν βρίσκονταν στην εκκλησία για την κυριακάτικη Λειτουργία, μαζί με 40 παιδιά, που τα διασώζει εκεί την τελευταία στιγμή ο δάσκαλος.
Ένας νεκρός, 12 αγνοούμενοι, πέντε τραυματίες και χιλιάδες νεκρές αγελάδες και αιγοπρόβατα ήταν ο αρχικός απολογισμός. Τις επόμενες ημέρες, οι 12 αγνοούμενοι ανασύρθηκαν νεκροί. Ο τελευταίος εντοπίστηκε μετά από ένα μήνα.
Ανατριχιαστικές μαρτυρίες
Στο σημείο της τραγωδίας βρέθηκαν πρώτου μέλη του Ελληνικού Ορειβατικού Ομίλου, που κάνουν εκεί την εκδρομή τους.
Οι μαρτυρίες τους είναι ανατριχιαστικές: «Στην αρχή νομίσαμε ότι είχαμε κάνει λάθος τον δρόμο. Εκεί όπου περιμέναμε να δούμε το Μικρό Χωριό, βρεθήκαμε ξαφνικά μπροστά σε ένα εφιαλτικό τοπίο: Το βουνό έπεφτε, το δάσος γλιστρούσε, έφευγε σαν ψεύτικο, τα σπίτια σκόρπαγαν. Χρειάστηκαν αρκετά λεπτά για να καταλάβουμε τι γινόταν εκεί, μπροστά μας, πίσω από το παρμπρίζ του αυτοκινήτου, που χτυπούσε η μπόρα με μανία. Το βουνό έθαβε το Μικρό Χωριό. Απίθανοι όγκοι χωμάτων κυλούσαν ασυγκράτητοι και παρέσυραν στη χαράδρα ανθρώπους και ζώα. Εμοιαζε με κινηματογραφική σκηνή και όμως ήταν αληθινή φρικτή κόλαση».
Το έφτιαξαν από τις στάχτες του
Οι Μικροχωρίτες βέβαια δεν πτοήθηκαν ούτε το έβαλαν κάτω. Έβαλαν στόχο να ανοικοδομήσουν και πάλι το χωριό τους και το κατάφεραν. Τον Απρίλιο του 1963 ξεκίνησε έρανος για την ανοικοδόμηση του Νέου Μικρού Χωριού, τα θεμέλια του οποίου μπήκαν το Φεβρουάριο του 1964.
Η ανοικοδόμηση του Νέου Μικρού Χωριού, τελείωσε το 1968.
Το Νέο Μικρό Χωριό χτίστηκε σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων από το Παλαιό Μικρό Χωριό και το συναντάμε πριν το τελευταίο, ανάμεσα σε πυκνό ελατόδασος.
Που οφειλόταν η κατολίσθηση
Σύμφωνα με μεταγενέστερες μελέτες, η κατολίσθηση οφειλόταν στον συνδυασμό των πολύ έντονων καιρικών φαινομένων του χειμώνα 1962-63, της σεισμικής δραστηριότητας που εκδηλώθηκε την ίδια εποχή και της φύσης των εδαφών της περιοχής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας της κατολίσθησης δημιουργήθηκε στην είσοδο του χωριού μια μικρή λίμνη.
Δείτε το βίντεο: