Τη θεατρική παράσταση “Αίας” του Γιάννη Ρίτσου ανεβάζει για το φετινό καλοκαίρι το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης, με την πρεμιέρα να έχει προγραμματιστεί για αύριο το βράδυ στο Αρχαίο Θέατρο της Απτέρας. Ο Βασίλης Παπαβασιλείου υπογράφει τη σκηνοθεσία και μια ομάδα ηθοποιών και συντελεστών συμβάλλουν στη μεταφορά επί σκηνής ενός από τους δεκαεπτά μονολόγους που συγκροτούν το έργο που σπουδαίου ποιητή “Τέταρτη Διάσταση”.
Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε τον θεατρικό αφηγηματικό μονόλογο “Αίας”, στα χρόνια της εξορίας του στη Λέρο και τη Σάμο την περίοδο 1967-1969. Όπως εξηγεί ο σκηνοθέτης κ. Βασίλης Παπαβασιλείου, «το θέατρο του Ρίτσου είναι ένα θέατρο γλώσσας και ιδεών. Το ανθρώπινο πάθος, είτε τη “γυναικεία” ψυχή αφορά είτε την “ανδρική”, φωτίζεται στοργικά και συνάμα ανελέητα ως έρμαιο μιας υπέρτερης διαπλοκής δυνάμεων, που φέρουν τα ονόματα Πόθος, Δόξα, Ομορφιά και συνθέτουν το δίχτυ της Μοίρας μας. Στους “μονολόγους” του Ρίτσου το πάθος δεν εκτίθεται ως άμεσο βίωμα αλλά ως αναδρομή».
Σε αυτή την αναδρομή, όχημα, όπως αναφέρει ο κ. Παπαβασιλείου, είναι η γλώσσα.
Ο σκηνοθέτης του “Αίαντα” έχει υπογράψει στο παρελθόν μια ακόμη παράσταση βασισμένη σε έργο του Γιάννη Ρίτσου, την “Ελένη” που παίχτηκε επί δέκα χρόνια γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία. Εξάλλου, ο ίδιος ερμηνεύοντας τον ομώνυμο ρόλο τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας “Κάρολος Κουν” από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Mουσικών Κριτικών το 2001.
Παρουσιάζοντας το ψηφιδωτό που συνθέτει το έργο του Γιάννη Ρίτσου “Αίας”, ο κ. Βασίλης Παπαβασιλείου αναφέρει πως «ο Αίας έχει παραπλανηθεί. Υποκύπτει στην παραπλάνηση που οργανώνει η Αθηνά και στρέφεται ενάντια στα ζώα, νομίζοντας ότι εξοντώνει ανθρώπους, τους εχθρούς του, γιατί ο Αίας είναι ήρωας ενός άλλου κόσμου, μιας εποχής που έχει παρέλθει. Είναι η εποχή που τέλος της διαμάχης σήμαινε απαραίτητα τέλος των μονομάχων. Την άλλη μέρα συνειδητοποιεί την πλάνη του. Τον πνίγει η ντροπή. Τον εκμηδενίζει η καταισχύνη. Το έργο του Σοφοκλή μας λέει ότι πέρασε πια ο καιρός που ο κόσμος χρειαζόταν την αξία του σπαθιού, δηλαδή ο κόσμος του Αίαντα, τώρα οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να αναγνωρίσουν την αξία του νου. Είναι ο κόσμος του Οδυσσέα».
Το έργο του Γιάννη Ρίτσου από τη δική του μεριά συνομιλεί με το κείμενο του μεγάλου τραγικού, διασταυρώνοντας τις αρετές της γλωσσικής εικονοπλασίας, με τη δύναμη της θεατρικής συνθήκης. Ανήκει στην περίοδο της μεγάλης ωριμότητας του ποιητή, όπως και τα υπόλοιπα κείμενα της “Τέταρτης Διάστασης”.
Μέσα στον ζόφο της δικτατορίας ο Ρίτσος πιάνεται από τους ήρωες του αρχαίου κόσμου, υπερασπιζόμενος την ισχύ και τη μαγεία της γλώσσας μας σε έναν καιρό που το εθνικό γλωσσικό μας όργανο δεχόταν μια συστηματική επίθεση από τους θεράποντες της ανοησίας και της πατριδοκαπηλίας. Μετά την αυριανή πρεμιέρα, δύο ακόμα παραστάσεις θα δοθούν στο θέατρο της Αρχαίας Απτέρας, 1 και 2 Ιουλίου. Στη συνέχεια θα περιοδεύσει σε όλη την Κρήτη και σε επιλεγμένα φεστιβάλ στην Αθήνα.
