Ο Γάλλος ακαδημαϊκός Αλαίν ντε Μπενουά αποτελεί στην Ευρώπη ένα στοχαστή με πληρότητα και αίσθημα ευθύνης. Χαρισματικός στον λόγο του, με κρυστάλλινες απόψεις, αλλά και με αξιοπρέπεια αντιστέκεται σε ό,τι λεηλατεί τον άνθρωπο και προσβάλλει θανάσιμα το ήθος της δημοκρατίας. Καταγγέλλει την ψευδοποίηση των εξουσιών και τα συμφέροντα, τα προϊόντα της πολιτιστικής αντι-ανθρωπολογικής μεταβολής, καθώς και τους αναπτυσσόμενους από την παγκοσμιοποίηση πολιτικούς ναρκισιστικούς και ωφελιμιστικούς ατομικισμούς.
Ο Γάλλος ακαδημαϊκός, Αλαίν ντε Μπενουά, αποτελεί στην Ευρώπη έναν στοχαστή με πληρότητα και αίσθημα ευθύνης
Χωρίς να αφήνει απέξω και τους μεταμοντέρνους απολιτικούς νεοσυντηρητισμούς. Ένας διανοούμενος με τη μεγαλύτερη ιδιωτική βιβλιοθήκη στη Γαλλία, με πάνω από 150.000 βιβλία, έχοντας γράψει περισσότερα από 100 βιβλία και χιλιάδες άρθρα, διαθέτει πάντα μια άγρια σκέψη πεισματικά, όμως πιστή σε αξίες αδιαπραγμάτευτες. Μπροστά στις επιθέσεις που έχει δεχτεί κατά καιρούς από τον “προοδευτικό τρομοκρατισμό” των “μισο-διανοουμένων” του εξυπνακισμού, έχει δώσει απαντήσεις που γκρέμισαν τα σαθρά επιχειρήματά τους. Μάλιστα, ο “προοδευτικός τρομοκρατισμός” ζητούσε εξηγήσεις και από διανοούμενους που έγραφαν στο περιοδικό του (“Krisis”), όπως τον Ζαν Μπωντριγιάρ ή τον Κώστα Αξελού. Ο Αλαίν ντε Μπενουά αποτελεί μια φωνή αντίστασης και μια φωνή λογικής.
Η Ευρώπη χωρίς ταυτότητα λειτουργεί ως “μεσάζων”
* Θα ήθελα να σας ρωτήσω σε ποια Ευρώπη ζούμε σήμερα; Στη Γαλλία, που όπως έγραψε η “Λιμπερασιόν”, έγιναν μυστικές συναντήσεις μεταξύ της Λεπέν και των προσκείμενων στον Μακρόν κατά τη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών; Ενώ παράλληλα η εφημερίδα “Μοντ” έγραφε ως πρωτοσέλιδο ότι «πρέπει να παραιτηθεί ο Μακρόν». Και συνεχίζοντας στο πρωτοσέλιδό της θα αναφέρει τι πίστευε ο Σαρλ ντε Γκωλ, λέγοντας ότι «το 1962, ο στρατηγός Σαρλ ντε Γκωλ εξηγούσε γιατί ένας πρόεδρος που απορρίπτεται από τον λαό μετά από βουλευτικές εκλογές δεν έχει άλλη επιλογή από το να παραιτείται».
Στο μεταξύ, στη Γερμανία ο κυβερνητικός συνασπισμός μετά τις ευρωεκλογές βρίσκεται σε κρίση και πιθανά να ανοιχθεί ο δρόμος για εκλογές. Ενώ στην Αγγλία το άχρωμο Εργατικό Κόμμα επέστρεψε στην εξουσία. Η Μελόνι πάλι στην Ιταλία κρατά δύο πολιτικές, δύο γλώσσες, μια για το κοινό της Ιταλίας, που υπόσχεται λαϊκές πολιτικές, και μια για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που λέει ναι σ’ όλες τις αντιλαϊκές πολιτικές. Μήπως λοιπόν όλα αυτά αποτελούν μια ευρωπαϊκή αποικιακή πολιτική;
* «Ζούμε σε μια εποχή μετάβασης: ο παλιός μονοπολικός κόσμος βυθίζεται σε βαθιά κρίση, ενώ ένας νέος πολυπολικός κόσμος διαμορφώνεται μπροστά στα μάτια μας. Νέες δυνάμεις πιέζουν προς αυτήν την κατεύθυνση σε όλο τον κόσμο, είτε στην Ασία, την Αφρική ή τη Λατινική Αμερική. Σε αυτό το γενικό κίνημα που θα μας οδηγήσει από την οικουμενικότητα στον “πολυβερσαλισμό”**, η Ευρώπη είναι η μόνη που παραμερίζεται, σε μια προσπάθεια να διαιωνίσει την παλιά τάξη πραγμάτων. Η Ευρώπη δε γνωρίζει πλέον ποια είναι, ποια είναι η ταυτότητά της και δεν ξέρει τι θέλει. Πιο συγκεκριμένα, δεν αποφασίζει μόνη της τι μπορεί και τι πρέπει να θέλει. Λειτουργεί απλώς ως μεσάζων για τη βορειοαμερικανική ηγεμονία και συνεχίζει να επιδιώκει να προσαρμόσει τις χώρες που την απαρτίζουν στην παγκοσμιοποίηση, η οποία επίσης βρίσκεται σε κρίση.
Δεν επιδιώκει πλέον να γράψει ιστορία, αλλά αρκείται στο να είναι το αντικείμενο της ιστορίας των άλλων. Έχει υιοθετήσει την κυρίαρχη ιδεολογία, η οποία στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του δικαίου της αγοράς και των αρχών του “κράτους δικαίου”, δεν είναι άλλη από την ιδεολογία του φιλελεύθερου καπιταλισμού, που βασίζεται σε μια αδιάκοπη και απεριόριστη επιτάχυνση που ακούει στο όνομα (“όλο και περισσότερο”), και η οποία έχει ήδη καταστρέψει τη Γη.
Από τη δημιουργία τους, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δε θέλησαν ποτέ να επιλέξουν μεταξύ των δύο βασικών κατευθύνσεων προς τις οποίες θα μπορούσαν να κινηθούν: αυτήν της Ευρώπης ως αγορά και της Ευρώπης ως δύναμη. Ποτέ δεν επιδίωξαν να δημιουργήσουν πραγματική ευρωπαϊκή κυριαρχία, η οποία θα επέτρεπε στους Ευρωπαίους να επιβληθούν ως τέτοιοι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σήμερα, απορρίπτει το δικό της παρελθόν και διεκδικεί “καθολικές αξίες”, άρα και αξίες που δεν ανήκουν σε αυτήν. Και θα συνεχιστεί όσο το καπιταλιστικό σύστημα παραμένει κυρίαρχο στον κόσμο. Αλλά αυτό θα διαρκέσει μόνο για λίγο. Η ιστορία είναι εξ ορισμού η θέση του απροσδόκητου. Όταν θέλουμε να το αγνοήσουμε, εκείνη επιστρέφει με όλο και μεγαλύτερη δύναμη. Η ιστορία είναι ακόμα ανοιχτή».
Το βάναυσο “ξύπνημα” της Ουκρανίας
* Εκείνο όμως που βλέπουμε είναι ότι ο δυτικός κόσμος ενδιαφέρεται μόνο για τον πόλεμο στην Ουκρανία και ξοδεύει πολεμικό υλικό και χρήματα για να συνεχιστεί η σύγκρουση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Ενώ δε γίνεται λόγος για ειρήνη. Παράλληλα, σιωπά για όσα συμβαίνουν στην Παλαιστίνη. Τελικά μήπως ξεχάσαμε την κουλτούρα της ειρήνης;
* «Έχετε δίκιο. Και αυτή είναι μια σχετικά νέα κατάσταση. Την εποχή του πολέμου του Βιετνάμ, υπήρχαν ειρηνιστές. Σήμερα, οι ειρηνιστές φαίνεται να έχουν εξαφανιστεί. Οι δυτικές κυβερνήσεις κατάφεραν να δώσουν ένα “ηθικό” νόημα στον πόλεμο του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας που διεξάγεται στην Ουκρανία: Όλοι όσοι δε λατρεύουν τον Ζελένσκι καταγγέλλονται ως υποστηρικτές του Κακού. Το ίδιο ισχύει, αλλά σε μικρότερο βαθμό, με την ατελείωτη ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση. Όσο όμως περνάει ο καιρός, τόσο πιο δύσκολο είναι να κρύψεις την πραγματικότητα. Η Ουκρανία δε θα κερδίσει αυτόν τον πόλεμο. Τον έχει χάσει εδώ και πολύ καιρό. Η βοήθεια που της παρέχεται δε θα την εμποδίσει να μη χάσει τον πόλεμο. Κάποια μέρα, θα πρέπει να επιτευχθεί ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων και η Ουκρανία δε θα είναι σε ισχυρή θέση κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Έτσι το ξύπνημά της θα είναι βάναυσο».
* Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η απόπειρα δολοφονίας του Τραμπ δείχνει πόσο ρευστή είναι η διεθνής κατάσταση. Θα μπορούσε η επανεκλογή Τραμπ να αλλάξει κάτι στη διεθνή σκακιέρα;
* «Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει αναμφίβολα κάνει πολλά λάθη, αλλά ήξερε πώς να αντιδράσει στην απόπειρα πολιτικής δολοφονίας εναντίον του, επιδεικνύοντας, τη στιγμή που μόλις είχε γλιτώσει τον θάνατο, ένα πολιτικό ένστικτο (“Πολεμήστε!”) αρκετά εξαιρετικό. Η ήττα του Τζο Μπάιντεν, ενώ ήταν πολύ απίθανη πριν, μετά το περιστατικό έγινε σίγουρη. Αυτός είναι ο λόγος που ο Μπάιντεν αποφάσισε να αποσυρθεί από τη διεκδίκηση της προεδρίας. Αντιμετωπίζοντας την Κάμαλα Χάρις, ο Τραμπ παραμένει σε πολύ καλή θέση για να κερδίσει, αλλά πολλά μπορούν ακόμα να συμβούν τους επόμενους μήνες. Εάν τελικά εκλεγεί ο Τραμπ, η πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ουκρανίας είναι πιθανό να αλλάξει δραματικά. Και τότε τα νέα θα είναι πολύ άσχημα για τον Ζελένσκι. Στη Μέση Ανατολή, αυτή η επανεκλογή έχει όλες τις πιθανότητες να ενισχύσει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου την πολεμοχαρή του διάθεση».
Επαναπροσδιορισμός της πολιτικής - Η νέα διαχωριστική είναι μεταξύ κορυφής και βάσης των κοινωνιών
* Αλήθεια, τι βιώνουμε ως πολίτες σήμερα, το μεταπολιτικό ή διαπολιτικό παιχνίδι;
* «Ζούμε σε μια εποχή γενικού επαναπροσδιορισμού των όρων της πολιτικής. Τα παλιά κυβερνητικά κόμματα καταρρέουν το ένα μετά το άλλο, ενώ κινήματα νέου τύπου, που πλέον επικρίνονται ως “λαϊκιστικά”, βαθμολογούνται τακτικά. Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να κάνουμε μια εκτίμηση, ειδικά επειδή ο λαϊκισμός είναι απλώς ένα στυλ που, ως τέτοιο, μπορεί να συνδυαστεί με πολύ διαφορετικές ιδεολογίες. Η φιλελεύθερη, κοινοβουλευτική και δήθεν αντιπροσωπευτική δημοκρατία βρίσκεται επίσης σε κρίση. Η εμφάνιση “ανελεύθερων” κυβερνήσεων, όπως στην Ουγγαρία, σηματοδοτεί το τέλος πολλών ασαφειών. Η δημοκρατία, θεμελιωμένη στην αρχή της κυριαρχίας του λαού, φαίνεται πλέον να είναι εντελώς αντίθετη στον φιλελευθερισμό, ο οποίος ασχολείται μόνο με την υπεράσπιση των ατομικών δικαιωμάτων, χωρίς ποτέ να ανησυχεί για τις συλλογικές διαστάσεις της ελευθερίας.
Τέλος, το χάσμα δεξιά-αριστερά, που υπήρξε ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νεωτερικότητας, διαγράφεται όλο και περισσότερο προς όφελος άλλων διαχωρισμών: μεταξύ ξεριζωμένων και ριζωμένων, παγκοσμιοποιητών και γηγενών, ανθρώπων από “οπουδήποτε” και εκείνων από “κάπου”, κ.λπ. Ο καπιταλισμός, που προηγουμένως είχε πλουτίσει τις εργατικές τάξεις βοηθώντας τις να μεταμορφωθούν σε μεσαίες τάξεις, τώρα τις εξαθλιώνει γενικεύοντας την ανασφάλεια και την επισφάλεια. Ενώ ο διαχωρισμός δεξιά-αριστερά ήταν ουσιαστικά οριζόντιος, η κύρια αντίφαση παίρνει τη μορφή μιας κάθετης αντίθεσης μεταξύ “αυτών που βρίσκονται στην κορυφή” και “αυτών που βρίσκονται στο κάτω μέρος”. Όλα αυτά είναι ένας προάγγελος κοινωνικών κινημάτων, που δε βλέπουμε ακόμη και δεν μπορώ να φανταστώ το μέγεθός τους».
* Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας.
** Πολυναπολεόντειος Αυτοκρατορία.
