Στον κατάλογο των μη ασφαλών χρωστικών ενέταξε η EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων), με απόφασή της την περασμένη Πέμπτη 6 Μαΐου, το διοξείδιο του τιτανίου (Ε 171). Πρόκειται για πρόσθετο “λευκαντικό” τροφίμων, που χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και σε άλλα είδη καθημερινής κατανάλωσης και δίνει εντυπωσιακή λευκότητα!
Η αξιολόγηση ασφάλειας από την EFSA έγινε μετά από αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Μάρτιο του 2020. Η ενημερωμένη αξιολόγηση αναθεωρεί το αποτέλεσμα της προηγούμενης αξιολόγησης της EFSA που δημοσιεύτηκε το 2016, η οποία υπογράμμισε την ανάγκη για περισσότερη έρευνα για την κάλυψη των κενών δεδομένων.
Μιλώντας στη “Νέα Κρήτη” χθες ο πρώην πρόεδρος ΕΦΕΤ, πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”, Νίκος Κατσαρός, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Το 2016 είχε αναδείξει το θέμα αυτό και είχε απαγορεύσει για τη χώρα του το διοξείδιο του τιτανίου ο Γαλλικός Οργανισμός Τροφίμων. Διότι η κάθε χώρα μπορεί να θεσπίζει αυστηρότερους θεσμούς από αυτούς που υπάρχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τώρα έρχεται πια και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τροφίμων και απαγορεύει αυτή τη χρωστική ουσία, διότι προκαλεί βλάβη στο DNA. Και βέβαια ξεκινάμε από το θέμα ότι οι χρωστικές ουσίες είναι άχρηστες. Απλά χρησιμοποιούνται για να παρασύρουν τον καταναλωτή με το έντονο χρώμα τους, χωρίς να προσθέτουν τίποτα. Αντίθετα, πολλές από αυτές προκαλούν και βλάβη στην υγεία των καταναλωτών...».
«Μην αγοράζετε προϊόντα με χρωστικές»
Στο σημείο αυτό, ο γνωστός επιστήμονας καλεί μέσω της “Ν.Κ.” τους καταναλωτές να μην προτιμούν προϊόντα με χρωστικές ουσίες. Και γενικά να στοχεύουν σε εκείνα τα οποία έχουν τις λιγότερες και, το ιδανικότερο, σε εκείνα που είναι χωρίς καμία χρωστική.
«Οι χρωστικές ουσίες δεν είναι συντηρητικά. Αλλά ανήκουν στην ίδια κατηγορία με τα συντηρητικά που ονομάζονται “πρόσθετα”. Όλα τα “πρόσθετα” έχουν το σήμα Ε. Όταν το Ε είναι από το 100 μέχρι το 170, είναι χρωστικές. Αν το Ε είναι από 200 έως 300 είναι τα συντηρητικά. Όλα αυτά ονομάζονται “πρόσθετα”. Τα δε συντηρητικά μπορείς να πεις ότι έχουν κάποιο νόημα, διότι συντηρούν τα τρόφιμα για κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι χρωστικές, όμως, δεν έχουν καμία σχέση με την υγεία του καταναλωτή. Αντίθετα σε κάποιες περιπτώσεις επιβαρύνουν την υγεία τους...».
Όπως λέει ο Νίκος Κατσαρός, οι χρωστικές σε πολλές περιπτώσεις επιβαρύνουν την υγεία μας. «Θυμάμαι όταν ήμουν στον ΕΦΕΤ είχαν απαγορέψει την Ε 128 που ήταν μία χρωστική καρκινογόνα. Έμπαινε σε λουκάνικα. Έμπαινε σε κρέατα. Έμπαινε σε κιμάδες, έμπαινε σε ένα σωρό τρόφιμα... Οι χρωστικές λοιπόν απλώς παρασύρουν τον καταναλωτή, με το έντονο χρώμα που τους δίνουν, να αγοράσει τα τρόφιμα στα οποία μπαίνουν. Και ζητάμε να τεθούν πολύ αυστηρότεροι όροι, ή να απαγορευτούν οι χρωστικές. Και οι καταναλωτές να γνωρίζουν ότι όπου διαβάζουν ότι τα προϊόντα εμπεριέχουν χρωστικές δεν πρέπει να τα αγοράζουν...».
“Δουλεύουν” συσσωρευτικά στον οργανισμό μας
Ο καθηγητής Maged Younes, πρόεδρος του ειδικού πάνελ της EFSA για τα πρόσθετα τροφίμων και τα αρώματα (FAF), δήλωσε: «Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις διαθέσιμες επιστημονικές μελέτες και δεδομένα, η επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το διοξείδιο του τιτανίου δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί ασφαλές ως πρόσθετο τροφίμων. Ένα κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη αυτού του συμπεράσματος είναι ότι δε θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε τις ανησυχίες της γονοτοξικότητας μετά την κατανάλωση σωματιδίων διοξειδίου του τιτανίου. Μετά την από του στόματος κατάποση, η απορρόφηση των σωματιδίων διοξειδίου του τιτανίου είναι χαμηλή, ωστόσο μπορούν να συσσωρευτούν στο σώμα».
Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε μετά από μια αυστηρή μεθοδολογία και λαμβάνοντας υπόψη πολλές χιλιάδες μελέτες που ήταν διαθέσιμες από την προηγούμενη αξιολόγηση της EFSA το 2016, συμπεριλαμβανομένων νέων επιστημονικών στοιχείων και δεδομένων για τα νανοσωματίδια.
Αξιολόγηση γονοτοξικότητας
Η γονοτοξικότητα αναφέρεται στην ικανότητα μιας χημικής ουσίας να καταστρέφει το DNA, το γενετικό υλικό των κυττάρων. Καθώς η γονοτοξικότητα μπορεί να οδηγήσει σε καρκινογόνες επιδράσεις, είναι σημαντικό να εκτιμηθεί η πιθανή γονοτοξική επίδραση μιας ουσίας.
Ο καθηγητής Matthew Wright, μέλος του πάνελ FAF και πρόεδρος της ομάδας εργασίας της EFSA στο E 171, δήλωσε: «Αν και τα στοιχεία για γενικές τοξικές επιδράσεις δεν ήταν πειστικά, με βάση τα νέα δεδομένα και τις ενισχυμένες μεθόδους δε θα μπορούσαμε να αποκλείσουμε μια ανησυχία για τη γονοτοξικότητα και κατά συνέπεια δεν μπορούσαμε να καθορίσουμε ένα ασφαλές επίπεδο για την καθημερινή πρόσληψη του συγκεκριμένου πρόσθετου τροφίμων».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν ενημερωθεί για τα συμπεράσματα της EFSA και θα εξετάσουν το ενδεδειγμένο μέτρο για την εξασφάλιση της προστασίας των καταναλωτών.
Ιστορικό
Το διοξείδιο του τιτανίου (Ε 171) εγκρίνεται ως πρόσθετο τροφίμων στην Ε.Ε. σύμφωνα με το παράρτημα II του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008.
Η ασφάλεια του προσθέτου τροφίμων E 171 επανεκτιμήθηκε από την επιτροπή EFSA ANS το 2016 στο πλαίσιο του Κανονισμού (Ε.Ε.) αριθ. 257/2010, στο πλαίσιο του προγράμματος επανεκτίμησης για πρόσθετα τροφίμων που εγκρίθηκε στην Ε.Ε. πριν από τις 20 Ιανουαρίου 2009.
Στη γνώμη του 2016, η επιτροπή ANS συνέστησε στους επιστήμονες τη διεξαγωγή νέων μελετών για την κάλυψη των κενών σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα, οι οποίες θα μπορούσαν να τους επιτρέψουν να ορίσουν ένα αποδεκτό όριο ημερήσιας πρόσληψης (ADI). Τονίστηκε, επίσης, η αβεβαιότητα σχετικά με τον χαρακτηρισμό του υλικού που χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων (Ε 171), ιδίως όσον αφορά στο μέγεθος σωματιδίων και την κατανομή μεγέθους σωματιδίων του διοξειδίου του τιτανίου που χρησιμοποιείται ως Ε 171.
Το 2019, η EFSA δημοσίευσε μια δήλωση σχετικά με την επανεξέταση του κινδύνου που σχετίζεται με την έκθεση σε διοξείδιο του τιτανίου σε πρόσθετα τροφίμων (E171) που διενήργησε ο Γαλλικός Οργανισμός για την Ασφάλεια των Τροφίμων, του Περιβάλλοντος και της Επαγγελματικής Υγείας (ANSES). Στη δήλωσή της, η EFSA τόνισε ότι η γνωμοδότηση της ANSES επανέλαβε τις αβεβαιότητες και τα κενά δεδομένων που είχαν προηγουμένως εντοπιστεί από την EFSA και δεν παρουσίασε ευρήματα που να ακυρώνουν τα προηγούμενα συμπεράσματα της Αρχής για την ασφάλεια του διοξειδίου του τιτανίου.
Τον ίδιο χρόνο (2019), η Ολλανδική Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και των Καταναλωτών (NVWA) εξέδωσε επίσης γνώμη σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του διοξειδίου του τιτανίου των προσθέτων τροφίμων, η οποία υπογράμμισε τη σημασία της εξέτασης των ανοσοτοξικολογικών επιπτώσεων πέραν των πιθανών επαναπροτοξικολογικών επιπτώσεων.
Σε ποια τρόφιμα χρησιμοποιείται;
Τι είναι το διοξείδιο του τιτανίου;
Το διοξείδιο του τιτανίου χρησιμοποιείται ως χρωστική τροφίμων (E 171) και, όπως και με όλες τις χρωστικές ουσίες των τροφίμων, η τεχνολογική του λειτουργία είναι να κάνει τα τρόφιμα πιο ελκυστικά οπτικά, να δώσει χρώμα σε τρόφιμα που διαφορετικά θα ήταν άχρωμα ή να αποκαταστήσει την αρχική εμφάνιση των τροφίμων. Το διοξείδιο του τιτανίου υπάρχει επίσης στα καλλυντικά, στα χρώματα και στα φάρμακα.
Ποια τρόφιμα περιέχουν διοξείδιο του τιτανίου;
Οι κύριες κατηγορίες τροφίμων που συμβάλλουν στη διατροφική έκθεση του Ε 171 είναι εκλεκτά είδη αρτοποιίας, σούπες, ζωμοί, σάλτσες, σαλάτες και αλμυρά σάντουιτς (για παιδιά, ενήλικες και ηλικιωμένους). Οι μεταποιημένοι ξηροί καρποί είναι επίσης μια κύρια κατηγορία τροφίμων για ενήλικες και ηλικιωμένους στην οποία περιέχεται η συγκεκριμένη χρωστική.
(Φωτογραφίες unsplash)
