Μια σημαντική συζήτηση μέσω διαδικτύου, που αφορούσε τις ψυχοκοινωνικές διαστάσεις της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣκΠ), ενός νευρολογικού νοσήματος που μέχρι και σήμερα η αιτιοπαθολογία του είναι άγνωστη, πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή. Σε αυτό το webinar, το οποίο διοργανώθηκε από την Ένωση Επαγγελματιών Ψυχιάτρων Ελλάδας και την Ελληνική Εταιρεία για τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας, μίλησαν άνθρωποι από τον χώρο της ιατρικής επιστήμης, νευρολόγοι και ψυχίατροι, κάνοντας σαφές πως η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ένα νόσημα με έντονες ψυχολογικές προεκτάσεις.
Η κατάθλιψη εμφανίζεται στο 50% των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, ενώ στη διαδικτυακή ημερίδα, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε και το τι γίνεται με τον εμβολιασμό των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, ο οποίος πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με τον γιατρό τους.
Αρχικά, η κ. Βάνα Τσιμούρτου, νευρολόγος-διευθύντρια του ΕΣΥ ΠΓΝ Λάρισας, μίλησε για τη σκλήρυνση κατά πλάκας λέγοντας πως είναι «ένα χρόνιο νόσημα που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και απομυελίνωση του κεντρικού νευρικού συστήματος και σχετίζεται με ποικίλου βαθμού αξονική και νευρονική βλάβη. Δε γνωρίζουμε την αιτιοπαθογένειά της. Θεωρείται ότι διαμεσολαβείται με αυτοάνοσους μηχανισμούς. Δε ξέρουμε εάν η αυτοάνοση διεργασία είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής».
Η κ. Τσιμούρτου συνέχισε λέγοντας πως σε αυτό το νόσημα εμπλέκονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. «Το νόσημα προσβάλλει κυρίως νέους ενήλικες, ηλικίας 20-40 ετών. Ωστόσο, υπάρχει ένα μεγάλο ηλικιακό εύρος, υπό την έννοια πως έχουμε κάνει διάγνωση του νοσήματος ακόμη και σε ηλικία 70 ετών. Όπως όλα τα αυτοάνοσα νοσήματα, η σκλήρυνση κατά πλάκας προσβάλλει κυρίως τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, με την αναλογία 2,3:1», είπε μεταξύ άλλων.
Οι παράγοντες
Όσον αφορά στους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επιδρούν στην εκδήλωση του νοσήματος σκλήρυνσης κατά πλάκας, η κ. Τσιμούρτου ανέφερε: «Από το σύνολο των παραγόντων που έχουν προταθεί, είναι τέσσερις οι παράγοντες που δείχνουν συσχέτιση πολλαπλής σκλήρυνσης ή στο να επηρεάσουν την πρόγνωση του νοσήματος από τη στιγμή που θα εμφανιστεί το συγκεκριμένο νόσημα. Ένας από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες είναι η λοίμωξη από τον ιό Έπσταϊν-Μπαρ. Αυτός ο ιός, όταν προσβάλλει έναν έφηβο, τότε κάνει ένα νόσημα που λέγεται λοιμώδη μονοπυρήνωση. Άλλοι παράγοντες είναι η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία, το κάπνισμα και η έλλειψη της βιταμίνης D. Υπάρχουν επιδημιολόγοι που υποστηρίζουν πως, εάν ελέγξεις αυτούς τους τέσσερις παράγοντες, τότε μπορεί να αποφευχθεί το 61,1% των περιπτώσεων της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Υπάρχει ένα ποσοστό της τάξης του 40% που δε ξέρουμε από το τι προκαλείται».
Μεταξύ άλλων, η νευρολόγος-διευθύντρια του ΕΣΥ ΠΓΝ Λάρισας ανέφερε πως «η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι φλεγμονώδης και εκφυλιστική. Στα αρχικά στάδια της νόσου, εκείνα που προεξάρχουν είναι η φλεγμονή και η απομυελίνωση. Από τα αρχικά στάδια ακόμα, ξεκινάει μια αξονική βλάβη που είναι υπεύθυνη για μη αναστρέψιμη αναπηρία και ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα, που είναι διαφορετικό για τον κάθε ασθενή, σταματάει η φλεγμονή και συνεχίζει η νευροεκφύλιση. Δε γνωρίζουμε τι είναι εκείνο που οδηγεί στην προοδευτική εξέλιξη του νοσήματος. Υπάρχει ατροφία η οποία είναι αποτέλεσμα της αξονικής βλάβης».
Όσον αφορά στη διάγνωση του νοσήματος, η κ. Τσιμούρτου υπογράμμισε πως «δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη κλινική εξέταση ή εργαστηριακή εξέταση η οποία θα βάλει τη "βούλα" του νοσήματος. Ο ιατρός θα πρέπει να στηριχτεί στο κλινικό ιστορικό, στα συμπτώματα του ασθενούς, στα σημεία που βρίσκει ο νευρολόγος κατά την εξέταση και οπωσδήποτε στη μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, όπου παρουσιάζονται τυπικές βλάβες».
Μιλώντας για τα σύγχρονα φάρμακα, η έγκριτη νευρολόγος είπε πως «υπάρχουν πολλά φάρμακα τα οποία κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ωστόσο δεν υπάρχουν οδηγίες για τις αγωγές. Προτείνονται διάφοροι αλγόριθμοι. Έχουμε κάποιες κατευθυντήριες οδηγίες και με βάση αυτές πορευόμαστε. Οι θεραπείες που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας άλλαξαν τη φυσική πορεία του νοσήματος. Πριν τα φάρμακα, είχαμε πολλές υποτροπές. Ουσιαστικά, πριν τα φάρμακα, μετά από δεκαπέντε χρόνια, οι ασθενείς είχαν μπαστούνι μαζί τους. Με τη χρήση νέων φαρμάκων, έχουν εξαλειφθεί οι υποτροπές. Ωστόσο, δεν έχει εξαλειφθεί η αργή προοδευτική επιδείνωση, που είναι ανεξάρτητη από τις υποτροπές. Υπάρχει μια ανεκπλήρωτη ανάγκη να υπάρξουν τέτοιες θεραπείες».
Τέλος, η κ. Τσιμούρτου αναφέρθηκε στο ερώτημα εάν πρέπει να εμβολιαστούν οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας εναντίον του κορωνοϊού. «Οι οδηγίες από την Παγκόσμια Νευρολογική Εταιρεία είναι πως πρέπει να εμβολιαστούν όλοι, ακόμη κι αν παίρνουν σοβαρές ανοσοκατασταλτικές αγωγές, και πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό. Γιατί ο κίνδυνος από βαριά νόσηση από COVID-19 είναι μεγαλύτερος από τον κίνδυνο να κάνεις μια ενδεχόμενη υποτροπή από ένα εμβόλιο».
ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία
Η ιδιώτης ψυχίατρος και ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια Δήμητρα Γοργόλη αναφέρθηκε στις ψυχικές προεκτάσεις που έχει η συγκεκριμένη νόσος. Η ίδια τόνισε πως η κατάθλιψη αγγίζει το 50% των ασθενών, κάνοντας σαφές πως το νευρολογικό νόσημα της πολλαπλής σκλήρυνσης έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία.
Αναφερόμενη στη σύνδεση σκλήρυνσης κατά πλάκας με την ψυχική υγεία, η κ. Γοργόλη τόνισε το υψηλό ποσοστό συννοσηρότητας με την κατάθλιψη που αγγίζει σε αριθμό το 50%. «Η πιο συχνή ψυχική διαταραχή που συνδέεται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας είναι η κατάθλιψη, η οποία αγγίζει το 50% των ασθενών με πολλαπλή σκλήρυνση. Είναι πολυπαραγοντική αιτιολογία. Η νόσος προκαλεί μεγάλη δυσκολία. Και οι αγχώδεις διαταραχές είναι αρκετά συχνές στη σκλήρυνση κατά πλάκας. Περίπου για ένα χρόνο μετά τη διάγνωση, το άγχος φαίνεται να είναι πιο έντονο, αλλά και η απρόβλεπτη φύση της νόσου είναι σημαντικό αγχογόνο ερέθισμα», ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Γοργόλη, ενώ συνέχισε τονίζοντας πως «η σκλήρυνση κατά πλάκας εμφανίζεται τις περισσότερες φορές ύστερα από ένα έντονο ψυχοσωματικό στρες, δηλαδή έναν ψυχοπιεστικό παράγοντα».
