Υψηλά ποσοστά κατέχει η Κρήτη στο κάπνισμα, στο οινόπνευμα και στην παχυσαρκία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Χρήστου Λιονή, ο οποίος είναι καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο κ. Λιονής ήταν καλεσμένος στην εκπομπή “Τετ-α-τετ” της Τρίτης 2 Απριλίου που προβάλλεται από το “NOTOS TV” και απάντησε σε ερωτήματα κρίσιμα που αφορούν τόσο το δημόσιο σύστημα Υγείας όσο και στην πρόληψη.
Ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ιατρικής Σχολής μίλησε αρχικά για την πρόληψη, αναφέροντας μεταξύ άλλων την αναγκαιότητα να υπάρξει μια πιο ανθρώπινη διάσταση από την πλευρά του ιατρικού προσωπικού.
«Οι Έλληνες δεν μπορούν να κατανοήσουν την πρόληψη και την προαγωγή της Υγείας. Έχει να κάνει με τον τρόπο ζωής. Τι έχει αλλάξει; Δε μιλάμε μεταξύ μας. Δε μιλάμε όπως εμείς θα θέλαμε. Η γλώσσα είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο. Πολλοί ασθενείς κάνουν παράπονα για εμάς τους γιατρούς που δεν ξέρουμε να τους μιλήσουμε. Και όντως δεν ξέρουμε να τους μιλήσουμε. Ίσως να τους προσέξουμε. Ίσως να τους δώσουμε σημασία. Έχουμε δημοσιεύσει ποιες είναι οι προσδοκίες ή οι επιθυμίες των Ελλήνων ασθενών. Το Ινστιτούτο Υγείας στην Αμερική λέει για την εστιασμένη φροντίδα στον ασθενή ή για το πρόσωπο φροντίδας πως δεν είναι τίποτε άλλο από τη φροντίδα που ανταποκρίνεται στις επιθυμίες, τις προσδοκίες και τις ανάγκες των ίδιων των προσώπων. Ένα μεγάλο θέμα είναι η γλώσσα, η οποία πρέπει να είναι γλώσσα ενθάρρυνσης και προτροπής. Εμείς δε διδάσκουμε τους φοιτητές και τους γιατρούς πώς θα αλλάξουν συμπεριφορά. Ούτε είναι θέμα των ψυχολόγων και των εξαιρετικών επαγγελμάτων Υγείας. Είναι ζήτημα εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση και η γλώσσα είναι απαραίτητα στοιχεία για να πείσουμε. Ακούσαμε φέτος ότι 100 και τόσοι θάνατοι προήλθαν από την επιδημία της γρίπης. Συχνά, οι γιατροί μένουν μόνο στο “κάνε τον εμβολιασμό” και οι ασθενείς δεν κάνουν τον εμβολιασμό. Είναι πολλά τα ζητήματα που πρέπει να εξετάσουμε. Αυτόν τον λόγο πρέπει να το εμπλουτίσουμε. Εμείς οι γιατροί πρέπει να μιλήσουμε πιο ανθρώπινα και η ανθρώπινη προσέγγιση στον ασθενή έχει αυτό που λέμε συμπόνια, ενσυναίσθηση. Δεν είναι οι γιατροί χωρίς αίσθημα. Πρέπει να επενδύσουμε στην πρόληψη και στην προαγωγή της υγείας με πολλές τεχνικές και εκπαίδευση», είπε χαρακτηριστικά.
Τι συμβαίνει όμως με την Κρήτη; Καπνίζουν και πίνουν οι Κρητικοί παραπάνω ή λιγότερο σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα;
Ο κ. Λιονής απαντάει: «Στην Κρήτη, με βάση πρόσφατες μελέτες μας, δεν παρατηρήσαμε αυτό που δημοσιεύτηκε από τον ΟΟΣΑ για το προφίλ της υγείας και την πτώση των καπνιστών. Οι μελέτες μας και στους τέσσερις νομούς έδειξαν πως τα ποσοστά μας είναι υψηλά, όσο περίπου ήταν: γύρω στο 35% για ενήλικες, που σημαίνει πως ο αριθμός των καπνιστών δε μειώθηκε. Για το οινόπνευμα, δεν μπορώ να δώσω εικόνα. Αλλά φαίνεται πως τα ποσοστά κατανάλωσής του σχετίζονται κυρίως με το αλκοολικό (ή μη αλκοολικό) λιπώδες ήπαρ. Η παχυσαρκία, ιδιαιτέρως στα παιδιά, έχει δείκτες αρκετά υψηλούς στην Κρήτη. Έχουμε αρκετούς προσδιοριστές που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας με τεχνικές προσεγγίσεις που θα πρέπει να ξεκινάνε από την οικογένεια. Δεν το έχουμε αναζητήσει. Δυστυχώς, πολλοί αφήνουν την οικογένεια απέξω. Αλλά η οικογένεια είναι εκείνη πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν οι ρίζες των συνηθειών και των εξαρτήσεων».
Με δεδομένο πως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα συνιστούν κατηγορίες νοσημάτων για τα οποία ο τρόπος ζωής παίζει καθοριστικό ρόλο, συνιστά ερώτημα τι συμβαίνει με τον αριθμό κρουσμάτων στην Κρήτη. Υπάρχει επιδείνωση του αριθμού των κρουσμάτων;
Όσον αφορά στο καρκίνο, ο κ. Λιονής απαντάει: «Ξεκινάω από τους καρκίνους για τους οποίους έχουμε μια πλήρη εικόνα των μετρήσεων, μιας και σε συνεργασία με την Παθολογική-Ογκολογική Κλινική του ΠΑΓΝΗ αλλά και με τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης έχουμε το μοναδικό αρχείο στην Ελλάδα που είναι ένα και στοχευμένο στον πληθυσμό. Έχουν γίνει αρκετές συζητήσεις. Συνεχίζουμε την προσπάθειά μας. Είχαμε σταματήσει μέχρι και το 2013. Τώρα προχωράμε μέχρι το 2019. Ελέγχουμε και νοσηρότητα και θνησιμότητα. Η εικόνα για την Κρήτη είναι πως επιδεινώνεται ο αριθμός των κρουσμάτων. Θα ρωτήσει κάποιος “πώς επιδεινώνεται αφού γερνάει ο πληθυσμός;”. Θα μου πει ότι η δημογραφική γήρανση είναι φαινόμενο στην Κρήτη. Φαίνεται πως το ξεπερνάει αυτό το φαινόμενο και υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που ερμηνεύουν τις σταθερές αυξήσεις που έχουμε μέσα στα χρόνια, έστω κι αν οι περισσότεροι δείκτες κρατούνται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό πληθυσμό, με εξαίρεση τον καρκίνο του πνεύμονα. Υπάρχουν ανησυχητικές τάσεις, μιας και το σύστημα καταγραφής είναι σε ορισμένες γεωγραφικά προσδιορισμένες επαρχίες. Ο καρκίνος έχει την ανησυχητική του αυξητική τάση. Δεν τρέχει τόσο γρήγορα όσο κανένας να πανικοβληθεί. Υπάρχουν, ωστόσο, περιοχές που χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή. Οι αστικές περιοχές προβάλλουν πιο πολύ από άλλες περιοχές, σχεδόν σε όλους τους καρκίνους. Η Κρήτη έχει ένα μοναδικό εργαλείο: Έχει ένα εξαιρετικό Πανεπιστήμιο και εξαιρετικές υπηρεσίες Υγείας. Έχει επίσης μια εξαιρετική Περιφέρεια. Οι δομές, όπως έχουν αναπτυχθεί, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να στοχεύσουν στην πρόληψη και στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, που θα πρέπει σιγά-σιγά να φτάσει στην οικογένεια και στον πληθυσμό αναφοράς. Ίσως φτάσουμε εκεί που θέλουμε εάν η προσπάθεια γίνει συντονισμένη και ολοκληρωμένη. Να ευαισθητοποιήσουμε τους ανθρώπους σε “προσβάσιμο” -προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου, αλλά και σε άλλους που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής. Να ανακόψουμε αυτήν την πορεία προς τα πάνω».
Η Κρήτη, εξαιτίας των μεγάλων δεικτών παχυσαρκίας που είχε στους ενήλικες και στα παιδιά, παρουσιάζει μεταβολικό σύνδρομο που σχετίζεται με παχυσαρκία, αυξημένη αρτηριακή πίεση και διαταραγμένο σάκχαρο
Αναφερόμενος στα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο κ. Λιονής σημείωσε: «Στην Ελλάδα, οι απογραφές λένε “ισχαιμική καρδιοπάθεια” και “αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο”. Δεν αποτελεί εξαίρεση και η Κρήτη. Η Κρήτη, εξαιτίας των μεγάλων δεικτών παχυσαρκίας που είχε στους ενήλικες και στα παιδιά βάσει της μελέτης, παρουσιάζει μεταβολικό σύνδρομο που σχετίζεται με παχυσαρκία, αυξημένη αρτηριακή πίεση και διαταραγμένο σάκχαρο, που φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα για ισχαιμική καρδιοπάθεια. Αυτό φαίνεται να αποτελεί πληγή για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Η διατροφή, η άσκηση και φυσικά ο έλεγχος του στρες αποτελούν μοναδικούς παράγοντες, όπως και η εκμετάλλευση του σημαντικού πλούτου που έχει η Κρήτη, δηλαδή το κοινωνικό δίκτυο, η υψηλή πνευματικότητα και η εξαιρετική θαυμάσια οικογένεια. Αυτά πρέπει να τα χρησιμοποιήσουμε σε μια στρατηγική για να αντιμετωπίσουμε τον καρκίνο και τα καρδιαγγειακά νοσήματα που φαίνεται να ανεβαίνουν, αλλά μπορούν να ελεγχθούν σε σημαντικό βαθμό εάν και εφόσον υπάρξει μια ολοκληρωμένη συνεργασία».
Όσον αφορά στη μεσογειακή διατροφή, ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ιατρικής Σχολής επισήμανε ότι, «με ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα, έχουμε κάνει δημοσιεύσεις. Ο βαθμός προσκόλλησης στη μεσογειακή διατροφή έχει αλλάξει πάρα πολύ. Ωστόσο, στους ηλικιωμένους που ακολουθούν τη θρησκευτική και ορθόδοξη δίαιτα, ο βαθμός προσκόλλησης είναι πολύ μεγαλύτερος».
«Έχει μειωθεί το προσδόκιμο επιβίωσης στην Ελλάδα»
Τέλος, ο κ. Λιονής αναφέρθηκε και στο προσδόκιμο επιβίωσης, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Έχει μειωθεί όχι τόσο πολύ ο απόλυτος αριθμός, αλλά έχει πέσει η σχετική θέση της Ελλάδας ως προς το προσδόκιμο επιβίωσης σε σχέση με άλλες χώρες. Τώρα “κατρακυλάμε” προς τα κάτω. Έχουμε περάσει στη 15η θέση. Διευρύνεται και η απόσταση προσδόκιμου επιβίωσης ανδρών-γυναικών. Η διαφορά είναι 4 χρόνια παραπάνω για τις γυναίκες από τους άνδρες. Αξίζει το γυναικείο φύλο, που θεμελιώνει την κρητική και ελληνική κοινωνία, να έχει αυτή τη διαφορά, αλλά αυτό δε σημαίνει πως η διαφορά μας πρέπει να μεγαλώνει. Νομίζω πως, με βάση κάποιες εκτιμήσεις που κάναμε πριν μερικά χρόνια, οι δείκτες θα επιδεινωθούν και αυτό θα φανερωθεί και στη βρεφική θνησιμότητα, η οποία ήδη έδειξε αύξηση. Οι δικές μας εκτιμήσεις, που δεν είμαστε προφήτες, είναι πως θα μειωθεί ακόμη περαιτέρω το προσδόκιμο επιβίωσης και θα πέσει ακόμα η θέση που κατέχουμε».
