Η υπνική άπνοια είναι μια ύπουλη και ιδιαιτέρως συχνή πάθηση που χαρακτηρίζεται από πλήρη (άπνοια) ή μερική (υπόπνοια) διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ουσιαστικά αναφερόμαστε σε διακοπή αναπνοής πλήρους ή μερικής απόφραξης στο επίπεδο του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο οποίος, αντί για περίοδο ανάπαυσης, μετατρέπεται σε αγώνα δρόμου για τον ίδιο τον ασθενή.
Η διακοπή αναπνοής θα πρέπει να υπερβαίνει σε διάρκεια τα δέκα δευτερόλεπτα. Πρόκειται για μια πάθηση που μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμες δυσμενείς επιπτώσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα, στο καρδιαγγειακό και ενδοκρινικό σύστημα, απειλώντας την υγεία του πάσχοντος.
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον Χαράλαμπο Μερμίγκη, ο οποίος είναι ειδικός ιατρός ύπνου (sleep specialist)-πνευμονολόγος και διευθυντής του Τμήματος Εργαστηρίου Ύπνου “Ερρίκος Ντυνάν”, προκειμένου να μας δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη συγκεκριμένη νόσο, η οποία παρουσιάζει ολοένα αυξανόμενη συχνότητα.
Ο κ. Μερμίγκης, μιλώντας για τη συχνότητα της υπνικής άπνοιας, είπε χαρακτηριστικά: «Χρησιμοποιώντας ως μόνο κριτήριο τον αριθμό απνοιών και υποπνοιών ανά ώρα ύπνου (apnea - hypopnea index, ΑΗΙ), το 24% των ανδρών και το 9% των γυναικών ξεπερνούν το ανώτερο φυσιολογικό όριο των 5 επεισοδίων ανά ώρα ύπνου. Εάν πέραν του παθολογικού δείκτη ΑΗΙ απαιτείται και η ύπαρξη ημερήσιων συμπτωμάτων (συγκεκριμένα υπνηλίας), τότε η συχνότητά του υπολογίζεται στο 4% των ανδρών και το 2% των γυναικών».
Όσον αφορά στους κύριους προδιαθεσιακούς παράγοντες, ο κ. Μερμίγκης τους κατονόμασε ως εξής: «Η παχυσαρκία (τόσο εκτιμώμενη με τον δείκτη μάζας σώματος, όσο ειδικά για τους ασθενείς αυτούς και με την περίμετρο του λαιμού), το ανδρικό φύλο, οι κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες, ανατομικά αποφρακτικά αίτια στον ανώτερο αεραγωγό (υπερτροφικές αμυγδαλές, ανατομικές ανωμαλίες ρινός, μακρογλωσσία κ.λπ.), η μετεμμηνοπαυσιακή περίοδος για τις γυναίκες και η κληρονομική επιβάρυνση».
Σύμφωνα με τον κ. Μερμίγκη, «κατά τη διάρκεια των απνοϊκών επεισοδίων μειώνεται ο κορεσμός της αιμοσφαιρίνης, με επακόλουθο τη μειωμένη παροχή οξυγόνου στα βασικά όργανα. Τα αναπνευστικά επεισόδια προκαλούν έκλυση επεισοδίων βραδυ-ταχυκαρδίας ή και άλλων αρρυθμιών. Επιπρόσθετα, πολλά αναπνευστικά επεισόδια τελειώνουν με μικροαφυπνίσεις του εγκεφάλου, γεγονότα που καταστρέφουν τη μικροαρχιτεκτονική του ύπνου και οδηγούν σε ημερήσια συμπτώματα ακόμη και επί ύπνου ικανής διάρκειας».
Στην ερώτηση εάν υπάρχουν ασθενείς με άλλα νοσήματα που πρέπει να αναζητήσουμε σε πάσχοντες από υπνική άπνοια, ο κ. Μερμίγκης απαντάει: «Πράγματι, σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και σοβαρή μείωση του κλάσματος εξωθήσεως της αριστερής κοιλίας, το Σύνδρομο Απνοιών-Υποπνοιών κατά τον Ύπνο (ΣΑΥΥ) και μάλιστα το σχετιζόμενο με κεντρικά επεισόδια είναι αρκετά συχνότερο.
Σε παχύσαρκους ασθενείς με υπέρταση, η οποία δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς με τη φαρμακευτική αγωγή, ή σε περιπτώσεις καρδιακών αρρυθμιών που έχουμε κενά στη διαγνωστική προσέγγιση, καλό είναι να σκεφτούμε και το ΣΑΥΥ, που είναι δυνατόν άμεσα ή έμμεσα να σχετίζεται με τα προβλήματα αυτά. Ειδικά σε περιπτώσεις εμφάνισης της αρρυθμίας κολπικής μαρμαρυγής, ο έλεγχος για πιθανό ΣΑΥΥ είναι εξαιρετικά σημαντικός, καθότι εάν υφίσταται και δεν αντιμετωπιστεί η υποτροπή της συγκεκριμένης αρρυθμίας ξεπερνά το 50% (ανεξάρτητα από τον τρόπο αντιμετώπισης της συγκεκριμένης αρρυθμίας). Μετά από εγκεφαλικά επεισόδια, η συχνότητα του συνδρόμου (κεντρικού ή αποφρακτικού) είναι εξαιρετικά συχνή, μπορεί δε να αποτελεί το βασικό αίτιο που οδήγησε στο εγκεφαλικό επεισόδιο, καθότι δεν το είχε κανείς υποπτευθεί έως τότε.
Στη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, κατά τη διάρκεια του ύπνου που βλέπουμε τα όνειρά μας (REM ύπνος) μπορεί είτε λόγω απνοικών επεισοδίων, είτε λόγω υπο-αερισμού να τεθεί σε άμεσο κίνδυνο ακόμα και η ζωή του ασθενούς», ενώ συνεχίζει λέγοντας ότι «το ίδιο ισχύει και για ασθενείς με ισχαιμική καρδιακή νόσο, εμφράγματα μυοκαρδίου ή καρδιακές αρρυθμίες, όπου ακόμη και ένα μέτριο ΣΑΥΥ μπορεί να επιβαρύνει σε επικίνδυνο βαθμό την ήδη προβληματική κατάσταση από το αρχικό νόσημα.
Ο υποθυρεοειδισμός σαφώς προδιαθέτει, η δε θεραπεία αποκατάστασης με θυροειδικές ορμόνες πρέπει να γίνει μετά την έναρξη θεραπείας του συνδρόμου. Κατά πολλούς, το ΣΑΥΥ όχι μόνον προδιαθέτει, αλλά ουσιαστικά υπάγεται σε αυτό που ονομάζουμε μεταβολικό σύνδρομο (υπερλιπιδαιμία, αντίσταση στην ινσουλίνη, υπέρταση κ.λπ.). Την τελευταία διετία, τα επιστημονικά στοιχεία είναι τόσο πολλά, που θεωρούμε ότι πολύ σύντομα το ΣΑΥΥ θα αναγνωριστεί ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για ανάπτυξη διαβήτη τύπου 2. Σε ασθενείς με κατάθλιψη και πιθανή αύξηση βάρους (μεταξύ άλλων και από τη φαρμακευτική αγωγή), ας σκεφτούμε ότι και το ΣΑΥΥ μπορεί να έχει τον ρόλο του στην όλη κλινική εικόνα».
Ο κ. Μερμίγκης μάς μίλησε για την ειδική εξέταση στην οποία πρέπει να υποβληθούν οι ασθενείς.
«Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να υποβληθούν σε μια ειδική εξέταση που ονομάζεται πολυκαταγραφική μελέτη ύπνου και γίνεται σε εργαστήριο ύπνου. Ο ασθενής καλείται να κοιμηθεί σε έναν άνετο χώρο, ενώ καταγράφονται πολλαπλές παράμετροι εγκεφαλικής, αναπνευστικής και καρδιακής λειτουργίας (ηλεκτρο-εγκεφαλογράφημα, ηλεκτρο-οφθαλμογράφημα, ηλεκτρομυογράφημα, ανίχνευση στοματο-ρινικής ροής αέρα, καταγραφή κινήσεων θώρακος και κοιλιάς και θέσης σώματος, μέτρηση κορεσμού αιμοσφαιρίνης, καπνογραφία, καταγραφή ροχαλητού, ηλεκτροκαρδιογράφημα, έλεγχος κινήσεων άκρων, βιντεοσκόπηση).
Η καταγραφή είναι συνεχής και αφορά τη συνολική διάρκεια του νυκτερινού ύπνου. Η ανάλυση της όλης μελέτης είναι μια πολύωρη και σύνθετη διαδικασία, που γίνεται από τον ειδικό ιατρό ύπνου μετά το τέλος της μελέτης. Ειδικοί τεχνολόγοι και νοσηλευτικό προσωπικό παρίστανται σε όλη τη διάρκεια της νύκτας, εξασφαλίζοντας μια άρτια ποιότητα καταγραφής», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Συμπτώματα και την ημέρα
Τέλος, ο κ. Μερμίγκης μίλησε για τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας, τα οποία διακρίνονται σε ημερήσια και νυχτερινά.
Τα ημερήσια είναι: «Υπνηλία ακόμη και κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που ευχαριστούν τον ασθενή και που έως πρόσφατα τις επιτελούσε με ευκολία, η δυσκολία στη μνήμη και συγκέντρωση, η διαταραχή του συναισθήματος που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κατάθλιψη, χωρίς να υπάρχει κάποιος σαφές αίτιο, αλλά και η σεξουαλική δυσλειτουργία χωρίς υποκειμενικό οργανικό αίτιο».
Τα νυκτερινά συμπτώματα από την άλλη είναι «το ροχαλητό, οι παρατηρούμενες διακοπές αναπνοής που μπορεί να προκαλέσουν ανησυχία στον ή στη σύζυγο του ασθενούς, οι απότομες αφυπνίσεις με αίσθημα πνιγμονής, απότομες κινήσεις άκρων, ο ανήσυχος και ενοχλητικός ύπνος, αφυπνίσεις που διαταράσσουν τον ύπνο, το ξύπνημα με πονοκέφαλό, αλλά και τα εφιαλτικά όνειρα».
