Πόσο καλά θυμάστε γεύματα με φίλους που νιώσατε ότι φάγατε περισσότερο από όσο έπρεπε; Ή και στην αντίθετη περίπτωση, κάτι φορές που δεν παραγγείλατε το αγαπημένο σας γλυκό, γιατί κανένας άλλος δεν ήθελε;
Λοιπόν, μπορείτε άνετα να κατηγορήσετε τις κοινωνικές συνθήκες αν τρώτε περισσότερο ή λιγότερο από όσο πρέπει. Αρκετές δεκαετίες έρευνας δείχνουν ότι με παρέα τρώμε περισσότερο, ακολουθώντας τι και πώς τρώνε οι άλλοι. Αλλά πώς ακριβώς επηρεάζουν οι παρέες μας μας το τι τρώμε; Θα μπορούσαμε άραγε να αξιοποιήσουμε αυτές τις κοινωνικές επιρροές για να μειώσουμε τα λίπη και τη ζάχαρη που καταναλώνουμε για να χάσουμε βάρος;
Τη δεκαετία του 1980, ο ψυχολόγος Τζον ντε Κάστρο, με μια σειρά από μελέτες του, μας προειδοποίησε για τις κοινωνικές επιρροές στη διατροφή. Μέχρι το 1994, ο ντε Κάστρο είχε συλλέξει περισσότερα από 500 ημερολόγια ανθρώπων που κατέγραψαν τα γεύματά τους και το κοινωνικό πλαίσιο, αν έτρωγαν μόνοι ή με παρέα.
Και με έκπληξη διαπίστωσε, γράφει το BBC, ότι οι άνθρωποι έτρωγαν περισσότερο με παρέα από ό,τι αν ήταν μόνοι τους. Πειράματα άλλων επιστημόνων διαπίστωσαν επίσης ότι οι άνθρωποι κατανάλωναν με παρέα 40% περισσότερο παγωτό και 10% περισσότερη μακαρονάδα με κρέας από ό, τι μόνοι τους. Ο Ντε Κάστρο ονόμασε το φαινόμενο «κοινωνική διευκόλυνση» και το χαρακτήρισε ως «την πιο σημαντική και παντοδύναμη επιρροή στην κατανάλωση φαγητού που έχει εντοπιστεί μέχρι στιγμής».
Τι μας κάνει να τρώμε περισσότερο όταν είμαστε με παρέα; Η πείνα, η διάθεσή μας ή οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις αποκλείστηκαν από τον Ντε Κάστρο και άλλους επιστήμονες. Μελέτες αποκάλυψαν ότι όταν τρώμε με παρέα παρατείνεται ο χρόνος του γεύματος με αποτέλεσμα να τρώμε περισσότερο σε αυτά τα επιπλέον λεπτά.
Η προσεκτική παρατήρηση σε μια σειρά από εστιατόρια έδειξε ότι οι μεγαλύτερες παρέες απολαμβάνουν μεγαλύτερα γεύματα. Και όταν ο χρόνος γεύματος είναι σταθερός, οι μεγαλύτερες παρέες δεν τρώνε περισσότερο από τις μικρότερες. Σε ένα πείραμα του 2006, οι επιστήμονες συγκέντρωσαν 132 άτομα και τους έδωσαν 12 ή 36 λεπτά για να φάνε μπισκότα και πίτσα. Οι συμμετέχοντες έφαγαν μόνοι τους, σε ζευγάρια ή σε ομάδες των τεσσάρων.
Σε κάθε συγκεκριμένο γεύμα, οι συμμετέχοντες κατανάλωσαν τις ίδιες ποσότητες ανεξάρτητα από το μέγεθος της παρέας τους. Αυτό το πείραμα έδωσε, τελικά, μία από τις ισχυρότερες αποδείξεις ότι η διάρκεια του γεύματος καθορίζει και το μέγεθός του, όσο μεγαλύτερος, δηλαδή είναι ο χρόνος, τόσο μεγαλύτερες και οι ποσότητες που καταναλώνονται σε φιλικά γεύματα.
Φαίνεται πολύ πιθανό, λοιπόν, ότι όταν γευματίζουμε με τους φίλους μας, περνάμε περισσότερο χρόνο μαζί τους, οπότε γιατί όχι ένα ακόμη κομμάτι σοκολατόπιτα;
Εξάλλου όταν τρώμε με παρέα παραγγέλλουμε περισσότερα πιάτα, όπως αποκαλύφθηκε από τις παρατηρήσεις σε ένα ιταλικό εστιατόριο: όσο μεγαλύτερη ήταν η παρέα που γευμάτιζε τόσο περισσότερες μακαρονάδες και γλυκά παρήγγειλαν οι πελάτες. Φαίνεται ότι τα φιλικά γεύματα μας κάνουν να νιώθουμε ότι πεινάμε περισσότερο και ότι αποφασίζουμε ότι να παραδοθούμε στην απόλαυση πριν καν παραγγείλουμε.
Τέτοιες παρατηρήσεις οδήγησαν τον Σ. Πέτερ Χέρμαν, επιστήμονα της διατροφής, να διατυπώσει την «υπόθεση της γιορτής»: η ευχαρίστηση, λέει, αποτελεί μέρος των φιλικών γευμάτων και βγαίνουμε για φαγητό με παρέες και γιατί έτσι μπορούμε να τρώμε περισσότερο χωρίς ενοχές.
Επιπλέον, μπορούμε να νιώσουμε τις χαρές του μοιράσματος της τροφής ακόμη κι αν ο σύντροφός μας δεν είναι πραγματικός. Σε ιαπωνική μελέτη, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να τρώνε ποπ κορν μόνοι μπροστά από έναν καθρέφτη ή μια εικόνα στον τοίχο. Εκείνοι που έτρωγαν μπροστά σε καθρέφτη απολάμβαναν περισσότερο το ποπ κορν. Με την ευκαιρία αυτή, έχετε, μήπως, παρατηρήσει πόσα εστιατόρια έχουν καθρέφτες σε κομβικά σημεία;
Παρόλα αυτά μερικές φορές τρώμε λιγότερο με παρέα. Απλά γιατί η επιθυμία της απόλαυσης μπορεί να χαλιναγωγηθεί από την ανάγκη να συμπεριφερθούμε κόσμια και σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες.
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Μελέτες έδειξαν, για παράδειγμα, ότι παχύσαρκα παιδιά έτρωγαν λιγότερο με παρέα παρά όταν έτρωγαν μόνα τους, φοιτήτριες κατανάλωναν λιγότερες θερμίδες όταν ήταν με αγόρια αλλά περισσότερες όταν ήταν με γυναικοπαρέες. Ακόμα, παντού στις ΗΠΑ, οι πελάτες παραγγέλλουν περισσότερα γλυκά όταν οι σερβιτόροι είναι χοντρούληδες….
Ενα άλλο πρόβλημα είναι πάντως ότι όσο και αν προσπαθούμε να κρατήσουμε ένα υγιεινό διατροφικό πλαίσιο, αλμυρές και γλυκές απολαύσεις είναι παντού διαθέσιμες γύρω μας, οπότε είναι πανεύκολο να γλιστρήσουμε στην «ακολασία». Ολοι τείνουν εξάλλου να τρώνε, όπως οι άνθρωποι του στενού τους κύκλου, και δεν τους απασχολεί η υπερκατανάλωση της τροφής, εάν όλοι τρώνε περισσότερο και παίρνουν κιλά όλοι μαζί.
Σε αυτούς τους κύκλους, «η παχυσαρκία δεν μπορεί να αναγνωριστεί επειδή έχει γίνει πλειοψηφία», λέει η Σάρα Τζιν Σάλβι, αναπληρώτρια καθηγήτρια προληπτικής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, η οποία μελετά τις κοινωνικές πτυχές του φαγητού και της παχυσαρκίας. «Όταν τους λέμε πόσο πρέπει να ζυγίζουν, κάποιοι εκπλήσσονται και πιστεύουν ότι το γράφημα του ΔΜΣ (δείκτης μάζας σώματος) είναι λάθος». Σημειώστε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας λέει ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι παχύσαρκοι, συμπεριλαμβανομένων 340 εκατομμυρίων παιδιών.
Ευτυχώς, η υγιεινή διατροφή δεν απαιτεί να εγκαταλείψουμε φίλους που είναι πιο βαρείς από εμάς. Αντίθετα θα πρέπει, κατ’ αρχάς, να αναγνωρίσουμε ότι οι διατροφικές μας συνήθειες διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από τις κοινωνικές επιρροές. Τότε μπορούμε να ελέγχουμε πιο συνειδητά τα γεύματά μας και ίσως να παραλείψουμε, για παράδειγμα, τα ορεκτικά ή το επιδόρπιο.
Αλλά αν ο Σ. Πέτερ Χέρμαν έχει δίκιο, ότι δηλαδή σχεδιάζουμε να φάμε πολύ και να το απολαύσουμε με την παρέα μας αντιμετωπίζοντας το γεύμα με τους φίλους σαν γιορτή, τότε το να χαλιναγωγήσουμε συνειδητά την όρεξή μας θα ήταν κάτι ενάντιο στη φύση μας. Και ο αφύσικος περιορισμός είναι σχεδόν αδύνατος εάν ο διπλανός μας στο τραπέζι αποφασίσει να παραγγείλει εκείνη την άτιμη, την αμαρτωλή σοκολατόπιτα…
Πηγή: protagon.gr
