Σε μια εποχή που οι περισσότεροι άνθρωποι φοβόντουσαν ακόμα να μιλήσουν εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος επί 21 χρόνια στην Βραζιλία, ο Σόκρατες πολιτικοποίησε το ποδόσφαιρο με έναν τρόπο που κανένας άλλος παίκτης δεν προσπάθησε ούτε καν πριν ή μετά. Και ήταν τόσο περήφανος για τη γενναία συνεισφορά της ομάδας του, στο να διαλύσει τη δικτατορία, όπως ήταν και για τα σημαντικά ποδοσφαιρικά του επιτεύγματα. Κοινωνικός ακτιβιστής και αγωνιστής για τη δημοκρατία, τόσο στο παιχνίδι του στα γήπεδα όσο και στην ευρύτερη πολιτική σκηνή!
-Όταν ήταν νέος δεν είχε κάποιο ποδοσφαιρικό ίνδαλμα. Πρότυπά του ήταν ο Φιντέλ Κάστρο, ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα και ο Τζον Λένον. Έγραφε σε διάφορες εφημερίδες άρθρα, όχι μόνο για το ποδόσφαιρο, αλλά και για την πολιτική και την οικονομία.
Αγωνιστικά. Ο ευλογημένος του ρυθμός και η αντοχή του, αν και επηρεασμένη από το κάπνισμα, έκανε το παιγνίδι του ουσιώδες, όμορφο και μοναδικό. Εκεί που ίσως φαινόταν να τρέχει απρόθυμα στο χορτάρι, ο θα μπορούσε να επιταχύνει ξαφνικά. Όταν η μπάλα ήταν στον αέρα, το μεγάλο του ύψος και το αξιοσημείωτο άλμα του τον έκαναν ακαταμάχητο έχοντας μια άγρια κίνηση με το δεξί πόδι. Ήταν στην πραγματικότητα ένας τρομερός επιθετικός μέσος
Ο Πέλε συνόψισε τον θαυμασμό του δηλώνοντας: "Ο Σόκρατες μπορεί να παίξει ποδόσφαιρο προς τα πίσω καλύτερα από ό, τι οι περισσότεροι μπορούν να παίξουν προς τα εμπρός"!
"Η νίκη δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα", ήταν το πιστεύω του Σόκρατες, διότι: "Το ποδόσφαιρο είναι τέχνη και πρέπει να δείχνει δημιουργικότητα. Αν ο Βίνσεντ βαν Γκογκ και ο Έντγαρ Ντέγκας,ήξεραν όταν έκαναν τα έργα τους το επίπεδο αναγνώρισης που επρόκειτο να έχουν, δεν θα είχαν κάνει τα ίδια. Πρέπει να απολαύσετε την τέχνη και να μην σκεφτείτε "θα κερδίσω;"
Κάπνιζε αδιάκοπα έπινε μεγάλες ποσότητες μπύρας και ποτών, που ποτέ δεν φάνηκαν να επηρεάζουν την εκτεταμένη ποδοσφαιρική του καριέρα. Κόστισαν μετά στο συκώτι του...
Πριν επτά χρόνια, στις 4 Δεκεμβρίου 2011, σε ηλικία 57 ετών, πέθανε στο Ισραηλινό Νοσοκομείο του Άλμπερτ Αϊστάιν στο Σάο Πάολο από τροφική δηλητηρίαση ο Σόκρατες. Ο αρχηγός της εθνικής Βραζιλίας στα Παγκόσμια Κύπελλα του 1982 και του 1986 και από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Είχε πτυχίο ιατρικής και γι’ αυτό έφερε το προσωνύμιο «ο γιατρός». Το πλήρες όνομα του γενειοφόρου μεσοεπιθετικού ήταν Socrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira.
Η ομάδα του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Βραζιλίας το 1982, η οποία είχε επικεφαλής τον Σόκρατες, και τον Ζίκο (φωτογραφία) θεωρείται ως η σπουδαιότερη ομάδα που ποτέ δεν κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο. Συνέχισε το 1986 στο Μεξικό. (Συνολικά 60 πόντοι με την εθνική Βραζιλίας και 22 γκολ).
Η καριέρα του σε συλλόγους πέρασε από Μποταφόγκο, Κορίνθιανς, Φιορεντία, Φλαμέγκο και Σάντος, ενώ το 2004 ο ίδιος κρέμασε τα παπούτσια του σε ηλικία 50 ετών κάνοντας μια εφάπαξ εμφάνιση σε χαμηλό αγγλικό πρωτάθλημα με την Γκάρφορθ Τάουν.
Η φιγούρα του, πάντα αναγνώριση, διαφορετική και βαθύτερη από το πρωτότυπο του κλασικού ποδοσφαιριστή. Στην πραγματικότητα ήταν ένας πραγματικός στοχαστής.
Ένας μέσος με ένα μεγάλο όραμα παιχνιδιού, την εποχή της Κορίνθιανς, χάρη στο χάρισμα και τον πολιτικό ακτιβισμό του κατάφερε να πείσει τους συντρόφους του για την αυτοδιαχείριση.
Η «Δημοκρατία της Κορίνθιανς» ήταν μια μοναδική περίπτωση στον κόσμο, όπου η ομάδα αρνήθηκε την εξουσία του προπονητή. Μια περίπτωση που προκάλεσε αίσθηση, δεδομένου ότι την εποχή εκείνη η Βραζιλία ήταν υπό δικτατορία.
Ουσιαστικά στόχος του ήταν να αποκατασταθεί η αξιοπρέπεια σε μια χώρα για πολύ καιρό σκλαβωμένη σε μια βίαιη δικτατορία από καταστολές και καταχρήσεις, στέλνοντας ένα μήνυμα δημοκρατίας και κάνοντας το μέσω του ισχυρότερου οχήματος στη Νότια Αμερική, του ποδοσφαίρου.
Αγοράστηκε, από τη Φιορεντίνα το 1984, η άφιξή του έγινε δεκτή με τεράστιο ενθουσιασμό, ώστε οι φίλαθλοι εξάντλησαν μέσα σε λίγες ώρες τα εισιτήρια των αγώνων. Ωστόσο, ο Σόκρατες αγωνίστηκε για να προσαρμοστεί στο ιταλικό ποδόσφαιρο, στον ρυθμό της Serie A, αλλά και στους κανόνες του πρωταθλήματός και της σκληρής προετοιμασίας μας για το καλοκαίρι. Σημείωσε 6 γκολ σε 25 αγώνες πρωταθλήματος, πριν επιστρέψει πίσω.
Ο αλκοολισμός του είχε δημιουργήσει αρκετά προβλήματα, ακόμη και κατά την περίοδο της Φιορεντίνας, μέχρι το θάνατό του, λόγω ενός σηπτικού σοκ, στο νοσοκομείο «Αλμπερτ Αϊνστάιν» στο Σαο Πάολο.
Την ημέρα που η Κορίνθιανς κέρδισε ξανά τον τίτλο, την τελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος. Η ειρωνεία του πεπρωμένου που ο Σόκρατες είχε προβλέψει πολλά χρόνια πριν: «Θα ήθελα να πεθάνω την Κυριακή, την ημέρα που οι Κορίνθιανς κερδίσει τον τίτλο».
Ο Σόκρατες γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1954 στο Μπέλεμ. Υιός της Γκουιομάρ και του Ραιμούντο, πρώτος από τα έξι αδέλφια, οφείλει το όνομά του στο πάθος του πατέρα του για το έργο του Έλληνα φιλόσοφου.
Aγωνίστηκε σε Μποταφόγκο, Κορίνθιανς, Φιορεντίνα, Φλαμένγκο, Σάντος και Γκάρφοθ Τάουν και στην εθνική ομάδα της Βραζιλίας από το 1976 έως το 1986 (60 συμμετοχές-20 γκολ).
Σόκρατες: Ευφυΐα μέσα κι έξω από το γήπεδο
Μια θεώρηση της δράσης του Σόκρατες καταγράφεται σε μαρξιστικό blog της Βραζιλίας.
«Οι ήρωες του ποδοσφαίρου πλασάρονται ως καλοί τύποι, ταπεινοί άνθρωποι που αγαπούν τα παιδιά και τα ζώα, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για άγευστες, άοσμες και άχρωμες προωθητικές ενέργειες, ως ένα καλό προϊόν για πώληση στο καπιταλιστικό σύστημα χωρίς απόψεις και ιδιαίτερες πεποιθήσεις.
Ο Σόκρατες, ήταν το αντίθετο. Ήταν γνήσιος και έξυπνος, είχε τόλμη και ήταν επαναστάτης.
Η εργατική τάξη είχε πολλούς διακεκριμένους φίλους, ανθρώπους που κέρδισαν φήμη για τις αθλητικές ή καλλιτεχνικές τους δεξιότητες κλπ. Χρησιμοποίησαν την προβολή που δημιουργούσε το επάγγελμά τους για να ξεχωρίσουν ενάντια στην κυρίαρχη ιδεολογία και την άρχουσα τάξη και στέκονταν από την πλευρά των εργαζομένων συγκεκριμένες μάχες. Ο Δρ Σώκρατες ήταν ένας από αυτούς.
Ο ίδιος ονομάστηκε σοσιαλιστής και υπερασπιστής της επανάστασης. Η ταπεινή του προέλευση του έδειξε ότι ο κόσμος δεν είναι δίκαιος, αλλά έμαθε ότι μέσω του αγώνα ο κόσμος μπορεί πράγματι να γίνει πιο δίκαιος και δημοκρατικός.
Ως μέλος του Κόμματος Εργατών (PT), συμμετείχε ενεργά στην εκστρατεία "Άμεσες Εκλογές Τώρα" για πρόεδρο της Δημοκρατίας στη δεκαετία του 80 κατά της στρατιωτικής δικτατορίας στη Βραζιλία.
Διαδραμάτισε επίσης βασικό ρόλο στο κίνημα της Κορινθιακής Δημοκρατίας, μαζί με άλλους παίκτες οι οποίοι έθεσαν σε εφαρμογή ένα σύστημα με το οποίο λειτουργούσε συλλογικά η ομάδα (παίκτες, τεχνικό προσωπικό κλπ.) και είχε μεγαλύτερη εξουσία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στη Κορίνθιανς. Οι ψηφοφορίες γινόταν μεταξύ άλλων, για να αποφασιστούν θέματα όπως η σύνθεση της ομάδας, οι κανόνες συγκέντρωσης, οι χώροι συγκέντρωσης, η πρόσληψη παικτών, τα μπόνους και οι μισθοί για την ομάδα. Όλοι είχαν δικαίωμα ψήφου και δεν υπήρχε καμία διάκριση ή μεγαλύτερη βαρύτητα για κανέναν, ανεξάρτητα από τη θέση που κατείχε (από τους διευθυντές μέχρι τους φροντιστές όλοι ψήφισαν με ίσο βάρος στις αποφάσεις) .
Στο πλαίσιο της στρατιωτικής δικτατορίας που η Βραζιλία στέναζε από την μπότα της, μια τέτοια κίνηση ήταν σαφής πρόκληση για το πολιτικό καθεστώς. Η πρώτη άμεση εκλογή για Πρόεδρο πραγματοποιήθηκε στο Σάο Πάολο το 1982, μόλις ένα χρόνο μετά την έναρξη της Κορινθιακής Δημοκρατίας. Η εμπειρία ήταν τόσο επιτυχημένη που, πέρα από τη διπλή νίκη του πρωταθλήματος του Σάο Πάολο, που οι "Κορίνθιοι" εξόφλησαν το χρέος που κληρονόμησαν από την προηγούμενη διοίκηση και είχαν θετικό ισοζύγιο στους λογαριασμούς. Χωρίς να χρειαστεί καν να πωλήσουν διαφημιστικό χώρο στις φανέλες τους. Οι εμπορικές διαφημίσεις αντικαταστάθηκαν από πολιτικά συνθήματα όπως "Άμεσες Εκλογές Τώρα" και "Θέλω να Ψηφίσω για Πρόεδρο". Ο Σόκρατες ήταν ηγέτης με την υποστήριξη των συμπαικτών του σε συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις υπέρ των άμεσων εκλογών, δείχνοντας την περίεργη κατάσταση που διένυε η εποχή, την γενική πολιτικοποίηση της κοινωνίας και την κατάσταση της πολιτικής συνειδητότητας της ομάδας. Επέμεινε δε στο ότι η οργάνωση και ιδιαίτερα τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν για την αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων δεν είναι ποτέ έργο ενός ατόμου, όσο λαμπρό μπορεί να φανεί, αλλά το αποτέλεσμα συλλογικής δράσης.
Η σφιγμένη γροθιά
Ο Σόκρατες θα γιορτάσει τους στόχους του με ένα ανυψωμένο χέρι και σφιγμένη γροθιά, μια χειρονομία που θυμίζει κομμουνιστικό χαιρετισμό αλλά και ι μια άλλη περίπτωση διαμαρτυρίας στο άθλημα, όπως όταν δύο Αμερικανοί αθλητές, ο Τόμι Σμιθ και ο Τζον Κάρλος, στους Ολυμπιακούς του 1968 στο Μεξικό , ανέβηκαν στο βάθρο για να λάβουν τα μετάλλιά τους και επέκτειναν τα χέρια τους με σφιχτή γροθιά και μαύρο γάντι, που ήταν ο χαιρετισμός των Μαύρων Πάνθηρων. Αλλά και άλλοι αθλητές, όπως ο βραζιλιάνος παίκτης Ρεϊνάλντο από ττην Ατλέτικο MG και ο Πορτογάλος Εουσέμπιο, γνωστός και ως "Μαύρος Πάνθηρας", υιοθέτησαν τον εορτασμό των στόχων τους με μια κλειστή γροθιά, χρησιμοποιώντας χρόνο από την αθλητική τους δράσης για μια έκφραση πολιτικής αλληλεγγύης στους εργαζόμενους και τους καταπιεσμένους του κόσμου.
Ο Σόκρατες δήλωνε ανοιχτά ότι είναι υποστηρικτής της Κουβανικής Επανάστασης και της Επανάστασης της Βενεζουέλας. Ο ίδιος ονόμασε ακόμη και το μικρότερο γιο του Φιντέλ, λέγοντας ότι ήταν ο μόνος γιος του οποίου επέλεξε το όνομα.
Δεν μπορούμε παρά να θυμόμαστε τη μεγαλοφυία του με την μπάλα. Ήταν επίσης έξυπνος στο γήπεδο, ένας κομψός παίκτης, με αποτελεσματική διέλευση και με ηγετικές ικανότητες σε συνδυασμό με το παράστημά του ως παίκτης που τον οδήγησαν στην ιδιότητα του αρχηγού στην ομάδα της Βραζιλίας που έπαιξε το Παγκόσμιο Κύπελλο το 1982, μια ομάδα προπονημένη από το μεγάλο Σαντάνα που αιχμαλώτιζε τον κόσμο με την τέχνη του ποδοσφαίρου, ενώ δεν κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο.
-Πηγές: telegraph, ΑΠΕ-ΜΠΕ, marxistcom
