Προσπαθήστε να θυμηθείτε την τελευταία φορά που ήσασταν θυμωμένοι, εκνευρισμένοι ή χαρούμενοι.
*Της Δήμητρας Διδαγγέλου
Το πιο πιθανό είναι ότι το σώμα σας ήθελε να εκφράσει τα συναισθήματα που νιώθατε, να βρει ένα τρόπο να τα διοχετεύσει. Ένα τρόπος για να γίνει αυτό είναι μέσω του γραψίματος, με τις τεχνικές της εκφραστικής ή θεραπευτικής γραφής.
Θεραπευτική γραφή είναι το σκόπιμο και εκ προθέσεως γράψιμο που βασίζεται σε βιωματικές εμπειρίες ζωής για να έχουμε περαιτέρω (επιθυμητά) αποτελέσματα. Οι λέξεις κλειδιά είναι το «σκόπιμο» και το «εκ προθέσεως». Δεν αρκεί πάντα απλά να πιάσουμε ένα μολύβι ή το πληκτρολόγιο και ν’ αρχίσουμε να γράφουμε (Adams, 1999). Χρειάζεται να υπάρχει κάποιος σκοπός και να εφαρμόζονται συγκεκριμένες τεχνικές.
Αναλόγως με το σκοπό, λέγεται «εκφραστική» ή «θεραπευτική». Για θεραπευτικούς σκοπούς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις μετατραυματικού στρες, κατάθλιψης, αγχωδών διαταραχών, διατροφικών διαταραχών κλπ. με την καθοδήγηση ειδικά εκπαιδευμένων συμβούλων, ψυχολόγων ή ψυχοθεραπευτών.
Το γράψιμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για να θεραπευτούμε και να ρίξουμε φως στη ζωή μας. Όταν κάποιος αποτυπώνει στο χαρτί τις σκέψεις του, δίνει διέξοδο στα συναισθήματά του, που προκλήθηκαν από ένα πρόβλημα ή κάποιος γεγονός στη ζωή του, ευχάριστο ή δυσάρεστο. Ακόμη κι αν απλά καταγράφει σημειώσεις, ποίηση, αποφθέγματα ή όνειρα έρχεται πιο κοντά στον πραγματικό του εαυτό. Είναι ένα παράθυρο σε ό,τι έχει σημασία για κάποιον. Μπορεί να φέρει διαύγεια μέσα σ’ ένα κόσμο που μας βομβαρδίζει με μηνύματα και εικόνες για το ποιοι πρέπει να είμαστε και τι πρέπει να θέλουμε (Grason, 2005).
Στην εκφραστική και θεραπευτική γραφή, οι λέξεις χρησιμοποιούνται ως μέσο για την έκφραση του εσωτερικού κόσμου και γίνεται καταγραφή των προσωπικών εμπειριών όπως τις βιώνει το άτομο. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Ό,τι βρίσκεται θαμμένο ή κολλημένο (π.χ. αντίσταση ή πόνος), αρχίζει να ρέει. Βρίσκει μια διέξοδο και παρουσιάζονται νέες ευκαιρίες (Burch, 2012).
Πρωτοπόρος στο χώρο της θεραπευτικής γραφής είναι ο Dr. Ira Progoff, ενώ στην επιστημονική έρευνα σ’ αυτό το πεδίο έχει συμβάλλει ιδιαίτερα ο Dr. James Pennebaker, ο οποίος έχει επικεντρωθεί κυρίως στη μελέτη της σχέσης της απελευθέρωσης των συναισθημάτων μέσω του γραψίματος με τη βελτίωση της ψυχοφυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού (Pennebaker, 2004).
Ένας από τους βασικούς στόχους της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει τα άτομα να κατανοούν καλύτερα τα προβλήματά τους και τις αντιδράσεις του σ’ αυτά (Rogers, 1980). Η εκφραστική γραφή μπορεί να μας βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς όταν γράφουμε αποστασιοποιούμαστε από τις εμπειρίες μας και μπορούμε να τις δούμε με διαφορετική ματιά.
Είναι μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας ότι όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας θα έρθουμε αντιμέτωποι με μεγαλύτερα ή μικρότερα ζητήματα. Πολλές φορές τα προσπερνάμε γρήγορα και δε δίνουμε στον εαυτό μας τον απαραίτητο χρόνο για να τα επεξεργαστούμε, να δούμε τι επιπτώσεις έχουν σ’ εμάς και στους γύρω μας. Ένας απ’ τους λόγους που πιστεύεται ότι η εκφραστική γραφή είναι αποτελεσματική είναι γιατί λειτουργεί επανορθωτικά (Pennebaker & Chung ).
Ο Ira Progoff αναφέρει χαρακτηριστικά για την εφαρμογή της μεθόδου του, που ονομάζεται «Intensive Journal», πως όταν τα άτομα βρίσκονται σε μια δύσκολη περίοδο και πονούν, δεν περιμένουν να βρουν μέσα τους τόση δύναμη, τρυφερότητα, ευαισθησία, ικανότητα για ενόραση και αρμονία. Όταν κάποιος δουλεύει με τη ζωή του εις βάθος ενεργοποιεί δυνάμεις που δεν γνώριζε ότι είχε (Progoff, 1992).
Γιατί να χρησιμοποιήσει κάποιος την Εκφραστική γραφή;
Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέα Kathleen Adams υπάρχουν πολλοί λόγοι:
- Για ν’ ανακαλύψει το συγγραφέα μέσα του/ της.
- Για να κρατά ένα αρχείο με τις αλλαγές στη ζωή του/της.
- Για να γνωρίσει διαφορετικά κομμάτια του εαυτού του/της.
- Για να έχει ένα πολύτιμο εργαλείο στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
- Για να βελτιώσει τις σχέσεις του/της.
- Για να έχει πρόσβαση στις συνειδητές και ασυνείδητες σκέψεις του/της.
- Για να επεξεργάζεται τα όνειρά του/της.
- Για ν’ αναπτύξει τη διαίσθησή του/ της.
- Για ν’ αυξήσει τη δημιουργικότητά του/της.
- Για να βελτιώσει την απόδοσή του στη δουλειά ή τις σπουδές.
- Για ν’ αναγνωρίζει του κύκλους και τα μοτίβα που επαναλαμβάνει στη ζωή του/της. (Adams, 1990)
Το να γράφουμε είναι ένας τρόπος για να μιλάμε στον εαυτό μας και τελικά είναι μια πράξη – τι άλλο;- αγάπης προς εμάς (Grason, 2005).
*Η Δήμητρα Διδαγγέλου είναι Ψυχολόγος, MSc Ψυχολογία & Μ.Μ.Ε., Ειδίκευση στη Θεραπευτική Γραφή.
