Αν έχετε νιώσει ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά σε μια στενή σχέση ή σε μια περιστασιακή συνάντηση - είστε πιεσμένοι, νιώθετε ότι σας ελέγχουν ή ακόμα αισθάνεστε να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας περισσότερο από το συνηθισμένο - τότε θα μπορούσε να νιώθετε ότι σας χειραγωγούν.
Η χειραγώγηση είναι μια συναισθηματικά μη υγιής ψυχολογική στρατηγική που χρησιμοποιείται από ανθρώπους που δεν είναι σε θέση να ζητήσουν με άμεσο τρόπο αυτό που θέλουν και χρειάζονται. Οι άνθρωποι που προσπαθούν να χειραγωγήσουν άλλους, προσπαθούν ουσιαστικά να τους ελέγξουν.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές χειραγώγησης, που κυμαίνονται από έναν πιεστικό πωλητή μέχρι έναν συναισθηματικά κακοποιητικό συνεργάτη και κάποιες συμπεριφορές είναι ευκολότερο να εντοπιστούν από άλλες.
Παρακάτω μπορείτε να αναγνωρίσετε τα σημάδια που αποκαλύπτουν ότι θα μπορούσατε να είστε αντικείμενο χειραγώγησης.
- Νιώθεις φόβο, υποχρέωση και ενοχή
Η χειριστική συμπεριφορά περιλαμβάνει τρεις παράγοντες: φόβο, υποχρέωση και ενοχή. Όταν χειραγωγείστε από κάποιον, είστε ψυχολογικά αναγκασμένοι να κάνετε κάτι που μάλλον δεν θέλετε πραγματικά να κάνετε. Ίσως αισθάνεστε φοβισμένοι να το κάνετε, υποχρεωμένοι να το κάνετε ή ένοχοι για να μην το κάνετε.
Υπάρχουν δύο κοινοί χειριστικοί τύποι: Ο δράστης και Το θύμα. Ο δράστης σας κάνει να αισθάνεστε φοβισμένοι και μπορεί να χρησιμοποιήσει επιθετικότητα, απειλές και εκφοβισμό για να σας ελέγξει. Το θύμα δημιουργεί μια αίσθηση ενοχής στο στόχο του. Το θύμα συνήθως παριστάνει ότι πληγώνεται. Αλλά ενώ οι χειριστικοί παίζουν συχνά το θύμα, η πραγματικότητα είναι ότι είναι εκείνοι που έχουν προκαλέσει το πρόβλημα.
Ένα άτομο που γίνεται στόχος χειριστικών ανθρώπων που παριστάνουν το θύμα, προσπαθεί συχνά να βοηθήσει τον χειραγωγό του να σταματήσει να αισθάνεται ένοχος. Τα άτομα αυτού του είδους της χειραγώγησης συχνά αισθάνονται υπεύθυνοι να βοηθήσουν το θύμα κάνοντας ό,τι μπορούν για να σταματήσουν τον πόνο τους.
- Αμφισβητείς τον εαυτό σου
Ο όρος "gaslighting" συχνά χρησιμοποιείται για να αναγνωριστούν οι χειρισμοί που κάνουν τους ανθρώπους να αμφισβητούν τον εαυτό, την πραγματικότητα, τη μνήμη ή τις σκέψεις τους. Ένα άτομο που χειραγωγεί, διαστρεβλώνει αυτό που λέτε και το φέρνει στα μέτρα του, ελέγχει τη συζήτηση ή σας κάνει να αισθάνεστε ότι έχετε κάνει κάτι λάθος όταν δεν είστε σίγουροι.
Αν βιώνετε gaslighting, μπορεί να αισθανθείτε μια ψευδή αίσθηση ενοχής ή αμυντικής συμπεριφοράς – σαν να έχετε αποτύχει εντελώς ή ότι έχετε κάνει κάτι λάθος, όταν στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει αυτό. Οι χειριστές κατηγορούν. Δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη.
- Νιώθετε ένα δέσιμο
Αν κάποιος σας έκανε μια χάρη περιμένοντας κάτι σε αντάλλαγμα, τότε υπάρχουν επακόλουθες σχέσεις, που πιθανώς να εξελιχθούν σε χειραγώγηση.
Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε έναν χειριστικό τύπο ανθρώπου ως Ο κύριος Καλός. Αυτό το άτομο μπορεί να βοηθάει και να κάνει πολλές χάρες για τους άλλους ανθρώπους. Πρόκειται για μία μπερδεμένη κατάσταση επειδή δεν συνειδητοποιείτε ότι συμβαίνει κάτι αρνητικό. Αλλά, από την άλλη πλευρά, με κάθε καλή πράξη, υπάρχει μια προσδοκία. Αν δεν ικανοποιήσετε την προσδοκία του δράστη, θα είστε φανερά αχάριστοι.
Στην πραγματικότητα, η εκμετάλλευση των κανόνων και των προσδοκιών της αμοιβαιότητας είναι μία από τις πιο κοινές μορφές χειραγώγησης.
Ένας πωλητής, για παράδειγμα, μπορεί να σας κάνει μία συμφωνία και για αυτό θα πρέπει να αγοράσετε το προϊόν. Σε μια σχέση, κάποιος σύντροφος μπορεί να σας αγοράσει λουλούδια και στη συνέχεια να ζητήσει κάτι σε αντάλλαγμα. Αυτές οι τακτικές λειτουργούν επειδή καταχρώνται κοινωνικές νόρμες. Είναι φυσιολογικό να ανταλλάσσουμε χάρες, αλλά ακόμα και όταν κάποιος μας κάνει μια χάρη χωρίς ειλικρίνεια, συχνά αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να ανταποδώσουμε και να συμμορφωθούμε στην νόρμα.
- Παρατηρείστε τις τεχνικές Το πόδι στο άνοιγμα της πόρτας και Η πόρτα στα μούτρα
Συχνά, οι χειριστικοί άνθρωποι δοκιμάζουν μία από τις δύο τακτικές. Η πρώτη είναι η τεχνική το πόδι στο άνοιγμα της πόρτας, στην οποία κάποιος ξεκινάει με ένα μικρό και λογικό αίτημα όπως: Μήπως έχετε ώρα; - που οδηγεί στη συνέχεια σε μεγαλύτερο αίτημα – όπως: Μπορείτε να μου δώσετε 10 ευρώ για το ταξί;
Η τεχνική της πόρτας στα μούτρα είναι το αντίθετο: αφορά κάποιον που έχει ένα μεγάλο αίτημα το οποίο απορρίπτεται και στη συνέχεια ζητάει κάτι μικρότερο.
Κάποιος με τον οποίο υπογράφετε ένα συμβόλαιο, για παράδειγμα, μπορεί να σας ζητήσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό ως προκαταβολή, και στη συνέχεια, αφού αρνηθείτε, να ζητήσει ένα μικρότερο ποσό. Αυτό λειτουργεί επειδή, μετά το μεγαλύτερο αίτημα, η μικρότερη έκκληση φαίνεται λογική συγκριτικά.
Τι να κάνετε αν νομίζετε ότι σας χειραγωγούν
Ο τρόπος με τον οποίο αντιδράτε στη χειραγώγηση, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι είδους χειραγώγηση αντιμετωπίζετε. Αν νομίζετε ότι εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε βρίσκεται σε μια χειριστική ή ακόμα και τοξική σχέση, οι ψυχολόγοι προτείνουν να ζητήσετε βοήθεια από έναν ψυχοθεραπευτή. Μια καλή ομάδα υποστήριξης μπορεί επίσης να είναι βοηθητική.
Οι άνθρωποι σε τοξικές σχέσεις πρέπει να ακούσουν κάποιες αντίθετες απόψεις καθώς έχουν εξασκηθεί να νομίζουν ότι οι χειριστικές αλληλεπιδράσεις είναι φυσιολογικές. Κάποιος πρέπει να τους βοηθήσει να ξεφύγουν από αυτή την υπόθεση.
Για άλλες μορφές χειραγώγησης, οι ψυχολόγοι προτείνουν να μην επιτρέψουμε στη χειραγώγηση να μας επηρεάσει προσωπικά. Χρησιμοποιήστε το σύνθημα: Παρατηρήστε, μην αφομοιώνετε. Στο κάτω κάτω, δεν είστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα κάποιου άλλου.
Συχνά, η θέσπιση ορίων μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της χειραγώγησης υπό έλεγχο. Οι άνθρωποι που χειραγωγούν έχουν πενιχρά όρια. Έχετε τη δική σας εκούσια εμπειρία ως άνθρωπος και πρέπει να ξέρετε πού τελειώνουν τα δικά σας όρια και που ξεκινούν του άλλου. Οι χειριστικοί άνθρωποι έχουν όρια που είναι υπερβολικά άκαμπτα είτε είναι μπερδεμένα.
Σε μια κατάσταση χειραγώγησης, μπορεί επίσης να σας είναι βοηθητικό να καθυστερήσετε την απάντησή σας. Για παράδειγμα, αποφύγετε να υπογράψετε ένα συμβόλαιο με την πρώτη ματιά, μην κάνετε μια μεγάλη αγορά χωρίς να το σκεφτείτε και αποφύγετε στις σχέσεις να πάρετε μία σημαντική απόφαση στην αρχή της. Σκεφτείτε λίγο ακόμη και δώστε χρόνο στον εαυτό σας να πάρει την καλή, για εσάς, απόφαση. Αυτή είναι η καλύτερη λύση για να αποφύγετε να πέσετε θύμα χειραγώγησης.
Πηγή: psychologynow.gr
