Η παχυσαρκία είναι ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας (και όχι μόνο) υγείας. Έχει αναδειχθεί ως ένα μείζον ζήτημα, καθώς τα τελευταία χρόνια συνδέεται με προβλήματα καρδιοπάθειας και καρκίνων. Τελευταία έρευνα έδειξε πως η παχυσαρκία επιβαρύνει και την ψυχική υγεία, σύμφωνα με νέα μελέτη ερευνητών από το βρετανικό Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
Στο πλαίσιο της μελέτης τους, η οποία δημοσιεύεται αναλυτικά στην επιθεώρηση “BMJ”, οι ερευνητές θέλησαν να εξετάσουν την επίδραση 11 δεικτών σωματικής υγείας, όπως τα επίπεδα χοληστερόλης, το ποσοστό σωματικού λίπους, τον Δείκτη Μάζας Σώματος και την αρτηριακή πίεση, σε ψυχολογικές παραμέτρους όπως τα επίπεδα ευτυχίας και η ικανοποίηση από τη ζωή.
Ωστόσο τίθεται ένα ζήτημα που αφορά τις τροφές εκείνες που είναι κατάλληλες για την ψυχική υγεία. Κρέας ή λαχανικά; Πολύ ή λίγο ζάχαρη;
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τη διατροφολόγο-διαιτολόγο Όλγα Τσαγκαράκη, η οποία μας έδωσε την εκτίμησή της.
Συγκεκριμένα, όπως είπε, «ο μεγάλος δείκτης σώματος μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική υγεία και όχι μόνο. Ο λόγος είναι ότι κάποιες ορμόνες διεγείρονται. Βοηθούν ώστε το άτομο να νιώσει ευεξία. Υπάρχουν συγκεκριμένες τροφές που βοηθούν, όπως φρούτα και λαχανικά, τα οποία όχι όμως να είναι πλήρως μαγειρευμένα, αλλά να είναι μέτρια μαγειρευμένα ή καλύτερα και ωμά. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όσο πιο πολύ τα βράζουμε (ειδικά τα λαχανικά), τόσο πιο πολύ χάνουν σε θρεπτικά συστατικά, και κυρίως τις βιταμίνες οι οποίες είναι πολύτιμες. Οι βιταμίνες βοηθούν στην ψυχική υγεία γιατί παράγουν, μεταξύ άλλων, και οιστρογόνα και τεστοστερόνη. Το κρέας βοηθάει στην τόνωση της ψυχικής υγείας, αλλά πιο πολύ συμβάλλουν τα φρούτα και τα λαχανικά. Επομένως, όσο περισσότερη κατανάλωση βιταμινών γίνεται, τόσο το καλύτερο. Και κυρίως η κατανάλωση της βιταμίνης Α, το φιλικό οξύ, τα καρότα, οι μπανάνες και τα μήλα (κόκκινα και κίτρινα) βοηθάνε καλύτερα. Όσον αφορά τα λαχανικά, το μαρούλι και το αγγούρι βοηθάνε στην ψυχική υγεία. Η ζάχαρη δεν κάνει ούτε καλό ούτε κακό. Καλό είναι να αποφεύγεται η κατεργασμένη ζάχαρη, που είναι η λευκή. Η καστανή ζάχαρη βοηθάει εξαιτίας των θρεπτικών συστατικών που μας δίνει».
Η ψυχική ευεξία, επομένως, στηρίζεται στην κατανάλωση βιταμινών.
Σε παλαιότερες μελέτες έχει προκύψει ότι τα άτομα που νιώθουν πιο ευτυχισμένα και δηλώνουν πιο ικανοποιημένα από τη ζωή τους τείνουν να απολαμβάνουν καλύτερη σωματική υγεία και να ζουν περισσότερα χρόνια απ’ όσους έχουν χαμηλά επίπεδα ευεξίας. Ωστόσο, οι μελέτες αυτές δεν έχουν καταστήσει σαφές αν η καλή ψυχική υγεία οδηγεί στη σωματική υγεία ή το αντίστροφο.
“Μεντελιανή τυχαιοποίηση”
Προκειμένου να διαπιστώσουν την ακριβή κατεύθυνση των επιδράσεων, οι ερευνητές εφάρμοσαν μια τεχνική που ονομάζεται “μεντελιανή τυχαιοποίηση”. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται στην επιδημιολογία για την εξεύρεση της κατεύθυνσης μιας αιτιώδους σχέσης μέσω γενετικών αναλύσεων. Επίσης, αποκλείει την επίδραση άλλων παραγόντων που μπορεί να επηρεάσουν είτε τη σωματική είτε την ψυχική υγεία.
Εφαρμόζοντας λοιπόν τη “μεντελιανή τυχαιοποίηση”, οι ερευνητές θέλησαν να διαπιστώσουν αν η κακή σωματική υγεία επιβαρύνει την ψυχική ή αν τα άτομα με κακή ψυχική υγεία εκδηλώνουν συχνότερα σωματικές παθήσεις.
Από το σύνολο των δεικτών που εξετάστηκαν, ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος φάνηκε να συσχετίζεται σταθερά με χαμηλότερα επίπεδα ευεξίας, με τους ερευνητές να τον αναγνωρίζουν ως αιτιώδη παράγοντα για την επιβαρυμένη ψυχική υγεία.
Κανένας από τους άλλους υπό μελέτη δείκτες δε φάνηκε να επηρεάζει σε αξιόλογο βαθμό την ικανοποίηση των συμμετεχόντων από τη ζωή τους ή τα επίπεδα ευτυχίας τους, όπως τονίζουν στη μελέτη τους οι ερευνητές.
Τα παραπάνω ευρήματα επιβεβαιώθηκαν από μια δεύτερη αντίστοιχη ανάλυση σε πληθυσμό 300.000 ατόμων, ηλικίας 40-70 ετών. Σε αυτή την ανάλυσή τους, οι ερευνητές εστίασαν σε συγκεκριμένες παραμέτρους ψυχικής υγείας και διαπίστωσαν ότι ο υψηλός Δείκτης Μάζας Σώματος είχε ισχυρότερη αρνητική επίδραση στην ικανοποίηση των συμμετεχόντων από την υγεία τους. Οι αρνητικές επιδράσεις ήταν μάλιστα εμφανείς σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, τόσο μεταξύ των ανδρών όσο και μεταξύ των γυναικών.
Όταν οι ερευνητές αναζήτησαν πιθανές επιδράσεις της κακής ψυχικής υγείας στους διάφορους δείκτες σωματικής υγείας, δεν εντόπισαν σαφείς αιτιώδεις σχέσεις. Βέβαια, όπως διευκρινίζουν οι ίδιοι, η τωρινή γνώση για τα γονίδια που αποδεδειγμένα επηρεάζουν την ψυχική υγεία είναι λιγοστή, γι’ αυτό και το συγκεκριμένο πεδίο παραμένει προς το παρόν θολό. Εφόσον στο μέλλον ανακαλυφθούν περισσότερες γονιδιακές παραλλαγές που συνδέονται άμεσα με δείκτες ψυχικής υγείας, θα είναι δυνατό να ερευνηθεί λεπτομερέστερα και η επίδρασή τους στη σωματική υγεία.
«Ένα μεγάλο ποσοστό υπέρβαρων ατόμων πάσχει από κατάθλιψη»
Τέλος, η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον ψυχολόγο Νίκο Παπανικολάου, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά πως υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό παχύσαρκων ατόμων που πάσχει από κατάθλιψη. «Ένας άνθρωπος που δεν αγαπάει τον εαυτό του, που δεν πιστεύει στον εαυτό του, είναι ένας άνθρωπος που θα πέσει πολύ πιο συχνά στα δίχτυα της βουλιμίας, της υπερφαγίας, της ανορεξίας.
Τόσο επιβαρύνει όσο και επιβαρύνεται από την ψυχική υγεία», τονίζει ο κ. Παπανικολάου, ενώ συνεχίζει λέγοντας: «Υπάρχουν ενδείξεις πως ένα μεγάλο ποσοστό των παχύσαρκων έχει κατάθλιψη. Υπάρχουν ενδείξεις που γενικότερα λένε πως οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη ολοένα και πιο συχνά αντιμετωπίζουν το θέμα της υπερφαγίας. Από εκεί και πέρα, ένα από τα διαγνωστικά κριτήρια της κατάθλιψης είναι κάποιος να πάρει ή να χάσει κιλά σ’ ένα μικρό χρονικό διάστημα. Ο άνθρωπος που έχει κατάθλιψη αντιμετωπίζει θέματα και με το βάρος του στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων».
