Η κακοποίηση των ζώων αποτελεί ένα σοβαρό ζήτημα και στην Ελλάδα. Καθημερινά, γινόμαστε «μάρτυρες» περιστατικών κακοποίησης τόσο κατοικίδιων, όσο και άλλων οικόσιτων ζώων. Τι «κρύβεται, όμως πίσω από την κακοποίηση των ζώων και γιατί τα κίνητρα των δραστών είναι πιο σοβαρά από ότι νομίζουμε;
Τι συνιστά κακοποίηση ζώου;
Κακοποίηση ζώων συνιστά:
- Η χρήση των ζώων, με στόχο την πρόκληση πόνου, τον εξευτελισμό, τα βασανιστήρια, ακόμα και την επώδυνη θανάτωσή τους (ακρωτηριασμοί κλπ)
- Παραμέληση ζώων, π.χ. στην περίπτωση που έχουμε στο σπίτι μας ζώα χωρίς να είμαστε σε θέση να τα φροντίζουμε (υποσιτισμός κλπ)
- Εκτροφή ζώων σε κακές συνθήκες (π.χ. σε χώρο που με δυσκολία χωράει το σώμα τους), με στόχο να σφαγιαστούν με αργό, βάναυσο και επώδυνο τρόπο
- Σεξουαλική κακοποίηση-Κτηνοβασία κλπ
Κίνητρα των δραστών
Σύμφωνα με την έρευνα των Kellert & Felthous (1985) η κακοποίηση έχει παρουσιαστεί από τους ίδιους τους δράστες ως:
- Μέσο ελέγχου των ζώων (η κακοποίηση σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιείται ως μέσο εκπαίδευσης ή τιμωρίας)
- Μέσο δημιουργίας άγριων ενστίκτων σε ένα ζώο (να γίνει πιο επιθετικό)
- Αντίποινα στο ίδιο το ζώο
- Έκφραση προκαταλήψεων
- Δημιουργία αισθήματος φόβου στο κοινό ως αποτέλεσμα της είδησης
- Αντίποινα σε ανθρώπους που έβλαψαν δικό τους ζώο στο παρελθόν
- Αντίποινα για άλλους λόγους σε ανθρώπους που θεωρούνται δύσκολοι στόχοι -» Άρα ο αμέσως επόμενος και πιο αδύναμος στόχος είναι το ζώο.
- Απόκτηση αισθήματος ευχαρίστησης μέσω της κακοποίησης
Το ψυχολογικό προφίλ των δραστών
Σκιαγραφώντας το προφίλ μπορούμε να αναφέρουμε ότι τα άτομα αυτά μπορεί να εμφανίζουν χαρακτηριστικά όπως:
- Περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες.
- Δυσκολία ανάπτυξης της ενσυναίσθησης
- Δυσκολία στο να συνάψουν σχέσεις εμπιστοσύνης
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανασφάλεια, αισθήματα αναξιότητας και ανεπάρκειας.
- Παραβατική συμπεριφορά και προβλήματα με το νόμο κατά την εφηβεία (π.χ. εμπλέκονται σε συμμορίες/ξυλοδαρμούς, κλοπές, χρήση ουσιών κλπ).
- Ασκούσαν ή υφίσταντο εκφοβισμό (bullying) όταν πήγαιναν στο σχολείο.
- Καταθλιπτική συμπτωματολογία.
- Σεξουαλικές δυσλειτουργίες και αρέσκονται να κάνουν σεξ με ζώα.
- Δυσκολία να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους στη σχέση τους με τους άλλους και συχνά επιδιώκουν να βασανίσουν το κατοικίδιο του συντρόφου τους, ως ένδειξη εξουσίας και ισχύος μέσα στη σχέση, προκειμένου να πονέσουν τον/ την σύντροφό τους.
Ερευνητικά αποτελέσματα
Σύμφωνα με το FBI – καθώς στις Η.Π.Α. υπάρχουν στατιστικά στοιχεία και γίνονται ανάλογες μελέτες – ιστορικό βίας προς ζώα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που τακτικά εμφανίζονται στα αρχεία για κατ᾽ εξακολούθηση βιαστές και δολοφόνους. Οι μελέτες, οι οποίες γίνονται πάνω σε ανθρώπους, που έχουν διαπράξει φριχτά εγκλήματα σε βάρος συνανθρώπων τους, αποδεικνύουν πολύ συχνά, ότι υπάρχει ιστορικό κακοποίησης ζώων, πριν οι εγκληματίες καταλήξουν στα ανθρώπινα θύματα.
Έρευνες στον τομέα της Ψυχολογίας και της Εγκληματολογίας δείχνουν ότι οι άνθρωποι που διαπράττουν πράξεις βίας προς τα ζώα δεν σταματάνε εκεί καθώς πολλοί από αυτούς συνεχίζουν και στους συνανθρώπους τους.
Σε μια μελέτη 45 φυλακισμένων αρρένων που θεωρούνταν βίαιοι δράστες, ο McClellan (2007) διαπίστωσε ότι το 56% παραδέχτηκε ότι έχει διαπράξει πράξεις βίας κατά των ζώων, ενώ σε μια άλλη σχετική μελέτη του 2004, με κρατουμένους σε φυλακές μέγιστης ή μεσαίας ασφαλείας η οποία δεν εξέταζε τα γεγονότα αλλά τα μοτίβα επαναλαμβανόμενης βίας, οι Tallichet και ο Hensley βρήκαν μια σύνδεση μεταξύ της επανειλημμένης σκληρότητας των ζώων και της βίας κατά των ανθρώπων.
Μερικοί απο τους πιο διάσημους κατα συρροή δολοφόνους, οι οποίοι στην παιδική τους ηλικία σκότωναν και κακοποιούσαν ζώα:
Ως παιδί, ο κατά συρροήν δολοφόνος και βιαστής Ted Bundy, αρχικά βίωσε τη βία του πατέρα του προς τα ζώα, καθώς και ο ίδιος έπειτα, βασάνιζε ζώα.
Ο Earl Kenneth Shriner, που βίασε και μαχαίρωσε ένα 7 χρονο αγόρι, ήταν γνωστός στη γειτονιά του ότι κρέμαγε γάτες και βασάνιζε σκυλιά.
Η Brenda Spencer, που έβαλε φωτιά σε ένα σχολείο στην Καλιφόρνια, σκοτώνοντας 2 παιδιά και τραυματίζοντας άλλα 9, είχε επανειλημμένα κακοποιήσει γάτες και σκύλους, συχνά, βάζοντας φωτιά στις ουρές τους.
Ο κατά συρροήν δολοφόνος και κανίβαλος Jeffrey Dahmer κάρφωνε τα κεφάλια σκύλων και γατών σε ξύλα.
Μια έρευνα ψυχιατρικών ασθενών που είχαν επανειλημμένα βασανίσει σκύλους και γάτες βρήκε ότι όλοι τους είχαν υψηλά επίπεδα επιθετικότητας προς ανθρώπους επίσης. Ωστόσο όλα τα παιδιά που περιλαμβάνονται σε συντριπτικούς πυροβολισμούς σε σχολεία τα τελευταία χρόνια, πρώτα «εξασκήθηκαν» πάνω σε ζώα.
Άνθρωποι που πυροβόλησαν σε σχολεία έχουν κοινό το βίαιο παρελθόν:
Απρίλιος 1999
Οι Eric Harris & Dylan Klebold πυροβόλησαν και σκότωσαν 12 συμμαθητές τους και ένα δάσκαλο και τραυμάτισαν περισσότερους από 20 άλλους. Και οι δυο έφηβοι καυχιόνταν, βάσει αναφορών, ότι ακρωτηρίαζαν ζώα.
Μάιος 1998
Ο Kip Kinkel, 15 ετών, σκότωσε τους γονείς του και άνοιξε πυρ στην καφετέρια του σχολείου του, σκοτώνοντας 2 άτομα και τραυματίζοντας άλλα 22. Είχε ιστορικά κακοποίησης και βασανισμού ζώων, ενώ καυχιόταν ότι είχε ανατινάξει μια αγελάδα και είχε σκοτώσει γάτες, και σκίουρους βάζοντας βεγγαλικά στο στόμα τους.
Μάρτιος 1998
Οι Mitchell Johnson, 13 ετών και Andrew Golden, 11 ετών, τράβηξαν το συναγερμό φωτιάς στο σχολείο τους και έπειτα, πυροβόλησαν και σκότωσαν 4 συμμαθητές και ένα δάσκαλο. Ο Golden αναφέρθηκε ότι σκότωνε σκυλιά «συνέχεια με όπλο».
Δεκέμβριος 1997
O Michael Carneal, 14 ετών, πυροβόλησε και σκότωσε 3 μαθητές κατά τη διάρκεια της προσευχής στο σχολείο. Είχαν ακούσει τον Carneal να μιλάει και να λέει ότι είχε πετάξει μια γάτα στη φωτιά.
Οκτώβριος 1997
Ο Luke Woodham, 16 ετών, πυροβόλησε και σκότωσε δυο συμμαθητές του και τραυμάτισε εφτά άλλους ενώ πριν είχε μαχαιρώσει και σκοτώσει τη μητέρα του. Το ημερολόγιο του Woodham αποκάλυψε ότι, σε μια στιγμή «πραγματικής ομορφιάς», αυτός κι ένας φίλος του είχαν χτυπήσει, κάψει και βασανίσει τον ίδιο τον σκύλο του μέχρι θανάτου.
Κακοποίηση ζώων και Ενδοοικογενειακή βία
Η κακοποίηση των ζώων συνδέεται με ενδοοικογενειακή βία και εγκληματικότητα. Τις τελευταίες δεκαετίες επιστημονικές έρευνες και στατιστικά στοιχεία των Αστυνομικών και Εισαγγελικών Υπηρεσιών των Η.Π.Α συγκλίνουν, αναδεικνύοντας αδιαμφισβήτητους συσχετισμούς μεταξύ της κακοποίησης ζώων και της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και άλλων μορφών κοινοτικής βίας.
Η κακομεταχείριση ενός παιδιού ή μιας γυναίκας όσο και των ζώων συνδέεται με έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο βίας. Όταν τα ζώα σε ένα σπίτι είναι είτε κακοποιημένα, είτε παραμελημένα, αυτό από μόνο του είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι πως ίσως και τα άλλα μέλη μέσα στην οικογένεια να μην βιώνουν ένα αίσθημα ασφάλειας και να κινδυνεύουν.
Επιπλέον κρίνεται σημαντικό να σημειωθεί πως τα παιδιά που κακοποιούν ζώα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν στο μέλλον κακοποιητικοί ενήλικες με συνανθρώπους τους.
Στο φαινόμενο της κακοποίησης μέσα στην οικογένεια, τις περισσότερες φορές έχουμε στο νου μας μόνο τη σκηνή της κακοποίησης, αγνοώντας πως το ίδιο το επεισόδιο της κακοποίησης είναι μέρος ενός ευρύτερου κύκλου με ξεχωριστές φάσεις. Οι άνθρωποι που κακοποιούν ζώα είναι πέντε φορές πιο πιθανό να βλάψουν έναν άνθρωπο και σχεδόν τα μισά από τα θύματα που ζουν σε βίαιο περιβάλλον μένουν επειδή φοβούνται για τα ζώα τους καθώς μπορεί να απειλούνται ή να βλάπτονται.
Η βία κατά των ζώων είναι ένδειξη σοβαρής συναισθηματικής διαταραχής και συνδέεται απόλυτα με ενδοοικογενειακή βία και κακοποίηση παιδιών ή ηλικιωμένων.
Κακοποίηση ζώων και Ψυχιατρικά προβλήματα
Άρθρο των Roman Gleyzer, Alan R. Felthous και Charles E. Holzer, με τίτλο «Κακοποίηση ζώων και ψυχιατρικές διαταραχές», που δημοσιεύτηκε στο «Τhe Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law» αναφέρει ότι στον χώρο της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας η κακοποίηση των ζώων από τους ανθρώπους δεν αποτελεί μεμονωμένη ψυχική διαταραχή, αλλά συναντάται σε άτομα που πάσχουν από Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας.
Ο Καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Saint Louis, Alan Felthous και ο ομότιμος καθηγητής κοινωνικής οικολογίας του πανεπιστημίου Yale, Stephen Kellert, στη επισκόπηση μελετών που διεξήγαγαν το 1987 σε δείγμα ατόμων με ψυχιατρικά και ποινικά προβλήματα, εντόπισαν ότι η κακοποίηση ζώων έχει αναφερθεί σε ποσοστό μέχρι 57% των ερωτηθέντων, σε αντίθεση με σχεδόν μηδενικές τιμές για τους ερωτηθέντες που προέρχονταν από «φυσιολογικό» πληθυσμό.
Σε μια μελέτη του εγκληματολόγου και πρώην πράκτορα του FBI, Robert Ressler και των συνεργατών του (1988), με δείγμα δραστών σεξουαλικών εγκλημάτων, τα ποσοστά εμφάνισης κακοποίησης ζώων κατά τη παιδική ηλικία των δραστών πλησιάζουν το 70% για τους άνδρες. Η κακοποίηση των ζώων από τους ανθρώπους έχει συνδεθεί με την κακοποίηση ή παραμέληση των ατόμων αυτών από τους γονείς τους κατά την παιδική ηλικία, είτε με άμεσο τρόπο, για παράδειγμα έχοντας υποστεί οι ίδιοι ως παιδιά οποιασδήποτε μορφής βία ή παραμέληση/εγκατάλειψη από τους γονείς, ή έμμεσα, δηλαδή βλέποντας τους γονείς να κακοποιούν το κατοικίδιο ζώο (ως μορφή επίδειξης ισχύος και εξουσίας των γονέων μέσα στην οικογένεια)
Έρευνες επίσης καταδεικνύουν, ότι η κακοποίηση ζώων συνδέεται με τη σωματική και σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών. Συγκεκριμένα, σε έρευνα του το 1992, o William Friedrich (καθηγητής κλινικής ψυχολογίας του πανεπιστημίου της Dakota) βρήκε ότι το 27-35% των γυναικών και των ανδρών που ως παιδιά είχαν πέσει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, βασάνιζαν ζώα. Αργότερα, ο επίτιμος καθηγητής ψυχολογίας του Utah State University, Ascione και οι συνεργάτες του, το 2003, σε μια μελέτη του σε παιδιά 6-12 ετών, τα οποία ήταν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης ή παρουσίαζαν ψυχιατρικές διαταραχές ή ήταν παιδιά – θύματα σωματικής κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας, παρατήρησε ότι ταυτόχρονα με τα προβλήματα που παρουσίαζαν, εκδήλωναν και σκληρότητα προς τα ζώα σε ποσοστό 60%.
Η ελληνική πραγματικότητα και το νομοθετικό πλαίσιο
Στην ελληνική πραγματικότητα η έλλειψη ενημέρωσης και παιδείας τροφοδοτεί τέτοιου είδους περιστατικά. Θετικές αλλαγές όμως επέφεραν οι νόμοι 4039/2012 και 4235/2014 για την προστασία τόσο των αδέσποτων αλλά και των ζώων συντροφιάς. Ο Ν. 4235/2014 είναι ένα πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και μόνο τα άρθρα 46 και 47 είναι αυτά που αφορούν τις αλλαγές του Ν.4039/2012.
Πολύ σημαντική είναι τόσο η ανάπτυξη ενσυναίσθησης, όσο η κατάλληλη εκπάιδευση και ενημέρωση των υπηρετούντων στα Σώματα Ασφαλείας στο να ερευνούν πάντα πίσω από την κακοποίηση ενός ζώου την ύπαρξη ενδοοικογενειακής βίας και τυχόν άλλης μορφής εγκληματικότητας, αλλά και την περίπτωση ψυχικά διαταραγμένου και επικίνδυνου δράστη. H ενδοοικογενειακή βία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο και μόνο ως τέτοιο πρέπει να προσεγγίζεται. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η βία επηρεάζεται από ένα σύνολο διαφορετικών αιτιών αλλά και οι προεκτάσεις της απλώνονται σε όλα τα επίπεδα της προσωπικής και ευρύτερης ζωής του ατόμου. Η ελληνική νομοθεσία τα τελευταία χρόνια παρά τις ελλείψεις της, τιμωρεί την κακοποίηση και τον βασανισμό των ζώων, αλλά δυστυχώς δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητό, ότι η κακοποίηση των ζώων συνδέεται άμεσα με την εγκληματικότητα, έστω και αν έχει αποδειχθεί επιστημονικά αλλά και στην πράξη ότι «η κακοποίηση των ζώων είναι η πρώτη πράξη ενός βίαιου ατόμου».
Μάλιστα, στην Αμερική από τη 1/1/2016 η κακοποίηση ζώων χαρακτηρίζεται «έγκλημα κατά της κοινωνίας» (crime against Society) και κατατάσσεται στην Α’ κατηγορία κακουργημάτων μαζί με την ανθρωποκτονία και τον εμπρησμό.
(Γράφει η Όλγα Τζουραμάνη, Ψυχολόγος-Εγκληματολόγος, MSc Συνθετικής Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής, MSc Εγκληματολογίας, Υπ. Διδάκτωρ Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.)
Πηγή: postmodern.gr
