Κατάθλιψη και άγχος είναι δύο ύπουλες ασθένειες που πλήττουν την πνευματική κατάσταση του ατόμου. Είναι ασθένειες που παρουσιάζουν υψηλό βαθμό συχνότητας ειδικά σε μια εποχή όπως η σημερινή, με την κοινωνική και οικονομική κρίση να κάνει αισθητή την παρουσία της σε κάθε πτυχή του βίου των πολιτών.
Οι συνέπειες όμως της κατάθλιψης ή κάποιας αγχώδους διαταραχής μπορεί να έχουν απρόβλεπτες συνέπειες στον οργανισμό του ανθρώπου, προκαλώντας του στο μέλλον βλάβη στις γνωσιακές ικανότητες και δεξιότητες. Η πρόκληση βλάβης στις γνωσιακές ικανότητες του ατόμου δημιουργεί γόνιμο περιβάλλον για κάποια μορφή άνοιας.
Αυτό ουσιαστικά επικαλείται μια μελέτη που παρέχει πλήρη στοιχεία για τις συνέπειες της κατάθλιψης (και του άγχους) στον γενικό πληθυσμό ως προς τη μείωση της συνολικής γνωσιακής λειτουργίας (που επίσης αναφέρεται ως γνωσιακή κατάσταση).
Συγκεκριμένα, μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Sussex και το University College London συστηματικά μελέτησε 34 έρευνες, με εστίαση στον σύνδεσμο μεταξύ κατάθλιψης ή άγχους και μείωσης της γνωσιακής λειτουργίας με το πέρασμα του χρόνου. Συνδυάστηκαν και ελέγχθηκαν τα στοιχεία από 71.244 συμμετέχοντες.
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον καθηγητή Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Αλέξανδρο Βγόντζα, ο οποίος αρχικά μας μίλησε για τη συχνότητα εμφάνισης κρουσμάτων κατάθλιψης και αγχωδών διαταραχών στον γενικό πληθυσμό.
«Είναι πολύ συνηθισμένες οι αγχώδεις διαταραχές αλλά και η κατάθλιψη. Ένα 15% του πληθυσμού θα έχει αγχώδη διαταραχή και άλλο ένα 10-15% σε κάποια φάση της ζωής του θα περάσει κατάθλιψη. Ειδικά η κατάθλιψη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα γίνει η πρώτη αιτία που οι άνθρωποι δε θα μπορούν να εργαστούν, να λειτουργήσουν και να ευοδώσουν. Οι αγχώδεις διαταραχές έρχονται και φεύγουν. Πολλές φορές, έχουν μια χρόνια μορφή που έρχεται, παρέρχεται, υποτροπιάζει, βελτιώνει κ.τ.λ. Άρα, μιλάμε για δύο πολύ συχνές διαταραχές», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Συμπεριλαμβανομένων όσων παρουσίασαν συμπτώματα κατάθλιψης, καθώς και εκείνων που είχαν διαγνωστεί ως κλινικά καταθλιπτικοί, η ομάδα εξέτασε το ποσοστό της μείωσης της συνολικής γνωσιακής κατάστασης - συμπεριλαμβανομένης της απώλειας μνήμης, εκτελεστικές λειτουργίας (όπως η λήψη αποφάσεων) και της ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών - σε μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες.
Ως προς το παραπάνω αναφέρθηκε ο κ. Βγόντζας, ο οποίος είπε χαρακτηριστικά: «Σε αυτές τις επιδημιολογικές μελέτες, όλοι όσοι πάσχουν από κάποια αγχώδη διαταραχή ή κατάθλιψη δε θα αντιμετωπίσουν πιθανότατα πρόβλημα στις γνωστικές τους λειτουργίες. Ποτέ δε συμβαίνει στο 100%. Σε αυτές τις έρευνες, μπορούμε να μιλάμε μόνο με πιθανότητες.
Παίρνουμε εκείνον που έχει κατάθλιψη και εκείνον που δεν έχει κατάθλιψη και μετά από είκοσι χρόνια, έχοντας λογαριάσει και άλλους παράγοντες, όπως υπέρταση, διαβήτη, κληρονομικότητα και καθιστική ζωή, βλέπουμε ποιος έχει πρόβλημα στη γνωσιακή του ικανότητα ή όχι. Αυτοί είναι παράγοντες κινδύνου για γνωσιακή έκπτωση.
Εάν έχεις κατάθλιψη και αφού διορθώσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, η κατάθλιψη αυξάνει τον κίνδυνο κατά δύο με τρεις φορές να εμφανίσει πρόβλημα γνωσιακό. Δε θα εμφανίσουν όλοι, αλλά είναι ένας παράγοντας κινδύνου. Αυτή τη στιγμή δεν ξέρουμε ποιοι είναι οι παράγοντες εκείνοι που είναι υπεύθυνοι για την εμφάνιση άνοιας. Γνωρίζουμε όμως από επιδημιολογικές μελέτες πως όσοι έχουν αυξημένη αρτηριακή πίεση ή έχουν διαβήτη, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κάποιας μορφής άνοιας. Όλα αυτά είναι σε τι βαθμό μπορούμε να εξηγήσουμε αυτό το φαινόμενο. Δε μιλάμε ποτέ για το 100%».
Σε κάθε περίπτωση, κρίνεται απαραίτητο να τονιστεί πως δε θα αντιμετωπίσουν όλοι οι πάσχοντες από κατάθλιψη ή από κάποια αγχώδη διαταραχή την άνοια.
«Είναι αναγκαίο να κάνουμε μια διάκριση πως όλοι όσοι θα πάθουν άνοια δεν είναι θύματα κατάθλιψης ή αγχώδους διαταραχής. Η βαριά κατάθλιψη αυξάνει τον κίνδυνο για την άνοια. Άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη ή άγχος έχουν αυξημένες εκκρίσεις των ορμονών του στρες και ειδικά της κορτιζόλης. Τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης σε χρόνιο επίπεδο επιδρούν αρνητικά στο κέντρο μνήμης του εγκεφάλου, όπως στον ιππόκαμπο. Πολλές φορές, στη φάση της οξείας κατάθλιψης παρατηρούνται προβλήματα μνήμης και οι ασθενείς νομίζουν πως είναι πάσχοντες από Αλτσχάιμερ. Αυτή η κατάσταση μπορεί να εμφανιστεί ως έλλειψη νοητικών λειτουργιών. Αυτό όμως δεν είναι κάτι μόνιμο, αλλά κάτι παροδικό και θεραπεύεται.
Εδώ έχουμε δύο διαφορετικά φαινόμενα. Η κατάθλιψη παρουσιάζει ως σύμπτωμα την έκπτωση των γνωστικών ικανοτήτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για αναστρέψιμη κατάσταση», υπογραμμίζει ο κ. Βγόντζας, ο οποίος, μεταξύ άλλων, καθησυχάζει τους ανθρώπους εκείνους που βρίσκονται σε βαριά κατάθλιψη η οποία συνοδεύεται από απώλεια μνήμης.
Σημαντικά ευρήματα: Τι συστήνουν οι ειδικοί
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αποκλείστηκαν μελέτες με συμμετέχοντες που είχαν διαγνωστεί με άνοια στην αρχή της έρευνας. Αυτό έγινε προκειμένου να αξιολογηθεί ευρύτερα ο αντίκτυπος της γνωσιακής γήρανσης στον γενικό πληθυσμό.
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι εκείνοι οι συμμετέχοντες με κατάθλιψη βίωσαν μια μεγαλύτερη μείωση στη γνωσιακή κατάσταση σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με εκείνους που δεν είχαν κατάθλιψη.
Καθώς υπάρχει μια μεγάλη προ-κλινική περίοδος δεκαετιών πριν διαγνωστεί η άνοια, τα ευρήματα είναι σημαντικά για παρεμβάσεις νωρίτερα, αφού προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία για την ασθένεια.
Τέλος, ο κ. Βγόντζας καταλήγει λέγοντας χαρακτηριστικά: «Αυτή η εργασία επιβεβαιώνει προηγούμενες εργασίες, πως η κατάθλιψη και το άγχος επιδρούν αρνητικά στις γνωσιακές ικανότητες του ατόμου και αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης νοσημάτων. Ένα πρακτικό συμπέρασμα είναι πως οι άνθρωποι πρέπει να αναζητούν τον γιατρό τους σε περίπτωση που αντιμετωπίζουν άγχος».
