Οι περισσότεροι έχουμε συνδυάσει το Πάσχα με την τηλεοπτική προβολή της σειράς του Ιταλού σκηνοθέτη Φράνκο Τζεφιρέλι “Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ” από το 1977. Ωστόσο, η αριστουργηματική σειρά του Ιταλού σκηνοθέτη δεν αποτελεί τη μοναδική “ταινία” με θέμα το θείο δράμα. Το Χόλιγουντ έχει γυρίσει έναν μεγάλο αριθμό θρησκευτικών ταινιών, φιλμ σπουδαίων κινηματογραφιστών, που είτε είχαν θετική ανταπόκριση στις εισπράξεις, είτε απέτυχαν εμπορικά και επιπλέον προκάλεσαν αντιδράσεις.
Ας δούμε, όμως, τις πιο γνωστές.
“Κβο Βάντις” (1951)
Το 1951, ο Μέρβιν Λερόι γύρισε την υπερπαραγωγή “Κβο Βάντις”. Η ταινία, που αφηγείται την ιστορία του έρωτα ενός Ρωμαίου αξιωματικού και μιας χριστιανής σκλάβας, με φόντο τους διωγμούς των πρώτων χριστιανών, περιλαμβάνει ένα σημαντικό καστ, απ’ το οποίο ξεχωρίζουν οι Ρόμπερτ Τέιλορ, Ντέμπορα Κερ και Πίτερ Ουστίνοφ. Η ταινία προτάθηκε για 8 Όσκαρ, ενώ υπήρξε και η εμπορικότερη ταινία της χρονιάς, φτάνοντας τα 21 εκατομμύρια δολάρια στο box office.
“Μπεν Χουρ” (1959)
Πρόκειται για μια από τις πιο σπουδαίες παραγωγές από το 1959, σε σκηνοθεσία του πολυβραβευμένου Γουίλιαμ Γουάιλερ (“Κυρία Μίνιβερ”, “Αστυνομική Ιστορία”). Πρωταγωνιστής είναι ο Τσάρλτον Ίστον, που υποδύεται έναν Εβραίο έμπορο, ο οποίος απαρνείται τα πλούτη του για να βοηθήσει τον λαό του, σκλαβώνεται και παλεύει για την ελευθερία του, ενώ ταυτόχρονα εξελίσσεται το δράμα του Ιησού. Ανάμεσα στους ηθοποιούς που πρωταγωνίστησαν είναι και οι Τζακ Χόκινς, Στίβεν Μπόιντ, Μάρθα Σκοτ, Χάια Χαραρίτ και Χιου Γκρίφιθ.
“Σπάρτακος” (1960)
Στη - βραβευμένη με τέσσερα Όσκαρ - ταινία “Σπάρτακος” από το 1960 πρωταγωνιστής ήταν ο Κερκ Ντάγκλας. Ο σκλάβος Σπάρτακος είναι ο ηγέτης μιας βίαιης εξέγερσης ενάντια της παρακμιακής Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Άλλοι σπουδαίοι ηθοποιοί που συμμετείχαν ήταν οι Λόρενς Ολιβιέ, Τζιν Σίμονς, Πίτερ Ουστίνοφ (Όσκαρ Β’ Ανδρικού), Τσαρλς Λότον, Τόνι Κέρτις και Χέμπερτ Λομ. Η ταινία ήταν η τελευταία που γύρισε ο Κιούμπρικ για τα μεγάλα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλιγουντ και επρόκειτο για μια υψηλού προϋπολογισμού παραγωγή.
“Βαραββάς” (1961)
Ο Anthony Quinn στον ρόλο του Βαραββά, του ληστή που απελευθερώθηκε αντί του Χριστού από τον Πόντιο Πιλάτο, ο οποίος θα ζήσει μια δραματική οδύσσεια που θα τον φέρει από τον ζυγό της σκλαβιάς στις αρένες ως μονομάχο, για να έρθει αντιμέτωπος με τον θάνατο πολλές φορές πριν ανακαλύψει τη χριστιανική του πίστη. Μαζί του ένα εκλεκτό καστ (Silvana Mangano, Vittorio Gassman, Jack Palance, Ernest Borgnine), σκηνοθετημένο με πάθος από τον Richard Fleischer.
Ελάχιστοι θυμούνται τον Ιησού στην ταινία του Ρίτσαρντ Φλάισερ “Βαραββάς” με τον Άντονι Κουίν. Ήταν ο Ρόι Μαγκάνο, αδελφός της Σιλβάνα Μαγκάνο και κουνιάδος του παραγωγού Ντίνο Ντε Λαουρέντις, αλλά κάτι ο ρόλος που ήταν μικρός, κάτι που η ταλαντούχα της οικογένειας ήταν η μεγάλη αδερφή, δεν τον κράτησαν στη μνήμη του κοινού.
“Ιησούς Χριστός, υπέρλαμπρο άστρο” (1973)
Από το Μπρόντγουεϊ στη μεγάλη οθόνη. Το “Ιησούς Χριστός, υπέρλαμπρο άστρο” ήταν η πρώτη ροκ όπερα που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο προκαλώντας ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις, και αυτό διότι ως γνήσιο “παιδί” της εποχής της αμφισβήτησης προσεγγίζει τις τελευταίες μέρες του Χριστού κάπως ανορθόδοξα. Κατά μία άποψη, πρόκειται για θρησκευτική ταινία, η οποία κρατάει ανέπαφο το ιστορικό πλαίσιο και απλώς ντύνει τον μύθο με σύγχρονη μουσική, σκηνογραφία και κοστούμια. Κατ' άλλη, αμφισβητεί ευθέως τα όσα γνωρίζουμε περί Ιησού, ανάγοντας σε πρωταγωνιστή και κινητήρια δύναμη του Θείου Δράματος τον Ιούδα, ένα μαύρο, ιδεαλιστή επαναστάτη που αντιδρά βλέποντας τον Κύριό του να οικειοποιείται την αίγλη της ομάδας, αλλά στο τέλος υποκύπτει στη συνωμοσία που έχει εξυφάνει ο ίδιος ο Ιησούς: Ο Ένας πρέπει να προδοθεί για να δοξαστεί στη συνέχεια...
“O Ιησούς από τη Ναζαρέτ” (1977)
“Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ” (“Jesus of Nazareth”) είναι μία τηλεοπτική μίνι σειρά βρετανικής και ιταλικής παραγωγής συνολικής διάρκειας 371 λεπτών. Θεωρείται ως η μεγαλύτερη θρησκευτική παραγωγή στην ιστορία της μικρής και της μεγάλης οθόνης, που αναφέρεται στη Γέννηση, τη Ζωή, τα Πάθη και την Ανάσταση του Ιησού Χριστού. Ο Ιταλός σκηνοθέτης Φράνκο Τζεφιρέλι απέδωσε με ευλάβεια τα Πάθη του Ιησού, αναπαριστώντας τα γεγονότα με πίστη στις Γραφές και απόλυτο σεβασμό στην ιερότητα του θέματος. Τα γυρίσματα κράτησαν τέσσερα χρόνια, έγιναν σε αυθεντικούς χώρους και ο Τζεφιρέλι εξασφάλισε ένα επιτελείο διάσημων ηθοποιών και κομπάρσων. Μια εξάωρη εκδοχή της προβλήθηκε και στις κινηματογραφικές αίθουσες σε δύο τρίωρα μέρη.
Η δημοτικότητα και η αποδοχή της βερσιόν του Τζεφιρέλι δεν οφείλεται μόνο στις ετήσιες επαναλήψεις της από τα τηλεοπτικά δίκτυα όλου του κόσμου, αλλά και στο γεγονός ότι πρόκειται για ένα φιλόδοξο και προσεκτικά σχεδιασμένο εγχείρημα, που διαχειρίστηκε επιδέξια ο έμπειρος Τζεφιρέλι, επιστρατεύοντας τους πιο διάσημους ηθοποιούς της εποχής: Λόρενς Ολίβιε, Άντονι Κουίν, Ολίβια Χάσεϊ, Πίτερ Ουστίνοφ, Κλαούντια Καρντινάλε, Pοντ Στάιγκερ, Aν Mπάνκροφτ κ.ά. Όμως, η καθοριστική επιλογή ήταν ο Ρόμπερτ Πάουελ για τον ρόλο του Χριστού, καθώς η εικόνα του ανταποκρίνεται πλήρως στο επί αιώνες “αρχέτυπο” της Δυτικής Εκκλησίας για τον ιδρυτή της θρησκείας: πρασινογάλανα μάτια και καστανά μακριά μαλλιά, μαζί με μια “νεωτεριστική” φυσική έλξη αλλά και “υπερβατική” παρουσία (εκτός όλων των άλλων τεχνασμάτων, ο Τζεφιρέλι τού είχε απαγορεύσει να ανοιγοκλείνει τα μάτια καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας!).
“Ο τελευταίος πειρασμός” (1988)
Ο Martin Scorsese μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το αριστούργημα του Νίκου Καζαντζάκη, το οποίο εξόργισε την Ορθόδοξη Εκκλησία, αφού “τόλμησε” να δείξει την ανθρώπινη πλευρά του Θεανθρώπου, με αποτέλεσμα να αφοριστεί. Ο Willem Dafoe είναι εκπληκτικός στον ρόλο του Χριστού, ενώ οι Harvey Keitel και Barbara Hershey διαπρέπουν στους ρόλους του Ιούδα και της Μαρίας Μαγδαληνής. Ήταν τέτοιες οι αντιδράσεις, που κανένας δεν τον ταύτισε με τον Χριστό, παρά την πολύ καλή ερμηνεία και την ομοιότητα που έφτιαξε η Δύση για τον Θεάνθρωπο.
“Πάθη του Χριστού” (2004)
Ωστόσο, με το γύρισμα του νέου αιώνα μια ταινία επισκίασε σχεδόν όλες τις προηγούμενες εκδοχές, με την “αυθεντικότητα” της αραμαϊκής γλώσσας, την τραχύτητα και την ωμή βία που προπαγανδίζει, παράπλευρο πολιτιστικό “δείγμα” της επιθετικής γεωστρατηγικής του Μπους του νεότερου: Αναφερόμαστε στα “Πάθη του Χριστού” (“The Passion of the Christ” - 2004) του Μελ Γκίμπσον, που “σκέπασαν” ακόμη και τον σάλο που προκάλεσε ο “Τελευταίος πειρασμός” (1988) του Μάρτιν Σκορσέζε, βασισμένος στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Στην Αθήνα, 300.000 θεατές πρόλαβαν να δουν τότε την ταινία προτού απαγορευτεί, έπειτα από τις μαχητικές διαδηλώσεις χιλιάδων φανατικών θρησκόληπτων, που απειλούσαν να κάψουν τις κινηματογραφικές αίθουσες... Δεν μπορούσαν να αντέξουν την εικόνα ενός Ιησού Χριστού που υποκύπτει στους σεξουαλικούς πειρασμούς της Μαρίας Μαγδαληνής...
