Μετά βαΐων και κλάδων σε ναούς και σπίτια άνοιξε η «αυλαία» της Μεγάλης Εβδομάδας

Πολιτισμός
Μετά βαΐων και κλάδων σε ναούς και σπίτια άνοιξε η «αυλαία» της Μεγάλης Εβδομάδας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τα έθιμα της Κυριακής των Βαΐων και τα φύλλα φοίνικα που κοσμούν τους ναούς και μοιράζονται σε πιστούς

Η Κυριακή των Βαΐων ανοίγει την “αυλαία” της Μεγάλης Εβδομάδας, ανακαλώντας στη μνήμη τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στην Ιερουσαλήμ πάνω σε ένα γαϊδουράκι, με το ίδιο εκείνο πλήθος που τον υποδεχόταν ως λυτρωτή να τον καταδικάζει λίγες μέρες αργότερα και να ζητά τη σταύρωσή Του.

Οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ υποδέχτηκαν τον Χριστό κρατώντας βάγια, δηλαδή κλαδιά από φοίνικες, και ρίχνοντας τα ενδύματά τους στο έδαφος για να περάσει ο Χριστός, ζητωκραυγάζοντας «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Σε ανάμνηση αυτού του περιστατικού, η Κυριακή των Βαΐων κυριαρχείται από τα βάγια, που στολίζουν τόσο τους ναούς και τις εικόνες, όσο και τα σπίτια, καθώς οι πιστοί παίρνουν ως ευλογία τα χειροποίητα έργα τέχνης από τα φύλλα των φοινίκων. Τα βάγια αποτελούν μοναδικές δημιουργίες ακόμη και στην απλούστερη μορφή τους, αυτή ενός σταυρού, ενώ στις πιο σύνθετες εντυπωσιάζουν με την έμπνευση και το πλέξιμό τους, που προϋποθέτει προετοιμασία ημερών και αρκετή δουλειά για την κατασκευή τους.

Τα βάγια μαζεύονται μέρες πριν την Κυριακή των Βαΐων, τοποθετούνται στο χώμα για να μαλακώσουν και πλέκονται από ιερείς και πιστούς που γνωρίζουν την πατροπαράδοτη τέχνη, για να προσφερθούν στους πιστούς, αφού πρώτα εμποτιστούν σε νερό για να παραμείνουν μαλακά τα φύλλα. Ξεχωριστά έργα τέχνης είναι και τα βάγια που κρατούν οι ιερείς καθ’ όλη τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και βεβαίως στη λιτανεία της εικόνας, με τους πιστούς να αναπαριστούν το πλήθος που υποδέχτηκε τον Χριστό στην Ιερουσαλήμ. Στην Κρήτη, μάλιστα, μαζί με τα βάγια οι χριστιανοί κρατούν και κλαδιά ελιάς, διαχρονικό σύμβολο με τη δική του σημασία στη ζωή των Κρητικών, αλλά και στη λατρεία. Μαζί με τα βάγια και τις ελιές, σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν και δαφνόφυλλα, σύμβολα δόξας.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το έθιμο φαίνεται ότι ξεκίνησε να συμπεριλαμβάνεται στο τελετουργικό της Κυριακής των Βαΐων από τον 9ο αιώνα, έχοντας τον ρόλο του τάματος ή του φυλακτού, καθώς οι πιστοί συνηθίζουν να κρατούν τα ευλογημένα βάγια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους συνήθως δίπλα στις εικόνες που έχουν στο σπίτι τους. Αναφέρεται ότι στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, στα Ιεροσόλυμα, ο Επίσκοπος έμπαινε στην πόλη «επί πώλου όνου», αναπαριστάνοντας το γεγονός, ενώ στη βυζαντινή εποχή γινόταν ο λεγόμενος «περίπατος του αυτοκράτορα» από το ανάκτορο προς τον ναό, που είχε τον ρόλο του Καθεδρικού. Στη διαδρομή αυτή, ο αυτοκράτορας μοίραζε στον κόσμο βάγια και σταυρούς και ο Πατριάρχης σταυρούς και κεριά. Το βυζαντινό αυτό έθιμο τηρούσαν και οι τσάροι της Ρωσίας, τους οποίους ακολουθούσαν οι πιστοί ξεκινώντας από το Κρεμλίνο και καταλήγοντας στον Μητροπολιτικό Ναό του Σωτήρα.

Αν και στον πρόδρομο της Μεγάλης Εβδομάδας, το έθιμο θέλει για την Κυριακή των Βαΐων ένα διάλειμμα από τη νηστεία, όπως και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, καθώς επιτρέπεται να μαγειρεύεται ψάρι. Σε κάποιες περιοχές οι πιστοί επισκέπτονται τα νεκροταφεία για να στολίσουν με βάγια τα μνήματα των αγαπημένων τους προσώπων, σε ανάμνηση της Ανάστασης του Λαζάρου, που προηγήθηκε της θριαμβευτικής εισόδου του Χριστού στην Ιερουσαλήμ. Φυσικά η επιλογή των βαΐων δεν είναι τυχαία, καθώς μαζί με τη μυρτιά και τη δάφνη αποτελούν τα λεγόμενα «νικητήρια φυτά», που συμβόλιζαν τη δόξα, τη νίκη και τον θρίαμβο.

Σε όλο τον χριστιανικό κόσμο

Το έθιμο δε συναντάται μονάχα στον ορθόδοξο κόσμο, αλλά και στον καθολικό, όπου η Κυριακή των Βαΐων σηματοδοτείται από το ίδιο τελετουργικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Βατικανό ο ίδιος ο Πάπας με τα κλαδιά φοίνικα στα χέρια, όπως και οι πιστοί, τελεί τη λειτουργία στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη, τη μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου. Μάλιστα, σε αρκετές καθολικές χώρες, ειδικά στον ισπανικό Νότο και στη Λατινική Αμερική, όπου το Πάσχα βιώνεται με έντονα συναισθηματικό τρόπο, αντίστοιχο με το δικό μας, των ορθοδόξων, υπάρχει και εκεί το έθιμο της κατασκευής σταυρών και άλλων έργων τέχνης από τα βάγια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Νικαράγουα, όπου οι πιστοί παίρνουν από τις εκκλησίες τα ευλογημένα βάγια και τα κρατούν στα σπίτια τους, ως ευλογία.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News