Γιατί βάφουμε κόκκινα τα αβγά; Γιατί κρατάμε λαμπάδες; Γιατί στολίζουμε τους ναούς με βάγια την Κυριακή των Βαΐων; Συμβολισμοί και παραδόσεις του Πάσχα που χάνονται στα βάθη των αιώνων και τις ρίζες των οποίων θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε στις παρακάτω γραμμές.
Τα κόκκινα αβγά
Τα κόκκινα αβγά αποτελούν το πιο γνωστό από τα σύμβολα της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης, τα οποία, όπως γνωρίζουν όλοι, παραπέμπουν στο αίμα του Θεανθρώπου που χύθηκε για τη λύτρωση του ανθρώπου. Αυτή δεν είναι όμως η μόνη ερμηνεία, καθώς το ίδιο το αβγό έχει μια έντονη συμβολική διάσταση διαχρονικά, σε όλους σχεδόν τους πολιτισμούς του κόσμου... Το αβγό παραπέμπει στην αναγέννηση, σε μια νέα ζωή, και για τη χριστιανική θρησκεία στην Ανάσταση του Ιησού. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πανίσχυρο αυτό σύμβολο εμφανίζεται πάντα συσχετισμένο με τον κύκλο της ζωής και την αναγέννηση της ίδιας της φύσης, και για τον λόγο αυτό εμφανίζεται σε τάφους ως κτέρισμα προς τους νεκρούς. Ας μην ξεχνάμε τους μύθους που δημιούργησαν οι αρχαίοι Έλληνες, αλλά και πολλοί άλλοι πολιτισμοί γύρω από το αβγό, καθώς βεβαίως και τη σημασία του ακόμα και σήμερα μέσα από την έκφραση “κοσμικό αβγό”.
Οι λαμπάδες
Πανίσχυρος είναι φυσικά και ο συμβολισμός της λαμπάδας του Πάσχα, τόσο λόγω της συσχέτισης με το φως, και ειδικά το αναστάσιμο, το πανάρχαιο “όπλο” του ανθρώπου απέναντι στο σκοτάδι, όσο και του χρώματος, του λευκού, της αγνότητας, της καθαρότητας της ψυχής, της ελπίδας και της ίδιας της Ανάστασης. Δεν είναι τυχαίο που ακόμα και τα κεριά στις εκκλησίες το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, μετά την περιφορά του Επιταφίου, αντικαθίστανται με λευκά, τα οποία παραμένουν στους ναούς μέχρι και την Πεντηκοστή.
Τα βάγια
Αιώνιο σύμβολο είναι και τα βάγια, τα κλαδιά από φοίνικες που κοσμούν τους ναούς την Κυριακή που πήρε το όνομά της από αυτά, των Βαΐων, με την οποία ξεκινάει ουσιαστικά η Μεγάλη Εβδομάδα.
Τα βάγια, που παραπέμπουν βεβαίως στην υποδοχή του Χριστού με αυτά κατά τη θριαμβευτική είσοδό Του στην Ιερουσαλήμ, ανήκουν στην κατηγορία των λεγόμενων “νικητήριων φυτών”, εκείνων δηλαδή που έχουν ταυτιστεί ως σύμβολα νίκης και δόξας.
Εκτός από τα βάγια, τον ρόλο αυτό έχουν οι δάφνες (ας μην ξεχνάμε τον ρόλο τους στα στεφάνια), οι μυρτιές αλλά και οι ελιές. Κλαδιά από τις τελευταίες, μάλιστα, στην Κρήτη συνοδεύουν τα βάγια την Κυριακή των Βαΐων, συνδυάζοντας και την ανθοφορία τους, που αποτελούσε και αποτελεί ακόμα μεγάλο γεγονός για τις αγροτικές κοινωνίες του νησιού μας. Να σημειωθεί ότι το έθιμο με τα βάγια, που στολίζουν τους ναούς και μετά μοιράζονται στους πιστούς, καθιερώθηκε τον 9ο αιώνα με μια πληθώρα από παραδόσεις να το συνοδεύουν.
Τα καλορίζικα
Ιδιαίτερη σημασία έχουν για τους πιστούς τα καλορίζικα, τα πέταλα από τα άνθη που αποτελούσαν το στεφάνι που τοποθετείται στον σταυρό τη Μεγάλη Πέμπτη και κυρίως τον Επιτάφιο. Για τους πιστούς έχουν ιδιαίτερη αξία, κυρίως θαυματουργή, καθώς διατηρούνται όλο τον χρόνο, φέρνοντας όπως πιστεύουν οι χριστιανοί καλοτυχία, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως θυμίαμα. Σε κάποιες περιπτώσεις σε χωριά της Κρήτης υπάρχει η παράδοση που θέλει τις γυναίκες να τα βράζουν και να χρησιμοποιούν το νερό, που έχει πια αποκτήσει θαυματουργές ιδιότητες, για να ανεβαίνει το προζύμι!
