Οι τύχες των προσφύγων στην Κρήτη μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, οι περιπέτειες της εγκατάστασης, της ενσωμάτωσης και της συμβολής τους στη διαμόρφωση της κρητικής κοινωνίας του 20ού αιώνα αναδεικνύονται στην έκθεση που συνδιοργανώνουν η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών (ΕΚΙΜ), η Περιφέρεια Κρήτης και ο Δήμος Ηρακλείου-Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου από τις 4 Ιανουαρίου έως τις 10 Φεβρουαρίου 2023.
Τα εγκαίνια της έκθεσης «Πρόσφυγες στην Κρήτη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 5 Ιανουαρίου, στις 18:30, με χαιρετισμούς του αρχιεπισκόπου Ευγενίου, του περιφερειάρχη Κρήτης, Σταύρου Αρναουτάκη, του δημάρχου Ηρακλείου, Βασίλη Λαμπρινού και του προέδρου της ΕΚΙΜ, Αλέξη Καλοκαιρινού.
Η έκθεση είναι προϊόν του ερευνητικού προγράμματος «Πρόσφυγες και προσφυγικοί πληθυσμοί στην Κρήτη από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα», που πραγματοποιεί η ΕΚΙΜ μέσω του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης με τη χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης, με αφορμή τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή και την άφιξη των πρώτων προσφύγων στο νησί.
Για τη δημιουργία της εργάστηκε η δεκαμελής επιστημονική ομάδα των νέων ιστορικών της ΕΚΙΜ, μαζί με τους ερευνητές και το προσωπικό της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Τη διοίκηση του έργου έχει ο πρόεδρος της ΕΚΙΜ, καθηγητής Αλέξης Καλοκαιρινός, με γενικό επιμελητή τον επικεφαλής επιμελητή του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, Αγησίλαο Καλουτσάκη.
Η έκθεση συνδυάζει το κείμενο και την εικόνα στον φυσικό χώρο με την πληροφορία σε ψηφιακή μορφή που αντλείται σε φορητές συσκευές μέσω QR Codes, κατά το πρότυπο της υβριδικής έκθεσης για τη συμβολή της Κρήτης στην Επανάσταση του 1821 που διοργανώθηκε πέρυσι με μεγάλη επιτυχία στις μεγάλες πόλεις της Κρήτης, από την ΕΚΙΜ και την Περιφέρεια Κρήτης.
Η έκθεση «Πρόσφυγες στην Κρήτη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου υποστηρίζεται από προβολές οπτικού υλικού, ενώ ακούγονται αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις απογόνων των προσφύγων, η συλλογή των οποίων αποτέλεσε μέρος του ερευνητικού προγράμματος της ΕΚΙΜ. Φράσεις-αποσπάσματα αυτών των συνεντεύξεων συγκρότησαν τη βάση ενός μουσικού έργου που δημιούργησε ο Οδυσσέας Γραμματικάκης μετά από παραγγελία της ΕΚΙΜ, το οποίο, επίσης, ακούγεται σε ειδικά διαμορφωμένη κόγχη στον χώρο της Βασιλικής.
Για την τεκμηρίωση της έκθεσης αξιοποιήθηκαν αρχειακά και υλικά τεκμήρια από τις Συλλογές και τη Βιβλιοθήκη του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης και της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Σημαντική για την τεκμηρίωση υπήρξε η συμβολή των Συλλόγων των απογόνων των Προσφύγων: Της Αδελφότητας Μικρασιατών Νομού Χανίων «Ο Άγιος Πολύκαρπος», του Συλλόγου Μικρασιατών Κρήτης «Άγιος Πολύκαρπος», του Συλλόγου Καππαδοκών-Μικρασιατών Ηρακλείου, του Συλλόγου Αλατσατιανών Νομού Ηρακλείου, του Συλλόγου Μικρασιατών και Φίλων Καρδουλιανού, του Πολιτιστικού Συλλόγου Νέας Αλικαρνασσού «Η Αρτεμισία», του Συλλόγου Καραμπουρνιωτών Ηρακλείου «Άγιος Γεώργιος», του Συλλόγου Φίλων Αγίου Νεκταρίου εκ Βρυούλων, του Πολιτιστικού Συλλόγου Αποϊνίου Μονοφατσίου «ΒΑΚΙΩΤΕΣ», του Συλλόγου Φίλων Περιβάλλοντος, της Ένωσης Σμυρναίων, του Πανελλήνιου Γυμναστικού Συλλόγου, καθώς και δεκάδων προσώπων με προσφυγική καταγωγή.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης (4 Ιανουαρίου-10 Φεβρουαρίου) θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές ξεναγήσεις σε σχολικές και άλλες ομάδες από τους συντελεστές της έκθεσης, επιστημονικούς συνεργάτες της ΕΚΙΜ.
Μετά την ολοκλήρωσή της στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου, στο Ηράκλειο, η έκθεση θα μεταφερθεί στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου στα Χανιά, όπου θα παραμείνει από τις 18 Απριλίου έως τις 12 Μαΐου 2023.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
