Φάμπρικα Ανωγειανάκη... ξενοδοχείο «Μίνως»... Μέγαρο Κοθρή. Τρία διατηρητέα μνημεία, ιδιοκτησίας του Δήμου Ηρακλείου, τα οποία μετρούν τις «πληγές» τους, περιμένοντας καρτερικά να ξεκινήσει η αποκατάσταση και η ανάδειξή τους...
«Λαβωμένα» από την εγκατάλειψη δεκαετιών, τη φθορά του χρόνου αλλά και τους σεισμούς, με αποκορύφωμα βεβαίως τις συνεχείς σεισμικές δονήσεις των τελευταίων μηνών, τα αυτά τρία κτήρια-σύμβολα για το Ηράκλειο ξεχωρίζουν ανάμεσα στα δεκάδες διατηρητέα κτίσματα στο κέντρο της πόλης, που βρίσκονται αντιμέτωπα με τον κίνδυνο της κατάρρευσης.
Και για τα τρία διατηρητέα ο Δήμος Ηρακλείου έχει καταρτίσει ειδικό πλάνο αποκατάστασης-αξιοποίησης. Μέχρι όμως να προχωρήσουν τα φιλόδοξα σχέδια, όπως κατέγραφε ο φωτογραφικός φακός μας στο δημοσιογραφικό οδοιπορικό μας, φαντάζουν αναγκαίες κάποιες προσωρινές έστω παρεμβάσεις, ώστε να αντέξουν απέναντι στην απειλή της κατάρρευσης.
Η φάμπρικα Ανωγειανάκη
Η πρώην φάμπρικα Ανωγειανάκη, στη συμβολή Βαλέστρα και Σαββαθιανών, αποτελεί ένα κτήριο-ορόσημο για την ιστορική συνοικία της Αγίας Τριάδας. Η φάμπρικα αποτελείται από ένα συγκρότημα δύο διώροφων, λιθόκτιστων, κεραμοσκεπών κτηρίων, που συνοδεύονται από μικρότερα, βοηθητικά κτίσματα. Τα δύο διώροφα κτήρια και οι προσθήκες, που εναρμονίζονται με αυτά, έχουν κηρυχθεί διατηρητέα από το ΥΠΕΚΑ (ΦΕΚ 174/27.6.2011).
(Η παλιά φάμπρικα Ανωγειανάκη, στη συμβολή Βαλέστρα και Σαββαθιανών, αποτελεί ένα κτήριο-ορόσημο για την ιστορική συνοικία της Αγίας Τριάδας)
Με τη βοήθεια του αντιδημάρχου Δημοτικής Περιουσίας Ηρακλείου Μανόλη Βασιλάκη, μπήκαμε στα άδυτα της πρώην φάμπρικας Ανωγειανάκη, στην Αγία Τριάδα, καταγράφοντας εντυπωσιακές και συνάμα ανησυχητικές εικόνες... Ο ίδιος μας ξενάγησε στο εσωτερικό του μισογκρεμισμένου κτηριακού συγκροτήματος, ξεδιπλώνοντας το κουβάρι της μακράς ιστορίας και των αναμνήσεων.
(Η «Ν.Κ.» μπήκε στα άδυτα του μισογκρεμισμένου κτηριακού συγκροτήματος της πρώην φάμπρικας Ανωγειανάκη, ξεδιπλώνοντας το κουβάρι της μακράς ιστορίας και των αναμνήσεων)
«Η φημισμένη άλλοτε φάμπρικα Ανωγειανάκη είναι ένα εκπληκτικό αρχιτεκτονικό συγκρότημα, ένα εμβληματικό συγκρότημα για την Αγία Τριάδα. Επί Τουρκοκρατίας, δηλαδή από τα τέλη του 19ου αιώνα, λειτουργούσαν στο συγκρότημα της φάμπρικας ελαιοτριβείο, σαπωνοποιείο και δύο βυρσοδεψεία, ενώ υπήρχαν ακόμα στάβλος και τέσσερα πηγάδια. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, το ακίνητο περιήλθε στο Δημόσιο, ενώ στη συνέχεια ιδιοκτήτης του ήταν ο Γεώργιος Βογιατζάκης. Το 1932 περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ανδρέα Ανωγειανάκη.
(Μισογκρεμισμένη επιχειρεί να αντέξει στον χρόνο η φάμπρικα, στο συγκρότημα της οποίας λειτουργούσαν κάποτε ελαιοτριβείο, σαπωνοποιείο και δύο βυρσοδεψεία, ενώ υπήρχαν ακόμα στάβλος και τέσσερα πηγάδια)
Στον πρώτο όροφο του κτηρίου επί της οδού Βαλέστρα στεγαζόταν η κατοικία του ιδιοκτήτη, πολυτελής για την εποχή της, που για κάποιο διάστημα λειτούργησε ως χοροδιδασκαλείο!», μας περιέγραψε ο κ. Βασιλάκης.
Το πρώτο βήμα για τη διάσωση της πρώην φάμπρικας Ανωγειανάκη έγινε το 2019 με την εξαγορά της από τον Δήμο Ηρακλείου. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για τον Δήμο να αναστηλώσει το διατηρητέο σε ένα “Κέντρο Παραδοσιακής Μουσικής”, που θα δώσει άλλη πνοή στην ιστορική όσο και πολύπαθη συνοικία...
«Η “Ηράκλεια Πρωτοβουλία” από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της είχε ασχοληθεί με το θέμα και μάλιστα το 1997 είχαμε προτείνει στον τότε δήμαρχο Ηρακλείου Κώστα Ασλάνη την εξαγορά του κτηρίου, με σκοπό να στεγάσει το νεοσύστατο τότε ΚΑΠΗ της Αγίας Τριάδας. Την εποχή εκείνη, βέβαια, το κτήριο ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τη σημερινή. Το θέμα δεν προχώρησε τότε. Επανήλθε επί δημαρχίας Κουράκη. Ο ίδιος με εξουσιοδότησε, ως αντιδήμαρχο Πολεοδομίας, να έρθω σε επαφή με τους ιδιοκτήτες και να κάνουμε προσπάθεια να αντλήσουμε χρηματοδότηση μέσα από το Πράσινο Ταμείο. Δεν καρποφόρησε το θέμα στο Πράσινο Ταμείο.
(Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για τον Δήμο Ηρακλείου να αναστηλώσει τη μισογκρεμισμένη φάμπρικα σε ένα «Κέντρο Παραδοσιακής Μουσικής»)
Ακολούθως, επί της πρώτης δημαρχιακής θητείας Βασίλη Λαμπρινού, έγινε μια σοβαρή διερεύνηση της υπόθεσης και πετυχημένες διαπραγματεύσεις, που κατέληξαν σε συμφωνία. Αξίζουν συγχαρητήρια στην τότε αντιδήμαρχο Δημοτικής Περιουσίας Στέλλα Αρχοντάκη και στον δήμαρχο, που έφερε εις πέρας με επιτυχία τις διαπραγματεύσεις και την όλη προσπάθεια εξαγοράς της φάμπρικας, που έχει αποφασιστεί να αποκατασταθεί σε ένα “Κέντρο Παραδοσιακής Μουσικής και Παραδοσιακών Μουσικών Οργάνων”», ανέφερε ο Μανόλης Βασιλάκης, για να συμπληρώσει: «Ως προς τις επόμενες διαδικασίες για την αποκατάσταση, θα προχωρήσουν κάποιες πρώτες μελέτες. Θα μπει ένα συνεργείο για να καθαρίσει τον χώρο, ώστε να γίνει κατόπιν αποτύπωση, και με τη χρήση drone, ώστε να πάμε κατόπιν στην τελική εκπόνηση ενός αναγκαίου “πακέτου” μελετών.
(Στον πρώτο όροφο του κτηρίου επί της οδού Βαλέστρα στεγαζόταν η κατοικία του ιδιοκτήτη, πολυτελής για την εποχή της, που για κάποιο διάστημα λειτούργησε ως χοροδιδασκαλείο)
Φυσικά θα πάρει χρόνια η όλη προσπάθεια. Όμως η αποκατάσταση της φάμπρικας Ανωγειανάκη και η λειτουργία εκεί “Μεσογειακού Μουσικού Κέντρου” θα δημιουργήσει μια πολιτιστική κυψέλη. Θα δώσει άλλη ώθηση, αναπτυξιακή και επαγγελματική, όχι στο
Το ξενοδοχείο «Μίνως», που δέσποζε στην οδό Πλάνης
Συνεχίζοντας το οδοιπορικό μας στα διατηρητέα μνημεία του Δήμου Ηρακλείου, βρεθήκαμε στην αρχή της 25ης Αυγούστου και στο πρώην ξενοδοχείο «Μίνως». Το σπουδαίο αυτό αρχιτεκτόνημα των αρχών του προηγούμενου αιώνα αποτελείται από τρία ισόγεια καταστήματα 57 τ.μ., 54,5 τ.μ. και 58 τ.μ., από τον πρώτο όροφο με εμβαδόν 169,5 τ.μ. και ακάλυπτο οικοπεδικό χώρο έκτασης 230 τ.μ., ενώ το συνολικό εμβαδό του οικοπέδου είναι 400 τ.μ. Το «Μίνως» βρίσκεται από το 1987 στην ιδιοκτησία του Δήμου Ηρακλείου, ύστερα από παραχώρηση του Βενιζελείου, και αποτελεί ακίνητο της περιουσίας που κληροδότησε ο Πανανός.
(Μεγάλο στοίχημα είναι για τη Λότζια η διάσωση του άλλοτε θρυλικού ξενοδοχείου «Μίνως» και η μεταμόρφωσή του σε έναν πολυχώρο για την κρητική διατροφή)
Οι εικόνες που κατέγραψε η «Ν.Κ.» στο άλλοτε ξενοδοχείο «Μίνως» είναι εξόχως αποκαλυπτικές. Κτήριο- «φάντασμα», το ετοιμόρροπο θρυλικό ξενοδοχείο γεννά, όπως σημείωσε ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Γιάννης Αναστασάκης, έντονη ανησυχία και στη δημοτική Αρχή Ηρακλείου, που σχεδιάζει να το μεταμορφώσει σε έναν πολυχώρο για την κρητική διατροφή.
(Κτήριο- «φάντασμα» σήμερα, το κέλυφος του πρώην ξενοδοχείου δε θυμίζει σε τίποτε το θρυλικό «Μίνως», που δέσποζε στην αρχή της οδού Πλάνης)
Όπως τόνισε ο κ. Αναστασάκης, «ο στόχος της δημοτικής Αρχής είναι να αξιοποιήσει τον χαρακτήρα που έχει το οικοδόμημα σε μια από τις πύλες της πόλης, από το λιμάνι, και την κομβική θέση του στον πιο εμπορικό δρόμο του Ηρακλείου, στεγάζοντας δομές που θα αναδεικνύουν την κρητική διατροφή, διάσημη σε ολόκληρο τον κόσμο. Με τον τρόπο αυτό, το «Μίνως» θα γίνεται ο «ξεναγός» των επισκεπτών που φτάνουν στο Ηράκλειο, φέρνοντάς τους σε μια πρώτη επαφή με τη φημισμένη διατροφή του νησιού μας και τον πλούτο της κρητικής φύσης. Υπάρχει μια διαβούλευση με το υπουργείο Πολιτισμού. Γίνονται προσπάθειες να δρομολογηθεί, είναι όμως κάτι που θα πάρει χρόνια. Μέχρι τότε, η πραγματικότητα είναι πως μας ανησυχεί η στατική κατάσταση του «Μίνως» και θα εξετάσουμε ενδεχομένως κάποιες πιο άμεσες παρεμβάσεις, υπό τον φόβο και της συνεχιζόμενης καταπόνησης του κτηρίου από τις σεισμικές δονήσεις».
(Ανησυχία γεννά η αποκαρδιωτική κατάσταση του πρώην ξενοδοχείου «Μίνως», που πέρα από την πολυετή εγκατάλειψη, φέρει έντονα σημάδια καταπόνησης και από τους σεισμούς)
Το μέγαρο Κοθρή-Λιοπυράκη
Τα σχέδια του Δήμου για δημοτική πινακοθήκη και τα εμπόδια...
Εμφανείς είναι οι πολλαπλές «πληγές» που φέρει από το πέρασμα του χρόνου αλλά και την καταπόνηση από τους σεισμούς το μέγαρο Κοθρή-Λιοπυράκη, στη συμβολή της 25ης Αυγούστου με την οδό Επιμενίδου. Το μέγαρο Κοθρή-Λιοπυράκη χρονολογείται από το 1915. Ανήκε στην οικογένεια Κοθρή και είναι έργο του αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού. Αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή μετά από τις καταστροφές που του προκάλεσαν οι βομβαρδισμοί του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όπως ανέφερε ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Γιάννης Αναστασάκης, το μέγαρο Κοθρή, κορυφαίο κατά γενική ομολογία δείγμα του ρομαντικού νεοκλασικισμού στο Ηράκλειο, έχει παραχωρηθεί από το 2017, δωρεάν για 30 χρόνια, στον Δήμο Ηρακλείου, που έχει βάλει σε “τροχιά” τις σχετικές μελέτες, ώστε στο τριώροφο νεοκλασικό να λειτουργήσει ως στέγη μιας δημοτικής πινακοθήκης.
(Εμφανείς είναι οι «πληγές» που φέρει από το πέρασμα του χρόνου αλλά και την καταπόνηση από τους σεισμούς το μέγαρο Κοθρή-Λιοπυράκη, στη συμβολή της 25ης Αυγούστου με την οδό Επιμενίδου)
Το εγχείρημα είναι στα σκαριά αλλά, όπως παραδέχτηκε, υπάρχουν εμπόδια και δυσκολίες.
«Ως Δήμος παραλάβαμε ένα κτήριο σε μια πολύ κακή κατάσταση, διαλυμένο και με σοβαρές ετοιμορροπίες, και το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να προσδιορίσουμε το σύνολο των μελετών που απαιτούνται για την αποκατάστασή του. Διαπιστώσαμε ότι χρειάζονται μια σειρά μελετών, μελέτη τοπογραφικής αποτύπωσης, αρχιτεκτονικές και στατικές μελέτες, ηλετρομηχανολογικές μελέτες, γεωλογικές, γεωφυσικές μελέτες και έρευνες και ασφαλώς μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη.
(Τη διάσωσή του περιμένει καρτερικά το τριώροφο νεοκλασικό μέγαρο Κοθρή, το οποίο σχεδιάζεται να λειτουργήσει ως στέγη μιας δημοτικής πινακοθήκης)
Μόνο για τις μελέτες αυτές απαιτείται ένα κόστος άνω του 1 εκατ. ευρώ. Το κόστος, η προσπάθεια εξεύρεσης κατάλληλων χρηματοδοτήσεων, οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις εν γένει μας έχουν πάει πίσω.
Αρχική μας πρόθεση ήταν να χρηματοδοτήσουμε τις μελέτες από δικούς μας πόρους. Υπήρξε, ωστόσο, μια παρέμβαση από πλευράς της Εφορίας Αρχαιοτήτων και ένα μπέρδεμα με ένα ζήτημα που έβαλαν για τον εσωτερικό διάκοσμο.
Εντωμεταξύ, αλλάξαμε γραμμή πλεύσης ως προς τη χρηματοδότηση. Η προσπάθεια που καταβάλλεται, σε συνεργασία με την Περιφέρεια, είναι να χρηματοδοτηθούν αυτές οι μελέτες μέσα από το ΕΣΠΑ. Υπήρξε μια καθυστέρηση και αναμέναμε αρκετό καιρό. Σίγουρα μιλάμε για ένα δύσκολο, πολύπλοκο εγχείρημα, που θα χρειαστεί χρόνο και υπομονή. Όμως παραμένουμε προσηλωμένοι στο πλάνο για την αποκατάσταση-αξιοποίηση του ιστορικού μεγάρου ως δημοτικής πινακοθήκης», σημείωσε ο κ. Αναστασάκης.
