Ροτόντα Θεσσαλονίκης: Το μεγαλοπρεπές μνημείο, με την ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων

Πολιτισμός
Ροτόντα Θεσσαλονίκης: Το μεγαλοπρεπές μνημείο, με την ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «δίδυμο» του Πάνθεον της Ρώμης με τα πιο λαμπρά δείγματα παλαιοχριστιανικής ψηφιδωτής τέχνης

Το πρώτο πράγμα που σε «αγγίζει» μόλις περάσεις τις πύλες της Ροτόντας, του πιο εντυπωσιακού και διάσημου αρχαίου μνημείου της Θεσσαλονίκης, είναι ο άνεμος του χρόνου που σε κάνει να αναριγείς, καθώς συλλογίζεσαι τους αιώνες που έχουν περάσει, την ιστορία που έχει γραφτεί μέσα σε αυτό το περίκεντρο οικοδόμημα, το μεγαλείο που σκορπούσε λάμψη σε ολόκληρη την Αυτοκρατορία και τη δύναμη που ακόμα και σήμερα ασκεί σε όσους μπορούν να ακούσουν τα μυστικά που διηγείται αυτός ο απόκοσμος «άνεμος».

Η Ροτόντα χαρακτηρίζεται - και όχι άδικα - ως το «δίδυμο» μνημείο του Πάνθεον της Ρώμης, με το σχήμα και την κατάσταση διατήρησης να είναι μοναδικά για τον ελλαδικό χώρο

Ο ίδιος που ανακαλεί αναμνήσεις από τα σχολικά εγχειρίδια στα οποία δέσποζε, όντας από τα σημαντικότερα κτίσματα της αρχαιότητας, μοναδικό για τον ελλαδικό χώρο...

Καθώς το φως της ημέρας που μπαίνει από τα ανοίγματα πάνω από τις κόγχες παιχνιδίζει στη Ροτόντα, νιώθεις σαν να βρίσκεσαι μέσα σε μια χρονοκάψουλα που σε γυρίζει πίσω στον χρόνο, καθώς οι χρυσαφένιες δέσμες του φωτός συνοδεύουν την περιήγησή σου στον χώρο και κάνουν τα επιβλητικά ψηφιδωτά να λάμπουν σαν από ατόφιο χρυσάφι.

Η Ροτόντα χαρακτηρίζεται - και όχι άδικα - ως το “δίδυμο” μνημείο του Πάνθεον της Ρώμης, με το σχήμα και την κατάσταση διατήρησης να είναι μοναδικά για τον ελλαδικό χώρο. Το σχήμα της άλλωστε αιτιολογεί και το όνομά της.

Η Ροτόντα έχει διάμετρο 24,50 μέτρα, με το ύψος του θόλου να φτάνει τα 29,80 μέτρα. Κανείς δε γνωρίζει επακριβώς τον σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε στο σημείο όπου κατέληγε το ανακτορικό συγκρότημα του Γαλερίου, μέσω της πομπικής οδού που ξεκινούσε από τη θριαμβική αψίδα του αυτοκράτορα.

Οι επικρατέστερες θεωρίες είναι ότι χτίστηκε περί το 206 μ.Χ. για να λειτουργήσει ως ναός του Δία ή του Κάβειρου ή κατ’ άλλους ως το Μαυσωλείο του ιδίου του Γαλερίου. Μυστήριο καλύπτει επίσης τη χρονολογία κατά την οποία μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, κάπου στα παλαιοχριστιανικά χρόνια.

Η πρώτη αφιέρωσή του ήταν στους Ασώματους ή Αρχαγγέλους και οδήγησε σε μετατροπές που κατέληξαν, μεταξύ άλλων, στη διεύρυνση της ανατολικής κόγχης για την κατασκευή του ιερού με τη δημιουργία ενός ορθογώνιου χώρου με ημικυκλική αψίδα.

Μια εικόνα για την αρχική μορφή του κτίσματος και τις μετατροπές μπορείτε να πάρετε βλέποντας τα ευρήματα των ανασκαφών στο ιερό αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο, με τις πινακίδες να είναι κατατοπιστικές και κατανοητές για όλους. Αφιερώστε χρόνο για να τις μελετήσετε και θα βγείτε πιο σοφοί γύρω από την ιστορία της εποχής και του μνημείου. Αυτό, όμως, που θα απογειώσει τις αισθήσεις σας είναι το μεγαλείο των ψηφιδωτών που σώζονται από την παλαιοχριστιανική περίοδο και θυμίζουν εκείνα από τον Άγιο Βιτάλιο της Ραβέννας, με πιο γνωστά αυτά που απεικονίζουν τον Ιουστινιανό και τη Θεοδώρα, και τα οποία σίγουρα θα έχετε δει σε κάποιο βιβλίο Ιστορίας της Τέχνης. Η ανυπέρβλητη τεχνική των παλαιοχριστιανικών ψηφιδωτών της Ροτόντας θα σας κάνει να τα χαζεύετε για ώρα “διαβάζοντας” τις ιστορίες που διηγούνται σε τρεις επάλληλες ζώνες ως τον θόλο.

Στην πρώτη θα δείτε σε οκτώ διάχωρα δεόμενους μάρτυρες μπροστά από μνημειακά αρχιτεκτονήματα τα οποία είναι αναγνωρίσιμα. Θα εκπλαγείτε με τη φυσικότητα των μορφών και την ομορφιά τους και θα γητευτείτε από τη λάμψη που εκπέμπουν τα πρόσωπά τους. Στη μεσαία ζώνη των ψηφιδωτών θα πρέπει να αφήσετε τη φαντασία σας να συμπληρώσει την εικονογράφηση, η οποία σε μεγάλο βαθμό έχει καταστραφεί. Στο κατώτατο τμήμα θα διακρίνετε σε κίνηση στο έδαφος πόδια αντρικών μορφών που ήταν άγγελοι. Στην τρίτη ζώνη από τα ψηφιδωτά διασώζονται τα κεφάλια τριών από τους τέσσερις αγγέλους που κρατούν τριπλή “δόξα” από στεφάνια με αστέρια, κλαδιά, καρπούς και πολύχρωμη ίριδα.

Αναζητήστε το μυθικό πουλί, τον φοίνικα με τη μεγάλη ιστορία σε όλους σχεδόν τους πολιτισμούς, που προβάλλει πάνω σε ένα κόκκινο ακτινοβόλο δίσκο, με τις ακτίνες να προέρχονται πιθανότατα από έναν λαμπερό σταυρό. Εκπληκτική είναι και η διαπίστωση ότι διασώζεται με κάρβουνο το προσχέδιο του καλλιτέχνη πάνω στις πλίνθους του θόλου, για την παράσταση στην οποία απευθύνονται όλες οι μορφές, ο Χριστός σε θρίαμβο.

Εντυπωσιακά είναι και τα ψηφιδωτά που κοσμούν τα εσωρράχια των καμαρών στη βάση του θόλου, με φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα διαφόρων χρωμάτων που ξαφνιάζουν με τη ζωντάνια και τη λάμψη τους μετά από τόσους αιώνες. Προσέξτε επίσης την τοιχογραφία της ανάληψης στο ιερό, η οποία φιλοτεχνήθηκε τον 9ο αιώνα, καθώς και τις δύο αντηρίδες οι οποίες ενίσχυσαν την αψίδα του ιερού μετά τους σεισμούς των αρχών του 7ου αιώνα που την κατέστρεψαν.

Η Ροτόντα μετατράπηκε σε τζαμί το 1590, καθαγιάστηκε στον Άγιο Γεώργιο με την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, υπέστη ζημιές από τους σεισμούς του 1978, αναστηλώθηκε και συντηρήθηκαν τα μοναδικά έργα τέχνης που την κοσμούν, και συνεχίζει μεγαλόπρεπη την ιστορική της διαδρομή ως την αιωνιότητα. Άλλωστε για την αιωνιότητα προορίζονταν και το μνημείο και τα ψηφιδωτά της, που θα “λαμπυρίζουν” για καιρό στις αναμνήσεις σας..!

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News