default-image

Τι συνέβαινε στο νότιο προπύργιο του Ράιχ;

Πολιτισμός
Τι συνέβαινε στο νότιο προπύργιο του Ράιχ;

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο γερμανικός φάκελος για το κατοχικό δάνειο της Ελλάδος από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

Αντίγραφα των απολογιστικών εκθέσεων του γερμανικού οικονομικού επιτελείου για την κατεχόμενη Ελλάδα ή «το νότιο προπύργιο του Ράιχ», όπως τη χαρακτηρίζει μία από αυτές, εξέδωσαν πριν από λίγες μέρες οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Πρόκειται ουσιαστικά για την έκδοση στα Ελληνικά του γερμανικού φακέλου R27320 του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών για το κατοχικό δάνειο.

Οι εκθέσεις συντάχθηκαν ελάχιστους μήνες - ίσως και εβδομάδες - πριν από το τέλος του πολέμου και κατέληξαν στις αρμόδιες κεντρικές γερμανικές υπηρεσίες.

Την έκδοση με τίτλο “Στο νότιο προπύργιο του Ράιχ” επιμελήθηκε ο ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας Βασίλης Μανουσάκης, ενώ η μετάφραση των γερμανικών εγγράφων είναι της Μυρτώς Χρονάκη.

Στον φάκελο περιλαμβάνεται υλικό που είναι απαραίτητο για όποιον ενδιαφέρεται να διαμορφώσει πρωτογενή γνώμη για το ζήτημα του κατοχικού δανείου και των γερμανικών αποζημιώσεων: οι εκθέσεις που περιέχει συντάχθηκαν για τέσσερις από τους επτά τομείς αρμοδιότητας του γερμανικού επιτελείου (ελληνικό νόμισμα και μέτρα νομισματικής πολιτικής, χρηματοοικονομικό σύστημα και έξοδα κατοχής, ανεφοδιασμός της Ελλάδας σε τρόφιμα και κατάσταση στον τομέα των μεταφορών).

Για τους υπόλοιπους τρεις τομείς (τιμές και μισθοί, εμπόριο, καύσιμα) δεν κατατέθηκαν εκθέσεις, πιθανότατα γιατί μετά τη γερμανική υποχώρηση δεν ήταν πλέον διαθέσιμο το αρχειακό υλικό για τη συγγραφή τους - ή, ενδεχομένως, γιατί οι αρμόδιοι προέβαλαν αυτή τη δικαιολογία για να μην τις γράψουν.

Οι πρωτογενείς πηγές παρόμοιας σημασίας που αναφέρονται σε οικονομικά ζητήματα της περιόδου είναι σχετικά περιορισμένες, και ελάχιστες από αυτές έχουν δημοσιευτεί - έχει επομένως ιδιαίτερο ενδιαφέρον το τι αναφέρουν οι ίδιοι οι Γερμανοί αξιωματούχοι. Τέτοια υπηρεσιακά έγγραφα έχουν συνήθως το πλεονέκτημα ότι δε χαρακτηρίζονται από διάθεση προώθησης εθνικών συμφερόντων, στοιχείο που διακρίνει τα προπανδιστικά έγγραφα του πολέμου, ούτε από συνειδητά ή υποσυνείδητα “προβλήματα μνήμης”, που ενδεχομένως παρουσιάζουν κάποια κείμενα απομνημονευμάτων γραμμένα χρόνια μετά τα γεγονότα.

Ωστόσο, η προσεκτική μελέτη των συγκεκριμένων εκθέσεων φανερώνει ότι δεν είναι απαλλαγμένες από παραλείψεις και αποσιωπήσεις. Οι συντάκτες των εκθέσεων ήταν άνθρωποι καριέρας: Γράφοντας τις εκθέσεις τους λίγο πριν το τέλος του πολέμου, πιθανότητα σκέφτονταν πως τα γραφόμενά τους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους νικητές ως επιπλέον αποδεικτικά στοιχεία για τη στήριξη κατηγοριών που σχετίζονταν με εγκλήματα πολέμου.

Στις εκθέσεις αυτές, ο αναγνώστης θα βρει πληθώρα στοιχείων:

* Για το δάνειο που αναγκάστηκε να χορηγήσει η Ελλάδα στις δυνάμεις κατοχής,

* Για τους υπολογισμούς των Γερμανών αξιωματούχων ως προς το συνεπαγόμενο χρέος της χώρας τους προς την Ελλάδα,

* Για την προσπάθεια αποποίησης των ευθυνών εκ μέρους των γερμανικών Αρχών και των συντακτών τους για τη λεηλασία της ελληνικής οικονομίας και τους μαζικούς θανάτους από την πείνα,

* Για την προσπάθεια απόκρυψης της πηγής προέλευσης του χρυσού που χρησιμοποιήθηκε για τη στήριξη της δραχμής,

* Για την αποσιώπηση της καταναγκαστικής εργασίας στα γερμανικά έργα,

* Αλλά και πολλά άλλα στοιχεία που κινδυνεύουν να περάσουν απαρατήρητα από τον ανυποψίαστο αναγνώστη.

H εκτενής ιστορική εισαγωγή του Βασίλη Γ. Μανουσάκη εντάσσει την περίπτωση της Ελλάδας στο ευρύτερο πλαίσιο της γερμανικής πολιτικής για την οικονομική εκμετάλλευση της κατεχόμενης Ευρώπης και την υλοποίηση της ιδέας του λεγόμενου “Μείζονος Οικονομικού Χώρου”. Παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τις οικονομικές συνθήκες της περιόδου, τους συντάκτες των απολογιστικών εκθέσεων και τους Έλληνες συνεργάτες τους, καθώς και χρήσιμες διευκρινίσεις για κρίσιμα σημεία των κειμένων και των συνοδευτικών πινάκων.

Σύντομα βιογραφικά

Ο επιμελητής και η μεταφράστρια της έκδοσης

Την έκδοση επιμελήθηκε ο Βασίλης Γ. Μανουσάκης, ιστορικός και πολιτικός επιστήμονας. Σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο King’s College London. Για τη διδακτορική διατριβή του (ΑΠΘ), με αντικείμενο την οικονομία της Ελλάδας την περίοδο 1940-1944, έλαβε το πρώτο βραβείο από το Ίδρυμα Βασιλικής και Όλγας Σταυροπούλου το 2015. Στα πλαίσια της μεταδιδακτορικής του έρευνας (Πανεπιστήμιο Κρήτης), μελετά τη “μαύρη” αγορά στην κατεχόμενη Ελλάδα. Έχει δημοσιεύσει κείμενα σε εφημερίδες, περιοδικά και συλλογικούς τόμους, με θέματα που αφορούν την ιστορία του 20ού αιώνα και ειδικότερα την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Διδάσκει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Τα γερμανικά έγγραφα μετέφρασε η Μυρτώ Χρονάκη, μεταφράστρια με ειδίκευση στα οικονομικά. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σπούδασε στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και στο Τμήμα Μετάφρασης του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης. Ζει και εργάζεται στη Στουτγάρδη της Γερμανίας.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News