Ράινερ Μαρία Ρίλκε: Ο μεγάλος λυρικός ποιητής

Πολιτισμός
Ράινερ Μαρία Ρίλκε: Ο μεγάλος λυρικός ποιητής

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σαν σήμερα, 4 Δεκεμβρίου, γεννήθηκε ο ποιητής, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, και πέθανε ένας από τους σπουδαιότερους και πιο επιδραστικούς Αμερικανούς μουσικούς του 20ου αιώνα, ο Φρανκ Ζάπα

Σαν σήμερα, στις 4 Δεκεμβρίου του 1875, γεννιέται στην Πράγα ο σπουδαίος λογοτέχνης Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Ο Ρίλκε υπήρξε λυρικός ποιητής και πεζογράφος.

Το έργο του είναι βαθιά επηρεασμένο από την περίοδο που έζησε: Σε μια εποχή κατά την οποία η κοινωνία γνώριζε τη μοναξιά και τη δυσπιστία, ο Ρίλκε υπήρξε ο κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος των ριζικών αλλαγών που λάμβαναν χώρα στο μεταίχμιο μεταξύ παραδοσιακής και νεότερης ποίησης.

Τα πιο διάσημα έργα του, είναι «Το βιβλίο των Ωρών», «Τα σονέτα στον Ορφέα» και «Οι Ελεγείες του Ντουίνο». Ενώ η μητρική του γλώσσα ήταν η γερμανική, έγραψε περισσότερα από 400 ποιήματα στα γαλλικά. Πέθανε στις 29 Δεκεμβρίου του 1926 στο Μοντρέ της Ελβετίας, έχοντας προσβληθεί από λευχαιμία.

Μερικά από τα σπουδαία έργα του:

ΣΒΗΣΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ...

Σβήσε τα μάτια μου· μπορώ να σε κοιτάζω,

τ’ αυτιά μου σφράγισέ τα, να σ’ ακούω μπορώ.

Χωρίς τα πόδια μου μπορώ να ’ρθω σ’ εσένα,

και δίχως στόμα, θα μπορώ να σε παρακαλώ.

Κόψε τα χέρια μου, θα σε σφιχταγκαλιάζω,

σαν να ήταν χέρια, όμοια καλά, με την καρδιά.

Σταμάτησέ μου την καρδιά, και θα καρδιοχτυπώ

            με το κεφάλι.

Κι αν κάμεις το κεφάλι μου σύντριμμα, στάχτη, εγώ

μέσα στο αίμα μου θα σ’ έχω πάλι.

Μετάφραση: Κωστής Παλαμάς

ΣΟΝΕΤΑ ΣΤΟΝ ΟΡΦΕΑ (αποσπάσματα)

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Καθρέφτες: κανείς ποτέ δεν περιέγραψε με γνώση

τί είστε στην ουσία.

Εσείς, σαν με χιλιάδες τρύπες κόσκινου

πλήρη διάκενα του χρόνου.

Εσείς που σπαταλιέστε ακόμα και σε άδειες αίθουσες

όταν νυχτώνει γίνεστε απέραντοι σαν δάση…

Κι ο πολυέλαιος τρυπά σαν κέρατο ελαφιού

το απαραβίαστό σας.

Φορές φορές είστε γεμάτοι ζωγραφιές.

Κάποιες μοιάζουν να χάθηκαν εντός σας—,

κι άλλες αφήσατε δειλά να προσπεράσουν.

Όμως η ωραιότερη θα μείνει εκεί

ωσότου στα παρθένα μάγουλά της βυθιστεί

ολόφωτος ο Νάρκισσος που έσπασε τα δεσμά του.

Να ’σαι πριν από κάθε αποχωρισμό, σαν να ’ταν

πίσω σου, όπως η βαρυχειμωνιά που μόλις τώρα φεύγει.

Γιατί απ’ όλους τους χειμώνες είν’ ένας τόσο μεγάλος,

που αν τον ξεπεράσεις, η καρδιά σου στο εξής όλα θα τ’ αντέχει.

Να ’σαι πάντοτε νεκρός στην Ευρυδίκη — σήκω επάνω τραγουδώντας,

ψάλλοντας ύμνους πέταξε πίσω στην καθαρή τη σχέση.

Εδώ, ανάμεσα σ’ αυτούς που χάνονται και σβήνουν

να ’σαι στο βασίλειο της πτώσης, να ’σαι ένα ποτήρι που αντηχεί,

που έγινε θρύψαλα μες στην αντήχησή του.

Να υπάρχεις — γνωρίζοντας ταυτόχρονα τους όρους του Μη-Είναι,

την ατελείωτη αιτία του εσωτερικού σου κραδασμού,

ώστε ετούτη τη μοναδική φορά να τον ολοκληρώσεις.

Στα χρησιμοποιημένα, στα σάπια και στα σιωπηλά

αποθέματα της φύσης, στα σύνολα τ’ ανείπωτα,

μέτρα κι εσένα με χαρά, εκμηδενίζοντας τους αριθμούς.

Πώς μας ταράζουν οι φωνές των πουλιών…

Κάθε φωνή που ακούστηκε ποτέ.

Μα και τα παιδιά που παίζουν έξω,

κραυγάζουνε περνώντας δίπλα στις αληθινές φωνές.

Κραυγάζουνε τη σύμπτωση. Μες στα διάκενα

τούτου του σύμπαντος (όπου εισέρχονται

ανέπαφες οι φωνές των πουλιών όπως στα όνειρα οι άνθρωποι —)

χώνουν των ουρλιαχτών τις σφήνες.

Αλίμονο, πού είμαστε; Όλο και πιο ελεύθεροι,

σαν αδέσμευτοι χαρταετοί,

τρέχουμε κυνηγώντας χαμηλά, με κρόσσια γέλιου,

που ξέσχισαν οι άνεμοι. — Βάλε σε τάξη αυτούς που φωνασκούν,

τραγουδιστή θεέ! Ώστε να κελαρύζουνε ξυπνώντας,

καθώς θα φέρουνε σαν ποταμός τη λύρα και το κεφάλι.

Μετάφραση: Αλέξανδρος Ίσαρης

Ο ΚΥΚΝΟΣ

Ο μόχθος τούτος, που απ' του ακόμα ακάμωτου τη γεύση

μπορεί να διέρχεται, μα σάμπως να φορά αλυσίδες,

τελείως με την άκτιστη του κύκνου μοιάζει πλεύση.

Μα και η θανή: ό,τι στη μη αντίληψη μας κατεβάζει

αιτιών και λόγων που διορίσαμε ασφαλείς νησίδες,

με το περίτρομο κεφαλοβούτηγμά του μοιάζει –:

μες στα νερά που το χωνεύουνε γαληνεμένα,

γλυκά, στον όλβο μέσα μα και σαν παρωχημένα,

αποχωρούν και αποτραβιούνται ρεύμα με το ρεύμα,

κι ενόσω εκείνος, ηρεμότατος και με την τόση

ολοένα πιο βαθιά και πιο βασιλική του γνώση,

ατάραχος κινά να φύγει δίχως ένα γνεύμα.

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής

ΡΩΜΑΪΚΗ ΚΡΗΝΗ (ΒΙΛΑ ΜΠΟΡΓΚΕΖΕ)

Λεκάνες δύο: Η μια στην άλλη πάνω, σε παλιό

μαρμάρινο και σαν ροτόντα αναβρυτάρι·

από την πάνω το νερό έτρεχε με χάρη

και σιγανά, πηγαίνοντας στο κάτω το νερό,

που σιωπηρό αφηνόταν σε κρυφό αναμιλητό·

και μια βαθουλωμένη εκεί παλάμη εχάρη

κι από τη μαυροπράσινη ήρθε να το πάρει

σκιά, ως πράγμα να το δείξει απόκρυφο στον ουρανό·

στο πιάτο τ' όμορφο ήθελε όντως να κυλάει

και δίχως καν μια νοσταλγία να εκουβάλα

με γύρους στο νερό· να πέφτει στάλα στάλα

κι από τα βρύα στάγδην των χειλιών να πάει

ώς τον στερνό καθρέφτη μες στην κάτω στέρνα

που σαν μειδίαμα σπασμένο θαν το επέρνα.

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής

Βίος και Πολιτεία του σπουδαίου Φρανκ Ζάπα

Σαν σήμερα, στις 4 Δεκεμβρίου του 1993, αφήνει την τελευταία του πνοή, στο Laurel Canyon της Καλιφόρνια, ένας από τους σπουδαιότερους και πιο επιδραστικούς Αμερικανούς μουσικούς του 20ου αιώνα. Ο λόγος για τον Φρανκ Ζάπα. Ο Ζάπα γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1940 στη Βαλτιμόρη του Μέριλαντ, ωστόσο, μεγάλωσε στο Λάνκαστερ της Καλιφόρνια.

Σε νεαρή ηλικία, συνεργάζεται με τον Ντον Φαν Βλιτ, ο οποίος έμελλε να γίνει αργότερα διάσημος ως «Captain Beefheart». O Ζάπα ασχολείται τα επόμενα χρόνια  επαγγελματικά με τη σύνθεση τραγουδιών, μέχρι που τελικά γίνεται κιθαρίστας του συγκροτήματος R& B. O ίδιος θα μετονομάσει τη μπάντα σε «The Mothers» πριν τελικά της αλλάξει και πάλι όνομα (Frank Zappa and the Mothers of Invention). Τους The Mothers στήριξε ο γνωστός παραγωγός Τομ Γουίλσον.

Το συγκρότημα έβγαλε το 1966 το πρώτο του άλμπουμ με τίτλο «Freak Out». O δίσκος δεν γνώρισε εμπορική επιτυχία, ωστόσο, ο όρος «Freak out» που ουσιαστικά πρωτοδιατυπώθηκε από τον Ζάπα χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως προτροπή για απόδραση από τις καθιερωμένες κοινωνικά νόρμες. Εξάλλου, το «Freak Out» ήταν –μαζί με το Blonde on Blonde του Μπομπ Ντίλαν- από τα πρώτα διπλά άλμπουμ στην ιστορία της ροκ μουσικής.

Το επόμενο διάστημα, ο Ζάπα θα ηχογραφήσει το «We’ re Only In It For The Money» που αποτελεί μια καυστική σάτιρα των χίπις, οι οποίοι μεσουρανούσαν τότε στις ΗΠΑ. Το εξώφυλλο του συγκεκριμένου δίσκου, εξάλλου, αποτελεί παρωδία του διάσημου δίσκου των Beatles «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band». Το 1971 ο Ζάπα γυρίζει την ταινία 200 Motels, ενώ μέσα στη δεκαετία του ’70 κυκλοφορεί και άλλους δίσκους με τους «Μοthers», αλλά και σόλο. 

Στη δεκαετία του 80, αρχίζει να χρησιμοποιεί ψηφιακό συνθεσάιζερ (Synclavier), ενώ παράλληλα το έργο του γίνεται ακόμη περισσότερο πολιτικοποιημένο. Η τελευταία περιοδεία του Φρανκ Ζάπα σε ροκ συγκρότημα, έλαβε χώρα το 1988: Εκείνη την περίοδο έκανε τουρνέ με μια 12μελή μπάντα, η οποία, ωστόσο, διαλύθηκε πριν την ολοκλήρωση της περιοδείας – εν μέσω έντονων διαπληκτισμών μεταξύ των μελών της.

Το 1992 ο Ζάπα διαγιγνώσκεται με καρκίνο του προστάτη κι ένα χρόνο μετά, αφήνει την τελευταία του πνοή. Ο σπουδαίος καλλιτέχνης κηδεύτηκε στο Westwood της Καλιφόρνια. Μετά το θάνατό του, εισήχθη στο Rock and Roll Hall of Fame το 1995. Ο Ζάπα είχε παντρευτεί δυο φορές. Με τη δεύτερη σύζυγό του έμεινε μέχρι το θάνατό του, έχοντας αποκτήσει, μαζί της δυο γιους και δυο κόρες. Σημειώνεται, τέλος, ότι ο αστεροειδής 3834 Zappafrank έχει πάρει το όνομά του προς τιμήν του Ζάπα...

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News