Πρωτόκλητος ονομάζεται γιατί πρώτος εκείνος μαζί με τον αδερφό του τον Πέτρο, κλήθηκε από τον ίδιο τον Ιησού να κηρύξει το λόγο του και στον ελλαδικό χώρο, ιδρύοντας εκκλησία και εκχριστιανίζοντας τον πληθυσμό της Ελλάδας.
Ο Άγιος Ανδρέας ανήκει στη χορεία των δώδεκα μαθητών του Χριστού και μάλιστα κατέχει μία ξεχωριστή θέση τόσο από την Ορθόδοξη Εκκλησία, όσο και από την Καθολική. Ήταν ψαράς στο επάγγελμα, όταν ο ίδιος ο Ιησούς τον προσέγγισε και τον ανέδειξε σε διδάσκαλο του μηνύματός Του.
Ο ιεραπόστολος Ανδρέας, κατέστη μέγας «ἁλιεύς τῶν ἀνθρώπων» και μετά από την ασίγαστη ιεραποστολική περιοδεία του μέσα σε εθνικούς, ιουδαίους και ειδωλολάτρες, με τελικό προορισμό την Πάτρα, όπου και αφοσιώθηκε στον εκχριστιανισμό του αχαϊκού πληθυσμού.
Οι θαυματουργικές ιάσεις, καθώς και η διδασκαλία του, η οποία είχε μεταστρέψει πολλούς εθνικούς στη νέα πίστη, προκάλεσαν τους τοπικούς Ρωμαίους άρχοντες, αλλά και τους Έλληνες ειδωλολάτρες του ιερατείου.
Πιθανότατα στα χρόνια του Νέρωνα όλα αυτά, όταν οι διώξεις κατά των Πρωτοχριστιανών είχαν ενταθεί.
Το «σχέδιο» για το φρικτό τέλος
Η δράση του ήταν μεγάλη αλλά και τα θαύματα που έκανε πολλά. Το κήρυγμά του μετέστρεψε πολλούς στην χριστιανική πίστη, με αποτέλεσμα να ενοχληθεί ο Λέσβιος και να θέλει να τον συλλάβει και να τον θανατώσει.
Ωστόσο ο Λέσβιος αρρώστησε βαριά και αναζήτησε τη βοήθεια του Ανδρέα, ο οποίος τον θεράπευσε και πλέον απολάμβανε του σεβασμού και του κύρους στην Αχαΐα. Πολλοί ήταν εκείνη μετά που πήγαιναν τους αρρώστους τους στον Πρωτόκλητο του Ιησού.
Ο Λέσβιος μεταστράφηκε κι αυτός στον χριστιανισμό, και αντικαταστάθηκε από τον σκληροπυρηνικό Αιγεάτη. Η σύζυγός όμως του Αιγεάτη, Μαξιμίλλα, πίστεψε στον Χριστό μέσα από το κήρυγμα, αλλά και μετά από θαυματουργική ίασή της από τα χέρια του του Ανδρέα.
Στον χριστιανισμό μετέστρεψε επίσης και τον αδελφό του ανθύπατου, Στρατοκλή, γεγονός που επέσυρε το θυμό και την ενόχληση του Ρωμαίου ηγεμόνα. Ο Αιγεάτης τον συλλαμβάνει και τον κατηγορεί πως διαδίδει μια νέα θρησκεία.
Ο Ανδρέας φυλακίζεται, μέσα από το κελί χειροτονεί ωστόσο τον Στρατοκλή επίσκοπο Πατρών. Αυτό ήταν που ενόχλησε περισσότερο και τον Αιγεάτη, ο οποίος θα τον υποβάλλει στο φρικτό και βασανιστικό μαρτύριο της σταύρωσης, έπειτα από τη σύμφωνη γνώμη -ή την παρότρυνση, κατά κάποιες πηγές- του τοπικού ειδωλολατρικού ιερατείου. Η απόφαση πάρθηκε και δεν ήταν άλλη από την μαρτυρική σταύρωση, όπως ακριβώς και ο δάσκαλός του ο Ιησούς.
Η σταύρωσή του θα μετατραπεί κατά τον 10ο-12ο αιώνα στην καθολική παράδοση σε ανάποδη σταύρωση σε χιαστό σταυρό «Χ».
Στοιχεία για τον μαρτυρικό του θάνατο, καθώς και οι περιπέτειες του Αγίου Λειψάνου του Πρωτόκλητου του Ιησού γίνονται γνωστά πολύ μετά τον 3ο αιώνα μ.Χ. και κυρίως μετά τον 9ο, όταν ο ρωμαιοκαθολικισμός άρχισε να μιλά για χιαστό σταυρό και να φιλοτεχνεί τη βιογραφία του, ένα γεγονός που έχει δεχτεί μεγάλη κριτική τόσο από θεολογικούς όσο και ιστορικούς κύκλους.
Παρά το γεγονός ότι οι πληροφορίες της Καινής Διαθήκης είναι ελάχιστες για τον Ανδρέα και ολότελα ανύπαρκτες για το αποστολικό του έργο, χριστιανοί λόγιοι και εκκλησιαστικοί ιστορικοί θα ανασυγκροτήσουν αργότερα τη διακονία του.
Η Αγία Γραφή τον αναφέρει ελάχιστες φορές και συνήθως πλάι στον Φίλιππο, που καταγόταν κι αυτός από τη Βηθσαϊδά. Ο Ανδρέας φαίνεται να είναι παρόν όταν ο Ιωάννης έδειξε με το δάχτυλό του τον Κύριο και είπε: «ίδε ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (Κατά Ιωάννη 1, 29 και 1, 36). Ο ευσεβής ψαράς έσπευσε να ακολουθήσει πρώτος τον Ναζωραίο, γι’ αυτό και ονομάστηκε Πρωτόκλητος: «καὶ ἤκουσαν αὐτοῦ οἱ δύο μαθηταὶ λαλοῦντος, καὶ ἠκολούθησαν τῷ Ἰησοῦ» (Κατά Ιωάννη 1, 37).
Σε άλλο σημείο της Αγίας Γραφής, ο Πρωτόκλητος Ανδρέας εμφανίζεται μαζί με τον Φίλιππο να εκφράζουν τη δυσπιστία τους για τον χορτασμό του πληθυσμού με τους πέντε κρίθινους άρτους και τα δύο ψάρια (Κατά ιωάννη, 6, 6-10). Αναφέρεται επίσης και στην περίπτωση της παράκλησης των προσύλητων Ελλήνων να δουν τον Κύριο (Κατά Ιωάννη 12, 20-22).
Αναφορά στο όνομα του Ανδρέα επίσης γίνεται στην Καινή Διαθήκη για τελευταία φορά όταν ανέβηκε μαζί με τους άλλους αποστόλους στο υπερώο της Ιερουσαλήμ «προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή και τη δεήσει συν γυναιξί και Μαρία τη μητρί του Ιησού και συν τοις αδελφοίς αυτού» (Πράξεις Αποστόλων 1, 13-14), όπου και έλαβε μαζί με τους άλλους τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος (Πράξεις Αποστόλων 2, 4).
