Η λέξη ΔΕΟΣ δεν αντιστοιχεί στο συναίσθημα που αποκομίζεις κατά την επίσκεψη στη Βικελαία βιβλιοθήκη στο Ηράκλειο. Είναι το λιγότερο που μπορεί κανείς να νιώσει εισβάλλοντας ίσως στο σημείο με τη μεγαλύτερη αξία και ιστορικότητα του χώρου. Αναφερόμαστε φυσικά στη βιβλιοθήκη που φιλοξενεί εκατοντάδες αρχέτυπα και παλαίτυπα έγγραφα αλλά και συλλογές βιβλίων.
Πρόκειται για αρχειακό υλικό που καλύπτει μία περίοδο από το 1217 έως το 1975 και που είναι συγκεντρωμένο, καταλογογραφημένο και άρτια τακτοποιημένο σε αυτό το τμήμα. Σ’ αυτό έχει συγκεντρωθεί ο βασικός κορμός του αρχειακού υλικού που παρήχθη στην Κρήτη από τους κατακτητές της, στη διάρκεια περίπου επτά αιώνων (1217-1898) και το σύνολό του είναι πλέον προσιτό στους ερευνητές.
Απερίγραπτη δε, η οσμή της ιστορίας όπου το άρωμα της μελάνης σε ταξιδεύει εκατοντάδες χρόνια πίσω έως και λίγα χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.
Εκεί έρχεται κανείς πρόσωπο με πρόσωπο με την ιστορία ανιχνεύοντας τις κυριότερες συλλογές δημοσίων εγγράφων του Τμήματος Αρχείων της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, όπως αυτά του Βενετσιάνικου Αρχείου όπου περιλαμβάνει αρχεία που αποκτήθηκαν σε μικροφίλμ και είναι σχετικά με την περίοδο της Βενετοκρατίας.
Από εκεί αγναντεύεις νοητά το Ηράκλειο μέσα από το τουρκικό Αρχείο Ηρακλείου, μέσα από χειρόγραφους Κώδικες του Ιεροδικείου Ηρακλείου, που εκτείνονται σε χρονικό διάστημα 230 ετών και είναι γραμμένοι στην τούρκικη γλώσσα με την παλιά αραβική γραφή, ενώ ο θεσμός των «δημογεροντιών» αναδύθηκε μέσα από μια σχετική ανάγνωση που είχαμε ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο κάπου μεταξύ 1858-1900.
Παραδίπλα και το Αρχείο της Γερμανικής Κατοχής με το γερμανικό Αρχείο Κατοχής της Κρήτης…
Στη συνέχεια ο Λευτέρης Κουμαντάκης μετέβη στον τρίτο όροφο της Βικελαίας βιβλιοθήκης. Εδώ θα μπορούσε να πει πια κανείς, ότι καθημερινά γίνεται μια αγωνιώδης προσπάθεια διατήρησης των ιστορικών βιβλίων. Στόχος του εργαστηρίου που δημιουργήθηκε μετά από δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» είναι να προστατεύσει και να αναδείξει τα εξαιρετικής σπουδαιότητας παλαίτυπα που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη, τα οποία αφού συντηρηθούν και σκαναριστούν, θα αποδοθούν στους μελετητές.
Παρά τις δυσκολίες που δημιουργεί η έλλειψη προσωπικού στο τμήμα συντήρησης των ιστορικών εγγράφων, όπως εξηγεί ο υπεύθυνος συντηρητής του τμήματος, Φίλιππος Λαμπράκης, γίνεται μεθοδική δουλειά και μεγάλη προσπάθεια προκειμένου ο απαιτούμενος όγκος των βιβλίων να συντηρηθεί εγκαίρως και σωστά.
Πέραν των εργασιών που αφορούν στην συντήρηση, αφενός των σπανίων παλαιτύπων και αφετέρου στο πλούσιο αρχειακό υλικό της Βιβλιοθήκης, στόχος του Τμήματος είναι να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει με οργανωμένες ξεναγήσεις, ομάδες μαθητών Γυμνασίου, Λυκείου, φοιτητών, αλλά και άλλων ενδιαφερομένων, για ζητήματα διάσωσης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας.
Όσοι λοιπόν επιθυμούν να ξεναγηθούν στο εργαστήριο αλλά και να γνωρίσουν τα μυστικά του επαγγέλματος του συντηρητή, μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή ερχόμενοι σε επικοινωνία με το τμήμα συντήρησης της Βικελαίας βιβλιοθήκης στην καρδιά της πόλης του Ηρακλείου στο τηλέφωνο 2813.409740 ή στο email: [email protected], καθημερινά 8.00-14.30. Η επόμενη ξενάγηση έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή 2 Νοεμβρίου.
