Είναι ένα από τα πιο «ξακουστά» μοναστήρια της Κρήτης. Βρίσκεται σε μία πανέμορφη καταπράσινη τοποθεσία κοντά στις Μάλλες Ιεράπετρας και δεν είναι άλλο από την Ιερά Μονή της Παναγίας Εξακουστής.
Η Μονή της Παναγία Εξακουστή λειτουργεί σήμερα ως γυναικείο μοναστήρι, ενώ παλαιότερα ήταν ανδρικό. Εδώ λειτουργεί εργαστήριο υφαντουργίας, ραφείο και αίθουσα εκθέσεως εργοχείρων και άλλων αναμνηστικών.
Η ιστορία της μονής έχει συνδεθεί άρρηκτα με μια χαρισματική μορφή που έζησε εκεί, τον ηγούμενο Χατζή Ανανία. Ο Ανανίας λέγεται ότι ως βρέφος δε θήλαζε Τετάρτη και Παρασκευή και αρνούνταν να πιάσει τον μαστό της μητέρας του.
Δεν έφαγε ποτέ κρέας, ψάρι και τυροκομικά. Ήταν ξυπόλυτος και ντυμένος κατάσαρκα με τρίχινα και χονδρά ράσα, ενώ για κρεβάτι του είχε το δέρμα ενός ζώου, συνήθως προβάτου, και μαξιλάρι του μία κακόβολη πέτρα.
Σε ηλικία 14 χρονών κατέφυγε στη Μονή Καψά, όπου επηρεάστηκε από τον μοναχό Γεροντογιάννη και το 1877 γύρισε στις Μάλλες.
Στα ερείπια του μοναστηριού της Εξακουστής υπήρχε ένα σπήλαιο, στο βάθος του σπηλαίου λέγεται ότι βρήκε την εικόνα της Παναγίας και τότε αποφάσισε να ξανακτίσει το μοναστήρι.
Μετά τον θάνατο του ανακηρύχτηκε όσιος ενώ όσο ζούσε λέγεται ότι έκανε θαύματα, ενώ χιλιάδες πιστοί συνέρρεαν στην Παναγία την Εξακουστή για να τους ευλογήσει ή να τους θεραπεύσει.
Σήμερα, ο τάφος του μοναχού βρίσκεται σε μια γωνιά του περίβολου.
Ο ναός της μονής είναι μονόκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική αφιερωμένος στα Γενέθλια της Θεοτόκου (εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου). Οι εικόνες του τέμπλου είναι νεότερες, αλλά υπάρχουν και δύο παλιές εικόνες της Βρεφοκρατούσας Παναγιάς και του Τιμίου Προδρόμου.
Παλιός είναι και ο δεσποτικός θρόνος, ενώ το τέμπλο είναι έργο των αδερφών Μακράκη και Φαρσάρη, διάσημοι ξυλογλύπτες στους θρησκευτικούς κύκλους της Κρήτης.
Στο μοναστήρι υπάρχει και το μικρό σπήλαιο που έχει διασκευαστεί σε παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Μεταμόρφωση του Χριστού, μέσα στο οποίο ο Ανανίας βρήκε την εικόνα της Παναγίας.
Επίσης, στη βορειοανατολική γωνία οι μοναχές έχουν κτίσει παρεκκλήσι αφιερωμένο στη μνήμη των Οσίων Πατέρων και Μητέρων.
Πηγή: cretanbeache.com
