Δημιουργήθηκαν από Οθωμανούς και Ενετούς, για να ξεδιψάσουν τον διψασμένο Χάνδακα. Αιώνες μετά εξακολουθούν να κοσμούν την πόλη του Ηρακλείου, πρόκειται για τα ζηλευτά μνημεία της πόλης μας, τις μοναδικές Ενετικές και Οθωμανικές Κρήνες.
Αυτό που ώθησε τους εμπνευστές της ιδέας και τους δημιουργούς της κατασκευής των συγκεκριμένων μνημείων ήταν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπιζε το Μεγάλο Κάστρο κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας - ενώ υπήρχαν πηγάδια - αυτό της έλλειψης τρεχούμενου, πόσιμου νερού.
Οριστικό τέλος στο πρόβλημα αυτό δόθηκε από τον Ενετό Μοροζίνι, ο οποίος κατασκεύασε ένα τεράστιο υδραγωγείο, που μετέφερε νερό από τις πηγές του Γιούχτα, στο κέντρο του Μεγάλου Κάστρου, στα σημερινά Λιοντάρια.
Κρήνη Μοροζίνι
Ένα από τα ομορφότερα μνημεία της πόλης του Χάνδακα, στην οποία έφτανε νερό από την πηγή στο Καρυδάκι, αφού περνούσε ένα γιγάντιο υδραγωγείο μήκους 15χλμ., είναι η περίφημη και μοναδικής ομορφιάς Κρήνη Μοροζίνι, τα γνωστά σε όλους κατοίκους, επισκέπτες, Έλληνες και ξένους, Λιοντάρια Η εμβληματική κρήνη της πόλης.
Το όνομά της το πήρε από τον Ενετό Γενικό Προβλεπτή της Francesco Morozini, κατά τη θητεία του οποίου κατασκευάστηκε το μεγάλο αυτό έργο ξεδιψώντας την πόλη του Ηρακλείου. Εγκαινιάστηκε στις 25 Απριλίου 1628, δηλαδή την εορτή του προστάτη των Ενετών, Αγίου Μάρκου και τότε κόπηκε και αναμνηστικό μετάλλιο.
Το οκτάλοβο σχήμα της δεξαμενής έδινε τη δυνατότητα να μπορούν όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι να λαμβάνουν νερό την ίδια στιγμή. Η επιβλητική Κρήνη είναι διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις από την ελληνική μυθολογία, θαλάσσιες μορφές, τρίτωνες, δελφίνια, καθώς και με ενετικά οικόσημα.
Στην κορυφή της Κρήνης δέσποζε το άγαλμα του θεού Ποσειδώνα, το οποίο πιθανότατα να καταστράφηκε από τους Οθωμανούς ή να κατέρρευσε από ισχυρό σεισμό, ενώ πάνω από την δεξαμενή δεσπόζουν τέσσερα λιοντάρια, από τα στόματα των οποίων τρέχει νερό.
Η επέμβαση των Τούρκων το έτος 1847 ήταν καταστροφική, καθώς άλλαξαν την όψη της Κρήνης, προσθέτοντας κολόνες και μία επιγραφή που έγραφε «Συντριβάνι Αμπντούλ Μετζίτ». Ωστόσο δε σταμάτησαν μόνον εκεί, κατέστρεψαν ανάγλυφες παραστάσεις τρυπώντας τους λοβούς, τοποθετώντας στο σημείο βρύσες.
Η Κρήνη Πριούλι ή Fontana Nuova
Δεσπόζει απέναντι από την πύλη Δερματά, που βρίσκεται στην οδό Δελημάρκου, πίσω από το «Μποδοσάκειο» Σχολείο. Χρονολογείται ότι χτίστηκε 1648 έως 1669, στα τέλη της μεγάλης πολιορκίας του Χάνδακα, τότε και οι Οθωμανοί διέκοψαν την παροχή του νερού από τον υδαταγωγό που έφερνε νερό από τον Γιούχτα.
Στην Κρήνη άρχισε να ρέει νερό όταν ο ενετός γενικός προβλεπτής Antonio Priuli εντόπισε φλέβα τρεχούμενου νερού εντός των τειχών, το οποίο διοχέτευσε στην Κρήνη.
Η Κρήνη Priuli διακοσμείται με τέσσερις κίονες και πεσσούς κορινθιακού ρυθμού, που στηρίζονται σε τριγωνικό αέτωμα. Κάτω από τους κίονες σχηματίζονται κόγχες, με μετόπες, οι οποίες φέρουν περίτεχνη διακόσμηση.
Επιμέλεια: Μαρία Λιναρδάκη
Φωτογραφίες: Νίκος Χαλκιαδάκης