Αφού το κύριο προϊόν του χωριού ήταν το ελαιόλαδο υπήρχαν πάντοτε στο χωριό και ελαιοτριβεία…….
Κάτω Βιάννος - Ταξίδι στο Χρόνο
Πρόσωπα, ονόματα, αγαπημένοι άνθρωποι, ιστορίες που άκουγα από τον πατέρα μου, σοκάκια που παίζαμε, βρύσες που πηγαίναμε με τα λαήνια για το νερό του σπιτιού, γεύσεις και αρώματα που ξεφυτρώνουν μέσα στη μνήμη βλέποντας μία φωτογραφία, σου διηγούνται τόσες μικρές και μεγάλες στιγμές από τα παιδικά σου χρόνια, σταμάτησαν μπροστά μου μέσα από τα κείμενα του καθηγητή Γιώργου Κονδυλάκη που δημοσιεύτηκαν στην ''Ηχώ της Βιάννου'' και αφορούν στην κάτω Βιάννο, με τον τίτλο:
''Κάτω Βιάννος - Ταξίδι στο Χρόνο''.
Το οδοιπορικό του καθηγητή μέσα στο χρόνο και στην ιστορία ενός χωριού που ακόμα και σήμερα βασανίζεται, ακόμα και σήμερα μοναχικά πορεύεται, είναι μοναδικό, ''φωνάζει'' για τις ευθύνες μας και τις ευθύνες της πολιτείας απέναντί του.
Μέρος 17ο
Αφού το κύριο προϊόν του χωριού ήταν το ελαιόλαδο υπήρχαν πάντοτε στο χωριό και ελαιοτριβεία. Στα παλιά χρόνια ήταν οι φάμπρικες με ζώα: του Βασιλάκη, του Σπανή και του Γιαννάκη. Ήταν συγκεντρωμένες όλες μαζί στον δρόμο προς τη βρύση της Ακακίας. Αργότερα λειτούργησε μηχανοκίνητη φάμπρικα πάνω από το σπίτι του Μιχαήλ Βερυκοκάκη (Στρατηγού) από τους: Γαλανάκη Δημήτριο και Τζανάκη Δημήτριο.
Στη δεκαετία του 60 στήθηκε το πρώτο ελαιοτριβείο από τους Δουλγεράκη Ιωάννη και Σπανάκη Εμμανουήλ στη θέση λίγο έξω από το χωριό στην άκρη του δρόμου προς το Ηράκλειο.
Αργότερα η μερίδα που είχε ο Εμμανουήλ Σπανάκης αγοράστηκε από τον Θεόδωρο Τζανάκη. Μετά το θάνατο του Τζανάκη στη επιχείρηση μπήκε και ο Αντώνης Ζαμπετάκης ο οποίος αργότερα αγόρασε όλη την επιχείρηση με τον αδελφό του Γιώργο και τη μετέφεραν στη θέση Τροχάλα του χωριού.
Λειτούργησε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2000 οπότε έκλεισε. Παλιά το λάδι μετέφεραν στα σπίτια με μουλάρια μέσα στα ασκιά που τα κατασκεύαζαν από τα δέρματα των ζώων και το αποθήκευαν στα πήλινα πιθάρια. Ο δάκος είναι ο μεγάλος εχθρός της ελιάς. Από πολύ παλιά οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με την δακοκτονία.
Αρχιεργάτες υπήρξαν στο χωριό μεταξύ άλλων και οι: Γιαμαλάκης Νικόλαος (σε κοινό συνεργείο μαζί με τον Χόνδρο ), Νηστικάκης Γεώργιος, Βερυκοκάκης Νικόλαος, Αγγουράκης Γρηγόριος, Μεραμβελλιωτάκης Γεώργιος, Μεραμβελλιωτάκης Ιωάννης, Μεραμβελλιωτάκης Αντώνιος.
Παγιδοθέτες υπήρξαν οι : Μανδαλάκης Γεώργιος (Πεταλάς), Βερυκοκάκης Νικόλαος, Βασιλικογιαννάκης Δημήτριος, Δουλγεράκης Νικόλαος, Μηλιαράς Βασίλειος και άλλοι.
Υπήρχαν και οι μεταγωγικοί που έπρεπε να έχουν ζώα για να φορτώνουν τα φάρμακα όπως ο Δουλγεράκης Ζαχαρίας και ο Μανδαλάκης Ιωάννης (Μπιλαγιό.), Βερυκοκάκης Νικόλαος, Μανδαλάκης Νικόλαος (Καμπανός).
Οι ψεκασμοί γινόταν με ψεκαστήρες πλάτης συνήθως από τους νεαρούς του χωριού που έβγαζαν και το χαρτζιλίκι τους.
Κάποια εποχή δεν γινόταν ψεκασμοί αλλά η καταπολέμηση του δάκου γινόταν βιολογικά με παγίδες, τα γνωστά ταβλάκια. Κρεμούσαν στα δένδρα ένα επίπεδο κομμάτι ξύλου που ήταν εμποτισμένο με δηλητήριο και είχε και ένα σακουλάκι με κατάλληλη ορμόνη που μύριζε και μάζευε τους δάκους. Αυτοί καθόταν στο δηλητηριασμένο ξύλο και σκοτωνόταν.
Αργότερα τη δακοκτονία ανέλαβε ο συνεταιρισμός και ψεκασμοί γίνονται και σήμερα με μηχανικά μέσα. Τρακτέρ, ψεκαστικά μηχανάκια κλπ.
(Συνεχίζεται)
