default-image

Ελληνικό Πανεπιστήμιο και φοιτητικό κίνημα 1909 - 1941

Πολιτισμός
Ελληνικό Πανεπιστήμιο και φοιτητικό κίνημα 1909 - 1941

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι καταλήψεις, οι αποχές και οι πάσης φύσεως κινητοποιήσεις στα Πανεπιστήμια, αποτελούν εκ γενετής φαινόμενα του φοιτητικού κινήματος.

Διαβάζοντας τον δεύτερο τόμο της σειράς «Ελληνικό Πανεπιστήμιο και Φοιτητικό Κίνημα», περίοδος 1909-1941, του ομότιμου καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστημίου Άλκη Ρήγου, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Παπαζήση, βρίσκεσαι μπροστά σε ένα πανόραμα αγώνων.

Χρησιμοποιώντας ύφος αφηγηματικό, απαλλαγμένος από τη δύστροπη γραφή που θεωρείται «ακαδημαϊκή», βασισμένος στο μηνιαίο ένθετο «Παιδεία και Κοινωνία» της εφημερίδας «Αυγή», ο συγγραφέας περιδιαβαίνει την ιστορική αυτή περίοδο φωτίζοντας τις φοιτητικές εξεγέρσεις σε συνδυασμό με το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα.

Η προσέγγιση επιχειρείται από την πλευρά δύο συντελεστών - καθηγητές και οι φοιτητές- που άλλοτε αντιπαλεύουν και άλλοτε συμπορεύονται στο σχετικά αυτοδιοικούμενο δημόσιο θεσμό που είναι το πανεπιστήμιο. 

Ένα επίμετρο ολοκληρώνει συνοπτικά τις νεότερες εξελίξεις με ιδιαίτερη αναφορά στην περίοδο της δικτατορίας του 1967, στην μεταπολιτευτική έκρηξη των «προοδευτικών κατακτήσεων» και στην οπισθοδρόμηση «μιας καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης εκπαιδευτικής πολιτικής», καταλήγοντας στο «ελπιδοφόρο σήμερα», μετά την άνοδο του Σύριζα στην εξουσία με αξιακό υπόβαθρο το δημόσιο αγαθό της παιδείας η οποία πρέπει να παρέχεται αμισθί.

Ο πανεπιστημιακός συγγραφέας, ο οποίος από μαθητής συμμετείχε στο κίνημα της παιδείας για το 15%, στο αντιδικτατορικό κίνημα και στο κίνημα της μεταπολίτευσης μέχρι και το σημερινό, με βαθιά γνώση της πλούσιας βιβλιογραφίας, την οποία παραθέτει, μας ξεναγεί στην ιστορία. Αλλά όχι μόνο.

Σκιαγραφεί την τότε επικαιρότητα, εξηγεί την κουλτούρα της εποχής και κριτικάρει. Το βιβλίο διαβάζεται σαν ιστόρημα που αποκαλύπτει την σκληρότητα των χρόνων αλλά και την γραφικότητα των συμπεριφορών.

Από το πρώτο κεφάλαιο καταγράφεται το μανιφέστο των φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι οποίοι είχαν ιδρύσει την «Πανεπιστημιακή Ένωση» με σφραγίδα το σύμβολο του Ιερού Λόχου. Μιλάμε για τις παραμονές εκδήλωσης του Κινήματος στο Γουδή.

Μεταξύ των αιτημάτων δεν ήταν μόνο η ίδρυση της φοιτητικής λέσχης, η βελτίωση των συνθηκών της φοιτητικής ζωής αλλά και «η επιδίωξις ιδρύσεως στρατιωτικού καθαρώς φοιτητικού σώματος». Το κείμενο απευθυνόταν στον Βασιλέα, τον οποίον διαβεβαίωνε ότι η πανεπιστημιακή νεότης είναι έτοιμη να θυσιαστεί για την δημιουργία «Μεγάλης Πατρίδος».

Η προσωρινή επιτροπή απευθύνθηκε στον Στρατιωτικό Σύνδεσμο για να εξεταστεί με ποιον τρόπο οι φοιτητές θα συμμετείχαν στη δράση.

Όμως, η κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη, προκειμένου να προλάβει κατάληψη του πανεπιστημίου από φοιτητές, αξιωματικούς και υπαξιωματικούς… διέταξε προληπτικά την άμεση κατάληψη του κτιρίου από την χωροφυλακή!

Βέβαια, η Ένωση μπορεί να είχε φτάσει τα 450 μέλη στους 1000 τότε φοιτητές, αλλά οι προσελθόντες να συγκροτήσουν εθελοντικό ένοπλο σώμα δεν υπερέβησαν τους 62.

Έτσι, ο αγώνας συνεχίστηκε με ειρηνικά μέσα .Που δεν τους έλειπε η σφοδρότητα, αφού οι σπουδαστές είχαν να αντιμετωπίσουν την δικτατορία της έδρας με αυταρχικούς καθηγητές διορισμένους από την εκάστοτε κυβέρνηση.

Έπρεπε να έρθουν οι βενιζελικές μεταρρυθμίσεις ώστε να καθιερωθεί ο διορισμός των καθηγητών μετά από διαγωνισμό κάθε σχολής, με κριτική επιτροπή καθηγητών, ανάπτυξη επιστημονικού θέματος και δοκιμαστική διδασκαλία κάθε υποψήφιου.

Αλλά ο βενιζελισμός είχε και τις οπισθοδρομήσεις του: Χωρίς αντίδραση των φοιτητών, η κυβέρνηση κατάργησε την δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση που είχε κατακτηθεί από ιδρύσεως του πανεπιστημίου. Αποτέλεσμα;

Οι φοιτητές πλήρωναν 180 δραχμές τον χρόνο για δίδακτρα, 10 δραχμές για παραλαβή της φοιτητικής ταυτότητας και 2 δραχμές για το ταμείο νοσηλείας. Επιπλέον, έπρεπε να καταβάλλουν ειδικό τέλος συμμετοχής σε φροντιστηριακά μαθήματα που το 1915 ορίστηκαν σε 50 δραχμές.

Όσο για την διεθνιστική στάση του κινήματος, ο συγγραφέας σημειώνει ότι το 1926, όταν η Βρετανία συγκλονιζόταν από μια μεγάλη πανεργατική απεργία, η οποία αντιμετωπίστηκε άγρια από την βρετανική αστυνομία , το γεγονός οδήγησε Έλληνες φοιτητές στην Αθήνα να προχωρήσουν σε απεργία πείνας σε ένδειξη αλληλεγγύης.

Είναι η πρώτη τέτοιου είδους απεργία στην νεοελληνική μας πραγματικότητα, υπογραμμίζει ο 'Αλκης Ρήγος.

Και ο αγώνας συνεχίζεται…

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News