Αφιερωμένα στη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη μεγάλη Κρητική Επανάσταση (1866-1869) είναι φέτος τα "Ξανθουδίδεια", οι καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Αβδού.
Με αφορμή την ιστορική επέτειο, σήμερα στις 8:30 το βράδυ, στο παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση με σπουδαίους ομιλητές. Συγκεκριμένα ο Εμμ. Γ. Χαλκιαδάκης, δρ Ιστορίας ΑΠΘ, διδάσκων ΠΑΕΑΚ, ερευν. συνεργάτης IOCS Κέιμπριτζ, θα μιλήσει με θέμα "Η Επανάσταση του 1866 στην επαρχία Πεδιάδος μέσα από τις εκθέσεις των προξένων της Ελλάδας στο νησί", και ο Γεώργιος Μ. Κορναράκης, δρ Π.Κ., σχολικός σύμβουλος Φιλολόγων Ηρακλείου, συγγραφέας, θα δώσει ομιλία με θέμα "Οι μάχες γύρω από το Αβδού προς απόκρουση των Τούρκων να κυριεύσουν το Λασίθι".
Ο εμπαιγμός και οι καταπιέσεις του κρητικού λαού, πολιτικές και οικονομικές, σε συνδυασμό με το Μοναστηριακό Ζήτημα, ιδιαίτερα στην ανατολική Κρήτη, τον εξόργισαν και τον ξεσήκωσαν τον Αύγουστο του 1866 εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και για τρία περίπου χρόνια γράφτηκαν από τις λαμπρότερες ιστορικές σελίδες των απελευθερωτικών αγώνων όλων των εποχών. Με κέντρο την επαρχία Πεδιάδος, τη Λαγκάδα και στρατόπεδο - ως γράφει ο Ματθαίος Σφακιανάκης - το Αβδού, οι επαναστάτες αντιμετώπιζαν τις οθωμανικές ορδές που επιχειρούσαν επίμονα την κατάληψη του οχυρού Οροπεδίου Λασιθίου, που ήταν ο σιτοβολώνας και η "ακρόπολη" της ανατολικής Κρήτης.
Η εξουθενωτική φορολόγηση, η προκλητική καταπάτηση της ελεύθερης βούλησης, έκφρασης, κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, εκπαίδευσης κ.ά. στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την οθωμανική διοίκηση, μαζί με τις μειωμένες σοδειές της εποχής, έφεραν τον κόσμο της επαρχίας της Κρήτης σε πλήρη απόγνωση.
Η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866-69 που ακολούθησε, με γνωστότερο ηρωικό γεγονός το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, δεν πέτυχε αμέσως τότε την απελευθέρωση και την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, συγκίνησε όμως και κινητοποίησε τους λαούς της Ευρώπης και όλου του κόσμου για τα δίκαια του κρητικού λαού.
Εθελοντές από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο αγωνίστηκαν μαζί του στην πρώτη γραμμή και εξέχουσες μορφές της παγκόσμιας, πολιτικής, πνευματικής, επιστημονικής και καλλιτεχνικής σκηνής τού συμπαραστάθηκαν για να δικαιωθεί έτσι εν μέρει 30 χρόνια αργότερα στην Επανάσταση του 1897-98 και οριστικά πια, 45 χρόνια μετά, το 1913, με την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
