Εφτά χιλιόμετρα ανατολικά του Ηρακλείου, κοντά στην Αμνισό, στις ανατολικές παρειές της κοιλάδας του Καρτερού βρίσκεται το σπήλαιο της Ειλειθυίας, της θεάς των τοκετών, σύμβολο της μητρότητας και της γονιμότητας. Μέσα σε αυτό το σπήλαιο, έναν από τους ιερότερους λατρευτικούς και θρησκευτικούς τόπους, γέννησε την Ειλειθυία η θεά Ήρα, όπως αναφέρει ο Όμηρος.
Δύο κυλινδρικοί σταλαγμίτες με ανθρώπινες μορφές - μητέρα και παιδί - περικλείονται στο βωμό.Στην είσοδο του σπηλαίου εντοπίστηκε ενα μπουκάλι με γαλα , σε ένδειξης τιμής και σεβασμού προς την θεά των τοκετών.Η είσοδος του σπηλαίου είναι μικρή, στενή και "κρυμμένη" στη σκιά μιας μεγάλης αγριοσυκιάς. Η "Πλατεία των βωμών" βρίσκεται ακριβώς έξω από το σπήλαιο και χρησίμευε πιθανόν για τελετουργικούς σκοπούς.
Εντυπωσιακοί οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες με τις παράξενες μορφές τους.Ένας βαίτυλος μέσα σε ένα ορθογώνιο βωμό, ένας λατρευτικός λίθος που θεωρείται ότι εμπεριέχει τη θεότητα, βρίσκεται στο κέντρο του σπηλαίου. Στο βαίτυλο βρέθηκαν άφθονα κατάλοιπα προσφορών. Δύο κυλινδρικοί σταλαγμίτες με ανθρώπινες μορφές - μητέρα και παιδί - περικλείονται στο βωμό. Πιστεύεται ότι ήταν αντικείμενο λατρείας.
Στο σπήλαιο εντοπίστηκαν τον 5ο αιώνα ίχνη λατρείας των παλαιοχριστιανικών χρόνων.Η "πλατεία των βωμών" βρίσκεται ακριβώς έξω από το σπήλαιο και χρησίμευε πιθανόν για τελετουργικούς σκοπούς.Η ιστορία του σπηλαίου ξεκινά από την προϊστορία, για να εξελιχθεί σε τόπο μινωικής λατρείας. Τα ευρήματα μαρτυρούν συνεχή χρήση του από τη Νεολιθική μέχρι και την ύστερη Ρωμαϊκή Περίοδο. Συστηματική ήταν η χρήση του κυρίως τη Νεολιθική, Μινωική και Ρωμαϊκή Περίοδο, ενώ εντοπίστηκαν τον 5ο αιώνα ίχνη λατρείας των παλαιοχριστιανικών χρόνων.
Το βαθύ σκοτάδι του σπηλαίου, κάτω από το αμυδρό φως, δημιουργούν ένα μυσταγωγικό σκηνικό.Στο σπήλαιο εντοπίστηκαν τον 5ο αιώνα ίχνη λατρείας των παλαιοχριστιανικών χρόνων.Ο αρχαιολόγος Ιωσήφ Χατζηδάκης ανακάλυψε το σπήλαιο το 1885 και το ταύτισε με το ομηρικό σπήλαιο λατρείας της θεάς των τοκετών Ειλειθυίας. Ήταν η θεά της γέννησης και των πόνων του τοκετού και βοηθούσε τις γυναίκες να γεννήσουν και ν' αντέχουν τους πόνους της γέννας. Τις προστάτευε. Γι' αυτό πριν και μετά τη γέννα της πρόσφεραν διάφορα αφιερώματα.
Ο φωτογραφικός φακός εντόπισε και νυχτερίδες εντός του σπηλαίουΕπειδή όμως πολλές γυναίκες πέθαιναν κατά τη διάρκεια του τοκετού, θεωρήθηκε και ως η θεά που προκαλεί θάνατο στις γυναίκες την ώρα του τοκετού. Τη λάτρευαν, επίσης, και ως θεά που φροντίζει τα νεογέννητα.
Η είσοδος του σπηλαίου είναι μικρή, στενή και "κρυμμένη" στη σκιά μιας μεγάλης αγριοσυκιάς.Φωτορεπορτάζ:Νίκος Χαλκιαδάκης
