Τα παιδιά στο Ηράκλειο διασκέδαζουν και ταξιδεύουν μέσα από τις αφηγήσεις και τα παιχνίδια της...Ο λόγος για την βιβλιοθηκονόμο κ. Νίκη Μπελαδάκη. Όπως τονίζει, είναι ανάγκη σήμερα όσο ποτέ άλλοτε να κάνουμε τα παιδιά μας να αγαπήσουν το βιβλίο και ταυτόχρονα να καλλιεργήσουμε την κριτική τους ικανότητα, ώστε να μπορούν να αναζητούν ποιοτικά στοιχεία μέσα σε αυτό να μπορούν να διαχωρίζουν το σωστό από το λάθος, το δίκαιο από το άδικο και να λάβουν τις αξίες και την παιδεία που πρέπει.
Συνέντευξη στην Μαριεύα Καρκανάκη
Τι προσφέρει το διάβασμα βιβλίων στα παιδιά;
Το βιβλίο είναι ένα μοναδικό εργαλείο για την σωστή ανάπτυξη και εξέλιξη κάθε παιδιού.
Είναι το κλειδί που ανοίγει τις πόρτες τις φαντασίας και των συναισθημάτων και συνεισφέρει σημαντικά στην ωρίμανση της σκέψης.
Το διάβασμα βιβλίων βοηθάει στη καλλιέργεια και τη σμίλευση του χαρακτήρα των παιδιών και ανοίγει τους ορίζοντές τους.
Μέσα από αυτό μπορούν τα παιδιά να ταξιδέψουν σε κόσμους μαγικούς να σκεφτούν και να κατανοήσουν πολύ πιο εύκολα καθημερινές καταστάσεις που ίσως δε μπορούν με άλλους τρόπους, να αναπτύξουν την προσοχή και τη μνήμη τους, να ενισχύσουν το λεξιλόγιό τους και να αγαπήσουν τη μάθηση.
Το διάβασμα βιβλίων δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ονειρεύονται και σταδιακά διαμορφώνουν μια υγιή και δυνατή προσωπικότητα.
Τι είναι αυτό που αναζητά το παιδί σε μία ιστορία;
Το παιδί αναζητά το όνειρο, τη μαγεία, τη διασκέδαση και την ευχαρίστηση που βιώνει μέσα από μια όμορφη ιστορία.
Ο συνδυασμός της εικόνας με το κείμενο προσφέρει πολυαισθητική απόλαυση!
Γίνεται το ίδιο το παιδί ήρωας της ιστορίας και πλάθει τον ιδανικό εαυτό του.
Ενισχύεται έτσι η αυτοεκτίμησή του και κατακλύζεται από θετικά συναισθήματα.
Τι πρέπει να κάνει ένας εκπαιδευτικός ή γονιός για να αγαπήσει τα βιβλία το παιδί;
Αρχικά κάθε γονιός πρέπει πρώτα ο ίδιος να δώσει το σωστό αναγνωστικό πρότυπο στο παιδί.
Ξεκινώντας να διαβάζει στο παιδί από μικρή ηλικία βιβλία δίνει το σωστό παράδειγμα στο παιδί που θα αγαπήσει με τη σειρά του το βιβλίο και θα το κάνει στη συνέχεια μόνο του.
Η ανάγνωση βιβλίων σε μικρά παιδιά από τους γονείς τους ενισχύει την ηρεμία και τον καλύτερο δεσμό μεταξύ παιδιού και γονιού.
Αντί να αποκοιμούνται μπροστά στην τηλεόραση με μη ουσιώδη ταινίες και σήριαλ (πράγμα πολύ πιο εύκολο για έναν ταλαίπωρο γονιό) θα ήταν πολύ καλύτερο να κοιμούνται μετά από μια μαγική ιστορία που θα είχαν ακούσει ή ένα παραμύθι που θα είχε διαβάσει ο μπαμπάς ή η μαμά γιατί έτσι θα διαπίστωναν πως υπάρχει ένας πολύ όμορφος κόσμος μέσα στα βιβλία και για να τον ανακαλύψουν πρέπει και τα ίδια να μάθουν να διαβάζουν.
Επιπλέον κάθε γονιός μπορεί να επισκέπτεται μαζί με το παιδί του ένα βιβλιοπωλείο και να του κάνει δώρο βιβλία. Να διαλέγουν από κοινού ένα βιβλίο που ταιριάζει με την ηλικία του και τις ανησυχίες του.
Μια βόλτα μέχρι τη βιβλιοθήκη και η εγγραφή του παιδιού ως μέλος της βιβλιοθήκης θα δώσει τη δυνατότητα και τη χαρά στο παιδί να κτίσει από μόνο του μια ξεχωριστή και ουσιώδη σχέση με το βιβλίο.
Ο σκοπός είναι να βοηθηθεί το παιδί να θέλει να διαβάσει. Να γίνει η ανάγνωση διασκέδαση έτσι το παιδί καθώς μεγαλώνει θα αρχίσει να αγαπάει το διάβασμα.
Όσο για τους εκπαιδευτικούς, ξεκινώντας από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, έχουν τη δυνατότητα με ποικίλους τρόπους ελκυστικά και δυναμικά να παρασύρουν τα παιδιά στο ταξίδι της ανάγνωσης.
Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν πως τα βιβλία σαν αντικείµενα απαιτούν την κατάκτηση κάποιων δεξιοτήτων όπως το γύρισµα των σελίδων ή την ικανότητα να συνδυάζεις τις εικόνες τους µε το κείµενο που ακούς. Οι ιστορίες τους προσφέρουν τη δυνατότητα στα μικρά παιδιά να επικοινωνήσουν με τις λέξεις, να μπουν στη θέση των ηρωών και να προσέξουν κάθε μικρή λεπτομέρεια στην εικονογράφησή τους.
Έτσι γεννάται και πλήθος δραστηριοτήτων που μπορούν να τραβήξουν το ενδιαφέρον και την προσοχή κάθε παιδιού και να γίνει το βιβλίο ο καλύτερός του φίλος.
Από ποια ηλικία μπορεί να ξεκινήσει ένα παιδί να διαβάζει μόνο του;
Το παιδί μπορεί από τον πρώτο χρόνο κιόλας της ζωής του να κρατήσει στα χέρια του ένα βιβλίο με εικόνες. Αρχίζει να αντιλαμβάνεται τα σχήματα, τα χρώματα, τα γράμματα και προσπαθεί να αναπαράγει με ήχους αρχικά όλα όσα παρατηρεί. Πολλές φορές τα παιδιά που βρίσκονται σε βρεφική ακόμα ηλικία κοιτώντας ένα βιβλίο αρχίζουν να μουρμουρίζουν μόνα τους και να επεξεργάζονται όλα όσα βλέπουν με μεγάλο ενδιαφέρον.
Στην ηλικία των 5 ετών αρχίζει το παιδί να κατονομάζει τα γράμματα της αλφαβήτα και να μετρά τους αριθμούς οπότε είναι και η κατάλληλη ηλικία που θα πιάσει μόνο του ένα βιβλίο και θα αρχίσει ίσως να διαβάζει μερικές γνωστές λέξεις μέσω οπτικής αναγνώρισης.
Έτσι το παιδί που βρίσκεται τις πρώτες τάξεις του δημοτικού καλό είναι να το αφήνουμε μόνο του να αποκρυπτογραφήσει το κείμενο, να ανακαλύψει την ιστορία και το νόημά της και να κερδίσει την εμπειρία κατάκτησης της ατομικής απόλαυσης.
Το βιβλίο στο δηµοτικό σχολείο προσφέρεται σαν ένας φίλος που µας βοηθάει να συλλάβουµε και να κατανοήσουµε τον κόσµο, να καταλάβουµε τον εαυτό µας κι έτσι να µεγαλώσουµε …
Σ' αυτό το πρώτο βήμα πρέπει να τους προσφέρουμε τόσο την υπομονή και υποστήριξή μας όσο και κείμενα συναρπαστικά που θα τα πείσουν πως αξίζει να επενδύσουν συναισθηματικά στην ανάγνωση.
Σιγά σιγά και καθώς η αναγνωστική ικανότητα των παιδιών γίνεται μεγαλύτερη αρχίζουν αυτά να διαβάζουν στους γονείς τους κι έτσι μπορεί να αναπτυχθεί μεταξύ παιδιών και ενηλίκων ένας τρόπος θαυμαστής επικοινωνίας γιατί η ανάγνωση είναι πάντα σχέση και επικοινωνία: Σχέση µε τον ενήλικο που µας διαβάζει, σχέση µε τους ήρωες της ιστορίας. Και πάντα µέσα από την ιστορία ενός άλλου βρίσκεται η ανακάλυψη της δικής µας ταυτότητας.
Τι βιβλία ενδείκνυται σε κάθε ηλικία;
Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν καλά το περιεχόμενο το βιβλίου που επιλέγουν για το παιδί τους, πρέπει να προσέξουν τι μήνυμα θέλουν να περάσουν μέσα από το βιβλίο, και αναλόγως να επιλέξουν.
Από μηδέν έως οχτώ μηνών τα καταλληλότερα βιβλία για ένα παιδί είναι τα βιβλία ακρόασης! Το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να αναγνωρίζει μόνο ήχους άρα ένα βιβλίο με μουσική ή ήχους ζώων για παράδειγμα είναι αυτό που θα το τραβήξει την προσοχή.
Από 8 έως 12 μηνών τα καταλληλότερα βιβλία είναι τα βιβλία προσοχής.
Τα βιβλία αυτά έχουν μεγάλες εικόνες οι περισσότερες ανάγλυφες και έτσι επιτρέπουν στο παιδί να αναγνωρίσει μέσω αφής πολλά αντικείμενα ή ζώα ή σχήματα και ασφαλώς να ενθουσιαστεί από τα έντονα χρώματα.
Από 1 έως 2 ετών τα καταλληλότερα βιβλία είναι αυτά της έκφρασης και της συμμετοχής, εκείνα που περιέχουν εικόνες με κάποια κουμπάκια ίσως που θα προκαλούν ήχους προς μίμηση αλλά και κάποια γράμματα που θα συλλαβίζει ο ενήλικας και θα προκαλέσει το παιδί να προσπαθήσει να επαναλάβει κάθε φορά που θα βλέπει τη συγκεκριμένη εικόνα.
Από 3 εως 4 ετλων ξεκινάει η συμβολική ανάγνωση άρα χρειαζόμαστε βιβλία με μεγάλα γράμματα ή ταμπέλες ή αριθμούς που θα μπορούν να αποτυπωθούν στο μυαλό του παιδιού.
Το παιδί σε αυτή την ηλικία αναγνωρίζει γνωστά λογότυπα, όπως ονόματα κουτιών από φαγητά, ταμπέλες καταστημάτων, σήματα οδικής κυκλοφορίας, και ίσως τα κατονομάζει άρα ένα βιβλίο με πολλές εικόνες, μικρές λέξεις και μεγάλα γράμματα είναι το ιδανικότερο.
Από 5 ετών και άνω που το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να ξεχωρίζει τα γράμματα άρα οι γονείς μπορούν να κρίνουν ποιο είναι το καταλληλότερο βιβλίο για το παιδί τους αντλώντας σημαντικές πληροφορίες για τον συγγραφέα του εκάστοτε βιβλίου, τις δραστηριότητες που ίσως προτείνονται, την ιστορία που θα προσελκύσει περισσότερο τον χαρακτήρα του παιδιού τους….
Μετά την ηλικία των 12 ετών τα παιδιά εμφανίζουν τα πρώτα υπαρξιακά τους προβλήματα και χρειάζονται την κατάλληλη στήριξη άρα καλό θα είναι οι γονείς να ανατρέχουν σε σχετικές βιβλιογραφίες και προτάσεις ειδικών πριν επιλέξουν οι ίδιοι τυχαία ένα βιβλίο για το παιδί τους.
Με ποια κριτήρια μπορεί να επιλέξει ο γονιός ένα καλό παιδικό βιβλίο;
Σημαντικός δείκτης της ποιότητας ενός παιδικού βιβλίου είναι οι έπαινοι, τα βραβεία και τα θετικά σχόλια των έγκριτων κριτικών ή άλλων συγγραφέων για αυτό, οι βιβλιογραφικές αναφορές, η εργογραφία του Συγγραφέα…
Συχνά όμως η ποιότητα είναι υποκειμενική έννοια, ποιοτικό για ένα παιδί είναι το βιβλίο που εκφράζει τα βιώματά του και συνδέεται με άλλες παραστάσεις του.
Αν για παράδειγμα του αρέσει πολύ μια θεατρική παράσταση, θα διαβάσει το αντίστοιχο βιβλίο ευχάριστα και δεν θα το ταυτίσει με μια «αγγαρεία» χωρίς ενδιαφέρον.
Το καλύτερο κριτήριο επιλογής ενός βιβλίου είναι και ο ίδιος ο χαρακτήρας του παιδιού.
Βέβαια υπάρχουν πάντα σταθερές και αναγνωρισμένες αξίες όπως ιστορικά στοιχεία και έννοιες από την ελληνική μυθολογία που είναι ένα ασφαλές ανάγνωσμα για τα παιδιά.
Τι έχει αλλάξει κατά τη γνώμη σας τα τελευταία χρόνια στο χώρο του παιδικού βιβλίου;
Στη χώρα μας το παιδικό αλλά και το εφηβικό βιβλίο παρουσιάζει άνθηση τα τελευταία 7 χρόνια και καταλαμβάνει το υψηλότερο ποσοστό της ελληνική βιβλιοπαραγωγής.
Παρά την αύξηση όμως της βιβλιοπαραγωγής, διαπιστώνεται ότι ολοένα και λιγότερα παιδιά διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία.
Είναι ένα ιδιαίτερα θλιβερό φαινόμενο που απασχολεί ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια.
Αυτό οφείλεται κυρίως στη νέα ηλεκτρονική εποχή αλλά και στην έλλειψη οικονομικών πόρων που πλήττουν έτσι επικίνδυνα τη λογοτεχνική παιδεία των ανηλίκων.
Τα παιδιά σήμερα βλέπουν τηλεόραση, παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια, ασχολούνται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χειρίζονται έξυπνα κινητά τηλέφωνα από την πρώιμη ηλικία. Είναι και η ευκολία της εποχής για τους κουρασμένους γονείς που τρέχουν όλη μέρα να προλάβουν τα πάντα.
Το παιδικό βιβλίο είναι παρεξηγημένο. Μοιάζει απλά με ένα μέσο εκμάθησης που χρησιμοποιείται στο σχολείο και τα παιδιά πολλές φορές αρνούνται να το κρατήσουν στα χέρια τους πέραν της σχολικής αίθουσας. Κι ενώ ζούμε στη χώρα που γέννησε φιλοσόφους, ρήτορες, ιστορικούς, ποιητές και ασφαλώς σπουδαίους λογοτέχνες το πρόβλημα αποχής από το διάβασμα είναι πολύ έντονο.
Αναγνώστης δε γεννιέσαι, γίνεσαι! Η μύηση στο διάβασμα ξεκινάει από πολύ μικρή ηλικία με το καλό παραμύθι, με τις καθημερινές αφηγήσεις κατάλληλων ιστοριών, με τη σωστή καθοδήγηση και κίνητρο το παιδί αποκτά μια υγιή σχέση με το βιβλίο που τροφοδοτεί την ψυχή του και το «κλειδώνει» στον κόσμο της φιλαναγνωσίας μια για πάντα.
Ποια είναι η θέση του παιδικού βιβλίου στη σημερινή ελληνική κοινωνία της κρίσης;
Είναι ανάγκη σήμερα όσο ποτέ άλλοτε να κάνουμε τα παιδιά μας να αγαπήσουν το βιβλίο και ταυτόχρονα να καλλιεργήσουμε την κριτική τους ικανότητα ώστε να μπορούν να αναζητούν ποιοτικά στοιχεία μέσα σε αυτό να μπορούν να διαχωρίζουν το σωστό από το λάθος το δίκαιο από το άδικο και να λάβουν τις αξίες και την παιδεία που πρέπει.
Το παιδί στη σημερινή ελληνική κοινωνία της κρίσης έχει ανάγκη να μπορέσει να δει την ομορφιά και το θαύμα της ζωής μέσα από ένα παιδικό βιβλίο, κάτι που ίσως δε μπορεί να διακρίνει πάντα στην καθημερινότητά της πίεσης και της κρίσης.
Το παιδικό βιβλίο μπορεί να του χαρίσει στιγμές ξενοιασιάς, φαντασίας και αισιοδοξίας απομακρύνοντας το από την σκληρή καθημερινότητα, ενώ παράλληλα μπορεί να παρακινήσει το παιδί να πιστέψει στον εαυτό του, να ονειρευτεί και να στήσει γερά θεμέλια για έναν δυνατό ενήλικα με ορθολογική σκέψη!
Το παιδικό βιβλίο είναι ένα αξεπέραστο αγαθό που θα πρέπει να καταλαμβάνει στην ζωή των παιδιών την θέση που του αξίζει, ένα παραπάνω στη σημερινή ελληνική κοινωνία της κρίσης!
