Τα Χριστούγεννα για τους περισσότερους έχουν συνδυαστεί με το κρύο, με τα χιόνια, τα πολύχρωμα φώτα και την πληθώρα των θρύλων και των παραδόσεων. Όμως στην πραγματικότητα τα πράγματα δε συνέβησαν ακριβώς έτσι. Ο Χριστός δε γεννήθηκε το έτος μηδέν, αφού κάτι τέτοιο δεν υπήρξε, αλλά πιθανότατα μεταξύ 7 π.Χ. και 2 π.Χ.
Το σκηνικό της φύσης που υποδέχτηκε το νεογέννητο Χριστό δεν ήταν χειμωνιάτικο αλλά μάλλον ανοιξιάτικο, καθώς οι βοσκοί δε θα μπορούσαν να βρίσκονται χειμώνα στην ύπαιθρο και δη νύχτα, ενώ το ίδιο το πολυθρύλητο αστέρι που οδήγησε τους Μάγους στη Βηθλεέμ παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο για τους επιστήμονες. Τα Χριστούγεννα καθιερώθηκαν να γιορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου στα μέσα του 4ου αιώνα, με εντολή του Πάπα Ιουλίου Ι. Ο στόχος του ποντίφικα για την επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας ήταν απλός. Η μετάβαση από τον Παγανισμό στο Χριστιανισμό με τρόπο ομαλό, χωρίς να προκληθούν εντάσεις μεταξύ του πληθυσμού της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στο δρόμο που άνοιξε ο Μεγάλος Κωνσταντίνος με την πολιτική του. Έτσι ο Πάπας αντικατέστησε τις παγανιστικές γιορτές που σχετίζονταν με το χειμερινό ηλιοστάσιο της 22ας Δεκεμβρίου με τα Χριστούγεννα. Έτσι, οι άνθρωποι θα συνέχιζαν να γιορτάζουν την ίδια πάνω-κάτω ημερομηνία. Μόνο που η γιορτή αυτή θα είχε πια διαφορετικό περιεχόμενο.
Καθώς το χειμερινό ηλιοστάσιο είναι για το βόρειο ημισφαίριο η μικρότερη μέρα και η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, οι αρχαίοι λαοί έκαναν ό,τι μπορούσαν ώστε να δώσουν δύναμη στο αστέρι μας για να αντέξει και να μπορέσει αναζωογονημένο από τις φωτιές να κάνει το γύρισμα του τροχού, μεγαλώνοντας από λίγο τις μέρες μετά την 22α Δεκεμβρίου. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Μα, φυσικά. Το λόγο για τον οποίο τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή του φωτός, με τα πολύχρωμα λαμπιόνια και τα κεριά. Κάτι αντίστοιχο με τις φωτιές του Ιούνη κατά το θερινό ηλιοστάσιο, τις φωτιές του Αϊ Γιάννη, γιορτή που επίσης επελέγη για να αντικαταστήσει την παγανιστική. Και αν απορείτε που τα Χριστούγεννα γιορτάζονται με τόσο πάθος από τους βόρειους λαούς σε αντίθεση με το Πάσχα, που είναι πιο έντονο στο μεσογειακό Νότο, η απάντηση βρίσκεται ακριβώς στο ηλιοστάσιο.
Η δυσβάστακτα μεγάλη διάρκεια των νυχτών στον κρύο Βορρά της Ευρώπης έκανε τους ανθρώπους να νοσταλγούν την επιστροφή του ανίκητου ήλιου και γι' αυτό έπρεπε να γιορτάσουν με τρόπο θριαμβευτικό το ότι εφεξής οι μέρες θα άρχιζαν να μεγαλώνουν έστω και ελάχιστα.
Η χρονολογία
Όσο για τη χρονολογία της γέννησης, τα πράγματα είναι πολύ πιο μπερδεμένα. Τρία είναι τα δεδομένα που αναγνωρίζουν οι ιστορικοί. Πρώτον, έτος μηδέν δεν υπήρξε ποτέ. Έστω όμως και σχηματικά δεν περιελήφθη στη χρονολόγηση. Δεύτερον, ο Χριστός γεννήθηκε στο 28ο έτος της ηγεμονίας του Οκταβιανού Αυγούστου, δηλαδή το 31 π.Χ. Και τρίτον, ήταν η εποχή των ημερών του Ηρώδη, ο οποίος πέθανε το έτος 750 ab urbe condita, από κτίσεως Ρώμης, ή το 4 π.Χ. και μάλιστα νύκτα, που σημειώθηκε έκλειψη της σελήνης ορατή στην περιοχή.
Οι πηγές μάλλον κάνουν την όλη υπόθεση πιο περίπλοκη, συνυπολογιζόμενης και της αστρολογικής - μέσω του αστεριού - προσέγγισης. Σύμφωνα με τον Λουκά, ο Χριστός πρέπει να ήταν περίπου 30 χρόνων όταν βαπτίστηκε από τον Ιωάννη, καθώς ήταν «το 15ο έτος της βασιλείας του Τιβέριου», που σημαίνει 28 με 29 μ.Χ., οπότε η γέννηση τοποθετείται στα 2 με 1 π.Χ.
Μπέρδεμα υπάρχει επίσης με τη χρονιά της απογραφής του πληθυσμού, το οποίο δυστυχώς δεν είναι το μόνο.
Ο Διονύσιος ο μικρός
Το πρόβλημα έγινε ακόμα πιο μεγάλο όταν ο αστρονόμος καλόγερος σε μοναστήρι της Ρώμης Διονύσιος ο Μικρός κλήθηκε το 532 να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στις πάμπολλες χρονολογίες, εναρμονίζοντας τα ημερολόγια των αρχαίων Ελλήνων, των Ρωμαίων, των Αιγυπτίων, των Ιουδαίων και των Βαβυλωνίων. Ο Διονύσιος θεώρησε ότι το έτος 1 μ.Χ. αντιστοιχούσε στο έτος 754 Ab Urbe Condita, από κτίσεως Ρώμης, μη υπολογίζοντας το μηδέν.
Ο Διονύσιος, που ήταν και βιβλιοθηκάριος του Βατικανού, όταν ανέλαβε να ορίσει το νέο σύστημα χρονολόγησης για να προσδιορίσει τις ακριβείς ημερομηνίες του Πάσχα, δε θα φανταζόταν φυσικά το μπέρδεμα που θα δημιουργούσε στην ιστορία, και το οποίο ακόμα καλά κρατεί. Είχε προηγηθεί το 354 η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων, που βεβαίως δεν έλυνε το πρόβλημα της χρονολόγησης, αλλά το έκανε ακόμα πιο περίπλοκο.
Όσον αφορά στην εύλογη απορία που θα μπορούσε να έχει ο οποιοσδήποτε, γιατί η Αγία Γραφή δεν αναφέρει χρονολογίες, η απάντηση είναι απλή. Οι Ευαγγελιστές δεν ήταν ιστορικοί, με την έννοια που γνωρίζουμε σήμερα, και έτσι παρέλειψαν να μας καταθέσουν τα ημερολογιακά στοιχεία που θα έλυναν πολλά από τα αινίγματα που συνοδεύουν το χρονολόγιο της ζωής του Χριστού. Αυτό που τους ενδιέφερε ήταν να καταγράψουν τη ζωή του Χριστού και τη διδασκαλία του, και όχι βεβαίως να μας προσφέρουν ένα ημερολόγιο, η απουσία του οποίου κάνει την όλη ιστορία ακόμα πιο γοητευτική.
"Κατασκοπεύοντας" τη "βόλτα" του Αγίου Βασίλη
Μια ανάσα μάς χωρίζει από τα Χριστούγεννα και όλα είναι έτοιμα για τη μεγάλη γιορτή. Και ειδικά σε μια στρατιωτική βάση υψίστης ασφαλείας στο Κολοράντο των ΗΠΑ, όπου τα ραντάρ, οι δορυφόροι, οι κάμερες υψηλής ευκρίνειας και κάθε λογής κατασκοπευτική μηχανή έχουν τεθεί σε ετοιμότητα για να καταγράψουν το ετήσιο ταξίδι του Αγίου Βασίλη ανά τον πλανήτη, από το Βόρειο Πόλο μέχρι κάθε γωνιά του κόσμου, όπου ο αγαπημένος Άγιος των παιδιών θα μοιράσει τα δώρα του.
Μιλάμε φυσικά για το NORAD, τη διοίκηση Αεράμυνας της βορείου Αμερικής, που έχει καθιερώσει το έθιμο, ανοίγοντας για το κοινό την ιστοσελίδα www.noradsanta.org, όπου κάθε παιδί, μικρό και μεγάλο, μπορεί να δει τα ίχνη του Αγίου Βασίλη. Είτε σε υπολογιστή είτε σε ταμπλέτα είτε ακόμη και σε οποιοδήποτε έξυπνο κινητό. Φυσικά η εφαρμογή είναι συμβατή με κάθε λογισμικό, είτε αυτό είναι Windows, Apple ή Google Play, ενώ οι γλώσσες στις οποίες είναι διαθέσιμη είναι τα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ισπανικά, τα Γερμανικά, τα Ιταλικά, τα Γιαπωνέζικα, τα Πορτογαλικά και τα Κινέζικα.
Να σημειωθεί ότι για το δυτικό κόσμο το ταξίδι του Αγίου Βασίλη δε γίνεται την Πρωτοχρονιά, αλλά την παραμονή των Χριστουγέννων. Το έθιμο της καταγραφής του ταξιδιού του Αγίου Βασίλη ανά τον πλανήτη από το NORAD έχει ιστορία 60 χρόνων. Ξεκίνησε το 1955 από ένα λάθος. Μια διαφημιστική εταιρεία έδωσε ένα τηλέφωνο, στο οποίο τα παιδιά θα μπορούσαν να καλούν απευθείας τον Άγιο Βασίλη. Έλα όμως που το νούμερο παρέπεμπε στον προκάτοχο του σημερινού NORAD. Και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα..!
Σταύρος Μουντουφάρης
