Καθημερινά ο πρωθυπουργός και τα στελέχη της Ν.Δ. προσπαθούν να πείσουν τους Έλληνες ψηφοφόρους ότι οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις είναι ένα καλό πράγμα και ότι η αυτοδυναμία είναι ο μοναδικός τρόπος για να υπάρξει μια σταθερή κυβέρνηση που θα μπορεί να εφαρμόσει ένα κυβερνητικό πρόγραμμα.
Είναι λιγάκι αστείο όλο αυτό το σκηνικό, με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι - τώρα που ζούμε στη μετά-brexit εποχή - η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει υπερενισχυμένη αναλογική. Για την ακρίβεια, η επόμενη εκλογική αναμέτρηση θα γίνει με σύστημα απλής αναλογικής (που ψήφισε η Βουλή επί ΣΥΡΙΖΑ) και η μεθεπόμενη με υπερενισχυμένη (που ψήφισε η παρούσα Βουλή με την αυτοδύναμη Ν.Δ.). Σε σοβαρές χώρες, που ο εκλογικός νόμος δεν αλλάζει με κάθε κυβέρνηση και τα εκλογικά συστήματα για να αλλάξουν έχει προηγηθεί σοβαρή μελέτη και σπουδή, θα ήταν αδιανόητο αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, όπου κάθε κυβέρνηση “προσαρμόζει” τον εκλογικό νόμο στις προσδοκίες της για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Ο εκλογικός νόμος
Όχι, στις άλλες χώρες άπαξ και αλλάξει το εκλογικό σύστημα, μένει στη θέση του για πολύ, πολύ καιρό, ίσως και δεκαετίες και δεν αποτελεί καιροσκοπική και ευκαιριακή επιλογή κάθε κυβέρνησης. Η Ν.Δ. προσδοκώντας, με τον αέρα του υψηλού ποσοστού που είχε επιτύχει το 2019, ότι θα είναι ξανά το πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές (άλλωστε έτσι πάει συνήθως το πράγμα στην Ελλάδα, ένα κόμμα κερδίζει τουλάχιστον δύο εκλογικές αναμετρήσεις στη σειρά, μόνο μία εξαίρεση είχαμε στον κανόνα αυτό, στην έναρξη της εποχής των μνημονίων με την κατακρήμνιση του ΠΑΣΟΚ) έσπευσε σβέλτα να αλλάξει ξανά τον εκλογικό νόμο και να επιβάλει εκ νέου καλπονοθευτικό σύστημα υπερενισχυμένης αναλογικής, που “λεηλατεί” τις έδρες όλων των κομμάτων για να τις… χαρίσει στο πρώτο κόμμα.
Όλα στο όνομα της “κυβερνησιμότητας” και της σταθερότητας. Καθώς φαίνεται μόνο στην Ελλάδα “κυβερνησιμότητα” σημαίνει μονοκομματική κυβέρνηση και “σταθερότητα” σημαίνει αυτοδυναμία.
Τα παραδείγματα του Κυριάκου Μητσοτάκη
Ο κ. Μητσοτάκης σε συνέντευξη που παραχώρησε χθες στο STAR Κεντρικής Ελλάδας υπεραμύνθηκε της ενισχυμένης αναλογικής, λέγοντας τα εξής:
«Και σε όσους ισχυρίζονται ότι η απλή αναλογική είναι το ενδεδειγμένο εκλογικό σύστημα, θα τους ζητούσα να δουν τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, οι οποίες έχουν την απλή αναλογική ως εκλογικό σύστημα».
Μάλιστα, στη συνέχεια έδωσε το παράδειγμα της Βουλγαρίας, του Ισραήλ και της Γερμανίας: «Η Βουλγαρία, η οποία σε λίγες μέρες θα έχει τις πέμπτες, επαναλαμβάνω, τις πέμπτες εκλογές μέσα σε δύο χρόνια. Διότι είναι παντελώς αδύνατο να σχηματιστεί μια κυβέρνηση, η οποία να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Μια άλλη χώρα, η οποία ταράζεται σήμερα και από μεγάλες διαδηλώσεις, είναι το Ισραήλ. Και εκεί υπάρχει απλή αναλογική. Υπάρχει μείζον ζήτημα “κυβερνησιμότητας”», είπε χαρακτηριστικά.
Η “κυβερνησιμότητα” στην Ευρώπη
Στην πραγματικότητα, στην κανονική και όχι στην ιδεατή, ολόκληρη η Ευρώπη έχει αναλογικά εκλογικά συστήματα και σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες κυβερνώνται από σχήματα συνεργασίας, συνασπισμούς, ευκαιριακούς ή σταθερούς, σε ελάχιστες περιπτώσεις και προσωρινά με κυβερνήσεις μειοψηφίας με “ψήφο ανοχής” από συγκεκριμένα κόμματα, εφόσον το επιτρέπει το Σύνταγμα της κάθε χώρας και υπάρχουν οι δυνατότητες.
Η ενισχυμένη αναλογική θεωρείται “ιστορικό απολίθωμα” και οι μονοκομματικές κυβερνήσεις το ίδιο. Στις “εποχές της αφθονίας”, όταν και στην Ευρώπη επικρατούσε ο “καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο”, το σύστημα λειτουργούσε καλύτερα με δίπολα. Δύο κόμματα, ένα κεντροδεξιό και ένα κεντροαριστερό, εναλλασσόταν στην εξουσία. Η κατάσταση προσέφερε μια σαφή σταθερότητα, αν και σε ορισμένες χώρες όπως λ.χ. η Γερμανία, που είχαν αναλογικότερα εκλογικά συστήματα, από νωρίς υπήρξαν κυβερνήσεις συνεργασίας, με έναν βασικό εταίρο και ένα “συμπλήρωμα”. Συνήθως στη Γερμανία (μιας και την αναφέραμε) ο “τρίτος πόλος” ήταν το FDP, που “ζευγάρωνε” είτε με το CDU/CSU, είτε με το SPD για να σχηματίσει κυβέρνηση. Οι φιλελεύθεροι ήταν ένα τυπικό κεντρώο κόμμα (τα τελευταία χρόνια έχει γίνει περισσότερο κεντροδεξιό, αλλά παρ’ όλα αυτά συμμετέχει στον σημερινό κυβερνητικό συνασπισμό με το SPD και τους Πράσινους).
Ωστόσο μετά την “πτώση του τείχους” και την καθολική επικράτηση του καπιταλισμού, επικράτησε και το νέο οικονομικό μοντέλο του καπιταλισμού, το νεοφιλελεύθερο, το οποίο προκάλεσε τεράστιες κοινωνικές εντάσεις, οι οποίες απαίτησαν τη δημιουργία νέων πολιτικών σχηματισμών. Η εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα οδήγησε στη συρρίκνωσή τους, ενίοτε (λ.χ. στην Γαλλία ή την Ελλάδα ή την Ιταλία) σχεδόν στην εξαφάνισή τους, ενώ και τα παραδοσιακά χριστιανοδημοκρατικά κόμματα έχασαν δυνάμεις, αφού εμφανίστηκαν πιο εξτρεμιστικές λύσεις στα δεξιά τους. Στο νέο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώθηκε, οι αυτοδυναμίες ήταν… οι “δεινόσαυροι” της πολιτικής. Απαιτήθηκαν αναλογικότερα εκλογικά συστήματα και κυβερνήσεις συνεργασίας.
Τελικά, πού έχουν μονοκομματικές κυβερνήσεις;
Βεβαίως, η απλή αναλογική στις περισσότερες χώρες εφαρμόζεται με ελάχιστο ποσοστό εισόδου στη Βουλή (συνήθως 3%, φθάνει έως και το 5% στην περίπτωση της Γερμανίας), αλλά σε κάθε περίπτωση υφίσταται. Και οδηγεί σε κυβερνήσεις συνεργασίας.
Ο πρωθυπουργός ανέφερε τρία παραδείγματα “δυσλειτουργικών” κυβερνήσεων συνεργασίας. Ας δούμε και κάμποσα ακόμη. Όχι αναγκαστικά δυσλειτουργικά, γιατί ας είμαστε ειλικρινείς, η Ελλάδα είναι ίσως η πιο δυσλειτουργική χώρα στην Ευρώπη και όμως με την εξαίρεση της περιόδου 2012-2019, πάντα κυβερνούσαν μονοκομματικές κυβερνήσεις.
Διότι, να το ξαναπούμε, όλες οι χώρες έχουν κυβερνήσεις συνεργασίας.
- Στο Βέλγιο κυβερνά συνασπισμός επτά κομμάτων.
- Στην Κροατία συνασπισμός δύο κομμάτων.
- Στη Φινλανδία πέντε κόμματα συγκυβερνούν.
- Στη Γαλλία ο Μακρόν στηρίζεται σε συνασπισμό τεσσάρων κομμάτων, με τη στήριξη και των Ρεπουμπλικανών.
- Στην Ουγγαρία συγκυβερνούν δύο κόμματα.
- Στην Τσεχία συγκατοικούν δύο συνασπισμοί.
- Στην Ιταλία η Μελόνι στηρίζεται σε συνασπισμό τεσσάρων δεξιών κομμάτων.
- Στην Εσθονία τρία κόμματα συγκυβερνούν.
- Στη Λετονία επίσης τρία κόμματα συγκυβερνούν.
- Στη Δανία επίσης τρία.
- Το ίδιο και στη Λιθουανία.
- Τέσσερα κόμματα συγκυβερνούν στην Ολλανδία.
- Δύο κόμματα συγκυβερνούν στη Νορβηγία.
- Τρία στη Ρουμανία.
- Πέντε δεξιά κόμματα συγκυβερνούν στην Πολωνία.
- Ο συνασπισμός Σοσιαλδημοκρατών και Ποδέμος κυβερνούν την Ισπανία.
Η λίστα συνεχίζεται με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, Σλοβανία, Σλοβακία, Λουξεμβούργο, Σουηδία, Ελβετία, Σερβία κ.λπ.
Μπορούμε λοιπόν να διαπιστώσουμε εύκολα ότι οι κυβερνήσεις συνεργασίας δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας και μάλιστα με σχεδόν απόλυτη εφαρμογή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε όλη την Ευρώπη.
