Υπό αμφισβήτηση έχει τεθεί η θέση του αμερικανικού δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και έτσι εξετάζονται άλλες πιθανές εναλλακτικές λύσεις. Η αμερικανική οικονομία έχει χτυπηθεί από την πανδημία του κορωνοϊού και, πλέον, το δολάριο των ΗΠΑ έχει φτάσει στο χαμηλότερο επίπεδο συναλλαγών από τον Ιούλιο του 2018.
Ως εκ τούτου, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων “Sputnik” αμφισβητείται πλέον η σταθερότητα του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Εντωμεταξύ, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ πιέζει για επιθετική ποσοτική χαλάρωση για να υποστηρίξει τις αμερικανικές εταιρείες, προσθέτοντας σχεδόν 3 τρισεκατομμύρια δολάρια στον ισολογισμό της από τον Φεβρουάριο μέσω απεριόριστων αγορών χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, οι οποίες πλέον έχουν ξεπεράσει τα 7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Θα αυτοκτονήσει ο “βασιλιάς δολάριο”;
Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα εξαρτάται από το δολάριο από τη συμφωνία του Μπρέτον Γουντς του 1944, που εδραιώνει τον ρόλο του ως παγκόσμιου νομίσματος.
Εντούτοις, πολλοί παγκόσμιοι διαχειριστές αποθεματικών απορρίπτουν τώρα το δολάριο, επομένως το “Sputnik” εξετάζει σε δημοσίευμά του τις πιο ρεαλιστικές εναλλακτικές λύσεις.
Χρυσός
Η τιμή του χρυσού έχει ανέβει κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, δημιουργώντας ένα νέο ρεκόρ, φτάνοντας στα τέλη Ιουλίου στα 1.928,83 δολάρια ανά ουγγιά.
Ακόμα, ο χρυσός είναι ένα φυσικό αντικείμενο που δεν πρόκειται να πέσει θύμα των κεντρικών τραπεζών ώστε να εκτυπώσουν χρήματα για τις ανάγκες χρηματοδότησης, διακινδυνεύοντας τον υπερπληθωρισμό. Αντ' αυτού, η διαδικασία εξόρυξής του είναι δαπανηρή και περίπλοκη. Ωστόσο, υπήρχαν λόγοι για τους οποίους το σύστημα Μπρέτον Γουντς καθιερώθηκε, αρχικά, κυρίως για να απομακρύνει τον κόσμο από την ισχυρή εξάρτηση από τον χρυσό. Η Μεγάλη Ύφεση κατηγορήθηκε, τουλάχιστον εν μέρει, για την έλλειψη και την ακαμψία του χρυσού, καθώς αυτό σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο δεν μπορούν να ελέγξουν πραγματικά την προσφορά χρήματος στην οικονομία.
Το ευρώ παραμένει το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα σε συναλλαγματικά αποθέματα, καθιστώντας το έτσι σε πραγματικό ανταγωνιστή του δολαρίου. Είναι, επίσης, ένα πολυμερές μέσο ανταλλαγής με τη δική του τράπεζα, το οποίο χρησιμοποιείται σχεδόν στο ένα τρίτο όλων των συναλλαγών συναλλάγματος.
Ωστόσο, μετά την ευρωπαϊκή κρίση χρέους το 2009, το ευρώ παρέμεινε σε αδύναμη θέση. Οι προσπάθειες μετριασμού των συνεπειών της οικονομικής επιβράδυνσης αντισταθμίστηκαν από διαφωνίες μεταξύ των χωρών της Βόρειας Ευρώπης και αυτών των χωρών στη Νότια και Ανατολική Ευρώπη σχετικά με το καταλληλότερο πακέτο τόνωσης. Ακόμα, όμως, και με την κυρίαρχη δύναμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) έναντι της νομισματικής πολιτικής, η Ε.Ε. εξακολουθεί να στερείται κοινής δημοσιονομικής προσέγγισης.
Ειδικά Δικαιώματα Ανάληψης (SDR)
Γνωστά ως “Ειδικά Δικαιώματα Ανάληψης” (SDR), αυτά τα συμπληρωματικά συναλλαγματικά διαθέσιμα έχουν δημιουργηθεί και διατηρηθεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) από το 1969. Ακόμα, τα SDR βασίζονται σε ένα ρυθμιζόμενο καλάθι βασικών νομισμάτων και είναι προσιτά σε όλα τα έθνη. Μπορούν να λειτουργήσουν ως καθολικό αποθεματικό, αλλά όχι ως άμεσο μέτρο ανταλλαγής. Εντούτοις, έχουν μειονέκτημα, καθώς, με την ισχυρή θέση τους στο ΔΝΤ, η Ουάσινγκτον εξακολουθεί να έχει την πρωταρχική δύναμη άσκησης βέτο σε όλες τις κατανομές SDR που δεν εγκρίνει.
Κρυπτονομίσματα
Τα ψηφιακά νομίσματα, όπως είναι το Bitcoin, θεωρούνται αποκεντρωμένα, δεν έχουν φυσική υποστήριξη και δεν μπορούν να παραποιηθούν, αλλά τα συγκεκριμένα επιχειρήματα χρησιμοποιούνται συχνά εναντίον τους, καθώς τα κρυπτονομίσματα είναι επιρρεπή σε χειραγώγηση και είναι εξαιρετικά ασταθή, λένε οι επικριτές. Οι αμφιβολίες ώθησαν την παγκόσμια τράπεζα επενδύσεων, Goldman Sachs, να δηλώσει τον Μάιο ότι τα κρυπτονομίσματα δεν πρέπει καν να αναγνωρίζονται ως «κατηγορία περιουσιακών στοιχείων».
Ασιατικά νομίσματα
Οι οικονομολόγοι του Bloomberg προτείνουν ότι το ιαπωνικό γιεν και το κινεζικό γουάν μπορούν τώρα να θεωρηθούν ως πιθανές εναλλακτικές λύσεις έναντι του δολαρίου. Το ιαπωνικό νόμισμα παρέμεινε ένα από τα πιο δημοφιλή νομίσματα στον κόσμο για μεγάλο χρονικό διάστημα, αποτελώντας σχεδόν το 6% των επίσημων συναλλαγματικών αποθεμάτων το 2019. Ωστόσο, παραμένει θύμα μαζικών αγορών περιουσιακών στοιχείων από την Τράπεζα της Ιαπωνίας, η οποία κατέχει σχεδόν το ήμισυ του τεράστιου εθνικού χρέους της χώρας. Με τον επίμονο αποπληθωρισμό, το κράτος μπορεί να μην είναι πρόθυμο να δει πραγματικά την αξία του γιεν να αυξάνεται τόσο πολύ, όπως σημειώνουν οι αναλυτές, προκειμένου να διατηρήσουν τις ιαπωνικές εταιρείες ανταγωνιστικές στις διεθνείς αγορές. Επίσης, η Κίνα είναι μια διεκδικήτρια της θέσης των ΗΠΑ ως οικονομική δύναμη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, μπορεί να έχει ήδη ξεπεράσει τις ΗΠΑ από την άποψη του τεράστιου ΑΕΠ της, αν και μόνο αν μετρηθεί σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης.
Παρά την πρόοδο του γουάν, το νόμισμα εξακολουθεί να εξαρτάται πολύ στενά από τις νομισματικές πολιτικές της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας, κάτι που το εμποδίζει να γίνει πραγματικά παγκόσμιο, σύμφωνα με αναλυτές. Μέχρι στιγμής, το γουάν αντιπροσωπεύει μόλις το 4% των συναλλαγών συναλλάγματος, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις.
Η ιστορία του νομίσματος
Το νόμισμα, θεμέλιος λίθος της αμερικανικής οικονομίας, έχει μια ιστορία που προηγείται της δημιουργίας της χώρας που έμελλε να συμβολίζει. Αποτελεί το “εν κατακλείδι” μιας μακράς προσπάθειας υιοθέτησης από το νεοσύστατο τότε αμερικανικό κράτος, ένα κοινό νόμισμα με ρίζες από τη Βοημία έως την Ισπανία..! Όσο και αν μοιάζει παράξενο στην ιστορία εμπλέκεται έμμεσα και η Ελλάδα, καθώς δολάριο και το... πάλαι ποτέ τάλιρο της ελληνικής δραχμής είναι κοντινοί συγγενείς, τουλάχιστον λεκτικά...
Το όνομα και των δύο πηγάζει από την τσέχικη λέξη “τάλερ” (daler), συντομογραφία της μακρόσυρτης Joachimsdale, δηλαδή κοιλάδας του Αγίου Ιωακείμ, τοποθεσία όπου για πρώτη φορά στη Βοημία εξορύχτηκε ασήμι στα 1519. Η λέξη μεταφέρθηκε ως dollar στον Νέο Κόσμο για να προσδιορίζει το ισπανικό νόμισμα, πέσο ή ντόλαρο, το οποίο κυκλοφορούσε ευρέως στη Βόρεια Αμερική και τις αποικίες της Μεγάλης Βρετανίας και αργότερα υιοθετήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι προσπάθειες για την επιλογή ενός κοινού νομίσματος ξεκίνησαν πριν από το 1690, όταν έγινε αντιληπτό ότι δεν ήταν δυνατόν κάθε αποικία να χρησιμοποιεί τη δική της νομισματική μονάδα. Με την έναρξη του πολέμου της Ανεξαρτησίας, το νομισματικό χάος εντάθηκε, έστω και κάτω από τον γενικό όρο “ντόλαρ”, που προσδιόριζε τα ισπανικά νομίσματα. Τη λύση του αδιεξόδου κλήθηκε να υποδείξει η πρώτη εθνική τράπεζα που συστάθηκε στη Φιλαδέλφεια υπό την ονομασία Τράπεζα της Βόρειας Αμερικής.
Από τα ποικίλα νομισματικά συστήματα που προτάθηκαν, αυτό το οποίο επελέγη τελικά ήταν το σημερινό, με τη βούλα μάλιστα του Κογκρέσου στις 8 Αυγούστου 1786, ύστερα από πρωτοβουλία του Τόμας Τζέφερσον. Το νέο νόμισμα υποδιαιρούταν σε 100 σεντ, ενώ επισήμως το πρώτο χάρτινο δολάριο θεωρείται ότι κυκλοφόρησε, ενώ ο εμφύλιος πόλεμος βρισκόταν στην κορύφωσή του, στα 1862. Όμως η Κεντρική Τράπεζα και το εθνικό νομισματικό σύστημα θα χρειάζονταν αρκετά ακόμα χρόνια έως ότου θεσμοθετηθούν με την Ομοσπονδιακή Πράξη του 1913.
Πράσινο από τα... γεννητούρια του, το δολάριο χαρακτηρίζεται σήμερα από το σύμβολο $, η ιστορία του οποίου είναι ακόμα ασαφής. Σύμφωνα με την πιο αποδεκτή θεωρία, το S είναι το δεύτερο γράμμα του αρκτικόλεξου USA (United States of America) και ήταν το μόνο που επιβίωσε μιας κακής κοπής παρτίδας χαρτονομισμάτων. Με την πάροδο του χρόνου καθιερώθηκε σαν σύμβολο του δολαρίου, με την προσθήκη των δύο κάθετων γραμμών, που συμβόλιζαν τη σταθερότητα του νέου νομίσματος, όπως ακριβώς και το πράσινο χρώμα του. Ας μην ξεχνάμε ότι ανάλογο συμβολισμό συναντάμε και στο ευρώ, με τις δύο οριζόντιες γραμμές να παραπέμπουν στη σταθερότητά του.
Το δολάριο, ως το πλέον διαδεδομένο ακόμα τουλάχιστον νόμισμα, καθώς η κυριαρχία του “απειλείται” από το ευρώ, κυκλοφορεί και σε αρκετές άλλες χώρες που το υιοθέτησαν. Ο λόγος για τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, το Ανατολικό Τιμόρ, το Εκουαδόρ, το Ελ Σαλβαδόρ, τα Νησιά Μάρσαλ, τα ομόσπονδα κράτη της Μικρονησίας, το Παλάου, τον Παναμά, τα νησιά Πίτκαιρν και τα νησιά Κάικος.
