Πρώτη ανάμεσα σε 135 ευρωπαϊκές εταιρίες για το έργο και τη λειτουργία της αναδείχτηκε η ΑΒΕΑ. Η Ανώνυμη βιομηχανική εταιρία Ανατολή που ιδρύθηκε στη Νέα Χώρα Χανίων το 1889, είναι σήμερα η αρχαιότερη ελαιουργική βιομηχανία στην Ελλάδα. Έχοντας διαγράψει μια μεγάλη πορεία, συνεχίζει να είναι παρούσα στα επιχειρηματικά πράγματα, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η αξιοποίηση της έκτασης που καταλάμβαναν κάποτε οι εγκαταστάσεις της και από τις οποίες σήμερα σώζονται μόνο τα φουγάρα.
Η τελετή βράβευσης της ΑΒΕΑ από την Ευρωπαϊκή χημική εταιρία πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης μπροστά από τα φουγάρα του παλιού εργοστασίου τα οποία πρόσφατα ανακηρύχθηκαν διατηρητέα. «Είναι μια ιδιαίτερη τιμή γιατί μια εταιρία που λειτουργεί 130 χρόνια βραβεύθηκε για τη λειτουργία της, για τα αποτελέσματα της, για τη διαχρονική συμμετοχή, για το γίγνεσθαι στον τόπο μας» υπογράμμισε ο πρόεδρος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Χανίων και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΑΒΕΑ κ. Μιχάλης Μαρακάκης ο οποίος έκανε λόγο για μία ιστορική μέρα.
Το οικόπεδο στο οποίο υπήρχε η βιομηχανία μέχρι τις αρχές του αιώνα και που χαρακτηρίζεται όχι άδικα ως φιλέτο, επρόκειτο να αξιοποιηθεί από το 2000 με το αρχικό σχέδιο να προβλέπει την κατασκευή συνεδριακού κέντρου, ξενοδοχείου πόλης , ενυδρείου στα πρότυπα αυτού της Βαρκελώνης, πλατεία και κατοικίες. Το φιλόδοξο και πολλά υποσχόμενο αυτό σχέδιο δεν υλοποιήθηκε εξαιτίας αντιδράσεων από μερίδα κατοίκων και άρνησης της τότε δημοτικής αρχής.
«Δυστυχώς η γραφειοκρατία αλλά και η έλλειψη πολιτικής βούλησης αυτών που διοικούν τον τόπο πολλές φορές δεν επιτρέπει μια σωστή εκμετάλλευση ενός χώρου όπως ήταν αυτός» σχολίασε ο κ. Μαρακάκης ενώ στο γεγονός της κατεδάφισης των παλιών εγκαταστάσεων της ΑΒΕΑ αναφέρθηκε και ο δήμαρχος Χανίων κ. Τάσος Βάμβουκας: «Η τοπική μας κοινωνία και οι τότε άρχοντες δεν κατάλαβαν την αξία και δυστυχώς κατεδαφίστηκε το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ζωντανού βιομηχανικού μνημείου, ποτισμένου με τόσο μεγάλη ιστορία».
Σήμερα, ένας νέος επενδυτής, κυπριακών συμφερόντων στην ιδιοκτησία του οποίου πέρασε μεγάλο μέρος της έκτασης, σχεδιάζει την κατασκευή πολυτελών κατοικιών στο οικόπεδο της ΑΒΕΑ, της βιομηχανίας που διένυσε τη δική της ιστορία στο πέρασμα του χρόνου, αφήνοντας το αποτύπωμά της στην κοινωνική και οικονομική ζωή της πόλης των Χανίων, αλλά και του νησιού και της χώρας γενικότερα. Οι δε δραστηριότητες της εταιρίας, έχουν επεκταθεί στην επεξεργασία όλων των αγαθών που προσφέρει το δέντρο της ελιάς.
Η ιστορική ελαιουργική Βιομηχανία ΑΒΕΑ
Κατά τη διάρκεια της πολύχρονης ιστορίας της, που εκτείνεται σε τρεις αιώνες, η ΑΒΕΑ πέρασε πολλές δυσκολίες και γνώρισε δυο παγκόσμιους πολέμους και διάφορες οικονομικές υφέσεις. Αρκετές επίσης φορές η ΑΒΕΑ άλλαξε το ιδιοκτησιακό της καθεστώς.
Ο Νομός Χανίων λόγω των πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών στα τέλη του 18ου και κατά τον 19ο αιώνα ήταν πολύ δύσκολο να επωφεληθεί από τη βιομηχανική επανάσταση των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς την περίοδο αυτή βρισκόταν υπό Οθωμανική κατοχή, δεν υπήρχε άνθρακας για να χρησιμοποιηθεί σαν καύσιμο στη Κρήτη, ενώ απουσίαζε και η επιχειρηματικότητα.
Η ίδρυση της ΑΒΕΑ στα τέλη του 19ου αιώνα (1889), αποτέλεσε ορόσημο για τον εκσυγχρονισμό της οικονομικής ζωής του τόπου, καθώς αποτέλεσε την πρώτη βιομηχανία του είδους της στην Ελλάδα και μια από τις μεγαλύτερες στη Μεσόγειο. Στην Κρήτη το 18ο αιώνα το λάδι αποτελούσε το βασικό εξαγώγιμο προϊόν. Έτσι, η ΑΒΕΑ διαμόρφωσε μια ανεξάρτητη οικονομία στο νησί, στηρίζοντας τον αγροτικό τομέα, αφού συνδέθηκε με το ελαιόλαδο, το κυριότερο αγροτικό προϊόν της περιοχής και παρείχε απασχόληση σε μεγάλο αριθμό κατοίκων της πόλης.
Ο αντιπρόεδρος της «Ευρωπαϊκής Χημικής Εταιρείας» καθηγητής David Cole Hamilton δήλωσε «Η παρουσία της ΑΒΕΑ τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα είναι καθοριστικής σημασίας στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Η ΑΒΕΑ βρίσκεται πάντα δίπλα στους αγρότες και αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τα προϊόντα τους».
