Ούτε το 20%, και συγκεκριμένα μόλις το 19% των Οικολογικών Σχημάτων που προτείνουν τα κράτη-μέλη θεωρούν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις πανευρωπαϊκά πως μπορεί να πετύχει τους στόχους της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
«Το 40% των Οικολογικών Σχημάτων χρειάζεται σημαντικές βελτιώσεις για να είναι αποτελεσματικό, ενώ το 41% είναι εντελώς εσφαλμένο», όπως προειδοποιούν, και μάλιστα χαρακτηρίζουν τα Οικολογικά Σχήματα, ως κατώτερα των προσδοκιών, σύμφωνα με κοινή μελέτη των BirdLife Europe, του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος (EEB) και του Γραφείου Ευρωπαϊκής Πολιτικής του WWF. Επιπλέον, όπως σημειώνουν, «πολλά και καλά σχεδιασμένα προγράμματα που είναι πιθανό να αποδώσουν είτε υποχρηματοδοτούνται, είτε είναι πιθανό να ανταγωνίζονται λιγότερο απαιτητικά ή/και πιο ελκυστικά από οικονομική άποψη προγράμματα».
Μάλιστα, οι οργανώσεις καλούν τα κράτη-μέλη να ανεβάσουν τον πήχη των περιβαλλοντικών φιλοδοξιών και να διασφαλίσουν ότι οι παραγωγοί θα αμείβονται κατάλληλα για τις πιο απαιτητικές παρεμβάσεις που θα εφαρμόζουν. Καλούν, δε, την Κομισιόν να είναι ιδιαίτερα αυστηρή κατά την αξιολόγηση των Στρατηγικών Σχεδίων.
Το βασικό αυτό συμπέρασμα - σύμφωνα με ανάρτηση από το ypaithros.gr - προκύπτει από μελέτη που διεξήγαγαν οι οργανώσεις, εξετάζοντας τα Οικολογικά Σχήματα που προτείνουν στα Στρατηγικά τους Σχέδια 21 κράτη-μέλη. Όπως εξηγούν, από τη μελέτη απουσιάζουν η Ελλάδα, η Ρουμανία και η Ουγγαρία, καθώς την περίοδο της έρευνας τα κράτη αυτά δεν είχαν ακόμη δημοσιεύσει τις προτάσεις τους.
Ουσιαστικά, η μελέτη εξετάζει 166 Οικολογικά Σχήματα από 22 Στρατηγικά Σχέδια 21 κρατών-μελών (το Βέλγιο έχει δύο Στρατηγικά Σχέδια, ένα για τη Βαλλωνία και ένα για τη Φλάνδρα). Όπως εξηγούν, τα κράτη σχεδιάζουν από 4 έως 12 Οικολογικά Σχήματα, ώστε να καλύψουν διαφορετικούς στόχους. Μόνο δύο κράτη διαφοροποιούνται: Η Πολωνία, που προτείνει 17, και η Σλοβενία με 30 Οικολογικά Σχήματα. Επίσης, μόνο πέντε κράτη-μέλη προτείνουν πολυδιάστατα Οικολογικά Σχήματα: Τσεχία, Εσθονία, Λετονία, Σλοβακία και Ολλανδία. Αυτός ο τρόπος είναι αποδεκτός, λένε οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, ειδικά όταν οι αγρότες επιβραβεύονται ανάλογα με τις προσπάθειές τους. Παράλληλα, χαρακτηρίζουν ως «ανησυχητικό» το γεγονός ότι το 32% των Οικολογικών Σχημάτων είναι «κακής ποιότητας». «Αυτά τα Οικολογικά Σχήματα προσφέρουν συχνά ανταμοιβές για βασικές πρακτικές ή για ελάχιστες βελτιώσεις», σημειώνουν.
Τα χειρότερα παραδείγματα
Τα χειρότερα παραδείγματα Οικολογικών Σχημάτων που εντόπισαν οι οργανώσεις αφορούν, μεταξύ άλλων, όσα επικεντρώνονται:
- Στη γεωργία ακριβείας «που υποτίθεται ότι στοχεύει στη μείωση της χρήσης λιπασμάτων ή φυτοφαρμάκων», όταν δεν περιλαμβάνουν απαιτήσεις για πραγματικές μειώσεις των εισροών.
- Στη γεωργία που δε χρησιμοποιεί άροση, όταν δε διασφαλίζουν τη μη χρήση ζιζανιοκτόνων (π.χ. glyphosate), ούτε απαιτήσεις για την εφαρμογή άλλων πρακτικών.
- Στη διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η οποία αποτελεί οικολογική απαίτηση στην τρέχουσα ΚΑΠ και εκτιμήθηκε ότι έχει περιορισμένα περιβαλλοντικά οφέλη. «Αυτά τα Οικολογικά Σχήματα είναι απίθανο να αποφέρουν πραγματικό όφελος, καθώς δεν εγγυώνται πραγματική αύξηση της ποικιλομορφίας των καλλιεργειών, ούτε αφορούν το μέγεθος των αγροτεμαχίων. Με άλλα λόγια, εξακολουθούν να επιτρέπουν μεγάλες μονοκαλλιέργειες», σημειώνουν.
- Στην τυπική διαχείριση βοσκοτόπων «που δεν περιλαμβάνουν κανένα όριο στην πυκνότητα των ζώων (σε περιοχές όπου θα ήταν περιβαλλοντικά ορθό να γίνει κάτι τέτοιο), ούτε τις κατάλληλες απαιτήσεις διαχείρισης για να διασφαλιστεί ότι η εκτεταμένη βόσκηση αποφέρει τα επιθυμητά οφέλη για τη βιοποικιλότητα ή το κλίμα». Επιπλέον, και σύμφωνα με τη μελέτη, προκύπτει ότι μόνο 11 κράτη-μέλη σχεδιάζουν να εντάξουν τη βιολογική γεωργία στα Οικολογικά Συστήματα.
Στήριξη στις νέες καλλιέργειες
Την ίδια ώρα, υπάρχει και η λεγόμενη πράσινη δράση με τίτλο «Ενίσχυση παραγωγών για την εισαγωγή νέων ή/και καινοτόμων καλλιεργειών», που θα χρηματοδοτήσει μέσω της νέας ΚΑΠ τις ακόλουθες νέες καλλιέργειες: κινόα, τσία, τεφ, μαύρο σινάπι, νιγκέλα, καμελίνα, μουκούνα, σιταροκρίθαρο, γλυκοπατάτα, τσουκνίδα για ίνα και λινάρι για λάδι ή και ίνα. Αυτές, είναι, λοιπόν οι καλλιέργειες που συμπεριλαμβάνονται στην ειδική πράσινη δράση, καθώς θεωρούνται ανθεκτικές στις ξηροθερμικές συνθήκες και στις αναμενόμενες μεταβολές λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Agronews, στο πλαίσιο των οικολογικών προγραμμάτων των άμεσων ενισχύσεων θα ενισχυθούν οι εξής τρεις ενδεικτικές δράσεις σε επίπεδο σποράς:
- Ενίσχυση παραγωγών για την καλλιέργεια συγκεκριμένων ποικιλιών χειμερινών σιτηρών και οσπρίων, για τροφή ή ζωοτροφές, μικρού βιολογικού κύκλου. Η ενίσχυση δικαιολογείται γιατί τα είδη και οι ποικιλίες αυτές έχουν μικρότερες αποδόσεις από τις άλλες. Τα επιλέξιμα είδη και οι επιλέξιμες ποικιλίες ανά περιφέρεια (και περιφερειακή ενότητα;) θα καθοριστούν από την αρμόδια διεύθυνση του ΥΠΑΑΤ σε συνεργασία με τις περιφέρειες.
Οι εκτάσεις των ετήσιων καλλιεργειών πρόσφορων για την εφαρμογή της δράσης είναι αυτές που αντιμετωπίζουν τα σοβαρότερα προβλήματα λόγω της ξηρασίας και ανέρχονται στα 4.400.000 στρ.
- Ενίσχυση παραγωγών για την καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών ετησίων. Οι ποικιλίες αυτές είναι καλύτερα προσαρμοσμένες στις συνθήκες (ως επί το πλείστον ξηροθερμικές) που επικρατούν στη χώρα, αλλά έχουν σημαντικά μικρότερες αποδόσεις.
- Ενίσχυση παραγωγών για την εισαγωγή νέων ή/και καινοτόμων καλλιεργειών ανθεκτικών στις ξηροθερμικές συνθήκες και στις αναμενόμενες μεταβολές λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ενδεικτικά αναφέρονται: κινόα, τσία, τεφ, μαύρο σινάπι, νιγκέλα, καμελίνα, μουκούνα, σιταροκρίθαρο, γλυκοπατάτα, τσουκνίδα για ίνα και λινάρι για λάδι ή και ίνα, για τα οποία υπάρχει σχετική τεχνογνωσία στη χώρα μας.
Από τις 19 στις 12
Περιορίστηκαν οι δράσεις στην Ελλάδα
Κι ενώ έχουμε τις εξελίξεις αυτές σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Ελλάδα ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Σπήλιος Λιβανός, περιορίζει στις 12 τις 19 αρχικά δράσεις, που φαινόταν να προκρίνονται στο πλαίσιο των οικολογικών σχημάτων (νέο πρασίνισμα). Συγκεκριμένα πρόκειται για τις ακόλουθες:
- Καλλιέργεια ποικιλιών χειμερινών σιτηρών και οσπρίων μικρού βιολογικού κύκλου.
- Ενίσχυση παραγωγών για την καλλιέργεια τοπικών ποικιλιών ετησίων.
- Ενίσχυση παραγωγών για την εισαγωγή νέων ή/και καινοτόμων καλλιεργειών.
- Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης σε μικρές εκμεταλλεύσεις (<10ha).
- Αύξηση της έκτασης εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης.
- Εφαρμογή ζωνών οικολογικής εστίασης στις δενδρώδεις.
- Διατήρηση αγροδασικών οικοσυστημάτων πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου.
- Διατήρηση δασοκτηνοτροφικών οικοσυστημάτων πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου.
- Διαχείριση φυσικών πόρων - Γεωργία ακριβείας.
- Διαχείριση βοσκοτόπων.
- Διατήρηση και προστασία καλλιεργειών σε εκτάσεις με αναβαθμίδες.
(φωτογραφία: Unsplash)
