Οι χώρες της “οικονομικής αρετής” μαζί με τα νεοφιλελεύθερα διευθυντήρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνεχίζουν τις πιέσεις για να ξαναβάλουν τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου σε καθεστώς μνημονίων, προκειμένου να βοηθηθούν στη δύσκολη οικονομική συγκυρία λόγω της πανδημίας.
Όσο πλησιάζει η μέρα ανάληψης της Ευρωπαϊκής Προεδρίας (1/7) από τη Γερμανία, τόσο πυκνώνουν οι συζητήσεις αλλά και οι πιέσεις προς τις χώρες που έχουν πληγεί άσχημα από τον COVID-19 και την κρίση, ιδιαίτερα τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, να επανεξετάσουν τη στάση τους έναντι του... ξεχασμένου πακέτου δανείων από τον ESM. Και αυτό οπωσδήποτε πριν αρχίσει η δημόσια συζήτηση για τη συγκρότηση του Ταμείου Ανάκαμψης (Τ.Α.) στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, που έχει προγραμματιστεί για τις 17-18 Ιουλίου.
Το πακέτο του ESM συνοδεύεται από αιρεσιμότητες πολύ συγκεκριμένες που έχουν να κάνουν με το δημοσιονομικό σκέλος. Με άλλα λόγια, όποιος πάρει δάνειο από τον ESM μπαίνει (ή... ξαναμπαίνει, στην περίπτωση της Ελλάδας) σε καθεστώς μνημονίου!
Το θέμα αφορά άμεσα και την Ελλάδα, καθώς η συρρίκνωση των προσδοκιών για την τουριστική σεζόν του καλοκαιριού αυξάνει τις ανάγκες για νέο πακέτο δημοσιονομικής στήριξης στην οικονομική δραστηριότητα, όπως φάνηκε από την Έκθεση που παρουσίασε ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας.
Η “λογική” των πιέσεων αυτών, που προς το παρόν απευθύνονται ανοικτά προς την Ιταλία - αλλά έμμεσα και προς τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, το αποκαλούμενο Club Med - είναι ότι τα 240 δισ. ευρώ του ESM είναι άμεσα διαθέσιμα και κυρίως συνοδεύονται τις δημοσιονομικές “προϋποθέσεις” του ESM. Δηλαδή... το μνημόνιο.
Η μικρή αυτή “λεπτομέρεια” στην παρούσα στιγμή φαίνεται να αποτελεί τη “λυδία λίθο” για το πώς και με τι προϋποθέσεις θα προχωρήσει η δύσκολη συζήτηση για τη συγκρότηση του Ταμείου Ανασυγκρότησης της Ε.Ε., με πρώτο στοιχείο την προώθηση 500 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και 250 δισ. ευρώ σε νέα μηδενικού κόστους δάνεια. Η παρουσία του ESM μέσω των δανείων του πακέτου των 240 δισ. ευρώ στις χώρες που θα επιδοτηθούν κατά μεγάλο ποσοστό από το Ταμείο Ανασυγκρότησης είναι ένα πολιτικό “σχήμα” που φαίνεται να αναπαράγει το παλιό σχήμα της παρουσίας του ΔΝΤ στην τρόικα των δανείων του ESM.
Σε κάθε περίπτωση, η “σύσταση” της Μέρκελ προς τον Ιταλό πρωθυπουργό να προσφύγει στον δανεισμό από το πακέτο του ESM έχει ανοίξει και επίσημα αυτή τη συζήτηση, καθώς κάποιες από τις κυβερνήσεις του Νότου περιμένουν την Ιταλία να κάνει το πρώτο βήμα για να ακολουθήσουν στη “σκιά” της ιταλικής πρωτοβουλίας...
Στην ιταλική Βουλή πάντως η συζήτηση αυτή έχει βάλει “φωτιά” στον κυβερνητικό σχηματισμό και δεν αποκλείεται σύντομα να προκαλέσει ρήγματα τέτοια που να οδηγήσουν σε μετάλλαξη το κυβερνητικό σχήμα, χωρίς εκλογές. Βέβαια, η ταχύτητα των εξελίξεων αυτών θα μπορούσε να επηρεαστεί από τον τρόπο εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Για παράδειγμα, αν η κ. Λαγκάρντ αποφάσιζε να μετριάσει τις - πέραν της ιταλικής “κλείδας” - αγορές κρατικών ιταλικών ομολόγων, η διεύρυνση των αποδόσεων και των spreads θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντική πίεση στην κυβέρνηση.
Για την Ελλάδα, η επίσημη θέση της κυβέρνησης αποκλείει προς το παρόν την προσφυγή στα δάνεια του ESM, αλλά όπως έχουν εξηγήσει σε πολλές ευκαιρίες στελέχη της κυβέρνησης, η θέση αυτή θα μπορούσε να αλλάξει αν και άλλες χώρες της Ε.Ε. αρχίσουν να προσφεύγουν για δάνεια στο Ταμείο των 240 δισ. ευρώ του ESM. Και υπάρχουν και οι “παραινέσεις” από τον επικεφαλής της ΤτΕ, ο οποίος φαίνεται να επιθυμεί το “μνημόνιο” του ESM για να αποθαρρυνθούν τυχόν διαθέσεις “εκτροπής” από την “οικονομική ορθοδοξία” ετούτης ή της επόμενης κυβέρνησης.
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σημειωθεί ότι ο δανεισμός από το Ταμείο αυτό φέρνει μαζί του και ένα πλεονέκτημα, εκτός από το μεγάλο μειονέκτημα του νέου μνημονίου: “Νομιμοποιεί” την πλήρη συμμετοχή των τίτλων χρέους της χώρας στα προγράμματα της ΕΚΤ, όχι μόνο του έκτακτου PEPP, αλλά και του κανονικού που ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο, και από το οποίο παραμένει αποκλεισμένη η Ελλάδα.
