Οι εποχές που τα στεγαστικά δάνεια δινόταν σαν... τα στραγάλια, ακόμη και δίχως επαρκείς εγγυήσεις, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.
Και όχι μόνο αυτό, αφού στα επόμενα (αρκετά) χρόνια, τα στεγαστικά δεν πρόκειται να ξεκολλήσουν από το εξαιρετικά χαμηλό ετήσιο σημείο των εκταμιεύσεων ύψους περί τα 200 εκατ. ευρώ, στα οποία βρίσκονται τα τελευταία χρόνια.
Όπως αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ το capital.gr, στελέχη της στεγαστικής πίστης τονίζουν ότι οι εκταμιεύσεις στεγαστικών δανείων δεν πρόκειται να ξεκολλήσουν προσεχώς από τα 195-210 εκατ. ευρώ, ετήσια επίπεδα εκταμιεύσεων που παραμένουν σταθερά την τελευταία τετραετία.
Η προοπτική αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την αυξητική τάση που θα ακολουθήσουν οι πλειστηριασμοί ακινήτων, τροφοδοτώντας την αγορά με ακίνητα σε χαμηλές τιμές, σε μια αγορά ήδη μειωμένων τιμών. Και παράλληλα, είναι εντελώς ασύνδετη με το αυξημένο ενδιαφέρον αγοραστών ακινήτων από το εξωτερικό, των οποίων οι αγορές δεν περνούν από το τραπεζικό σύστημα.
Ανεξαρτήτως πλειστηριασμών και φθηνών ακινήτων και επιπλέον, παρά το μειωμένο κόστος δανεισμού (περιθώριο 3,5-4 μονάδων στη βάση μηδενικού euribor), η αγορά στεγαστικής πίστης έχει σοβαρούς λόγους για να μείνει καθηλωμένη και αναιμική. Αυτοί ξεκινούν από τους "συνήθεις ύποπτους" - πρωτίστως το μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα και τους... αμέτρητους Έλληνες που έχουν δυσμενή τραπεζικά δεδομένα και δευτερευόντως την αυξημένη φορολογία - και καταλήγουν στα "κακώς κείμενα" και στα νέα δεδομένα για τις τράπεζες.
Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, δύο είναι τα δεδομένα που "σαμποτάρουν" περαιτέρω τις νέες χορηγήσεις στεγαστικών δανείων, εμποδίζοντας ακόμη περισσότερο την ανάκαμψη της στεγαστικής πίστης.
Αφενός το προηγούμενο του νόμου Κατσέλη που απέκοψε ουσιαστικά τις τράπεζες από τα ακίνητα-ενέχυρα των δανείων που χορήγησαν και, αφετέρου, το νέο λογιστικό πρότυπο IFRS 9 που θα ισχύσει από 1/1/2018 και θα υποχρεώσει τις τράπεζες να σχηματίζουν προβλέψεις και για τα ενήμερα δάνεια κάθε 12 μήνες, κάνοντας προβολή στο μέλλον για πιθανές ζημίες από μη εξυπηρέτηση των δανείων.
Το χειρότερο από τα δύο φαίνεται πως είναι το κακό προηγούμενο του νόμου Κατσέλη, το οποίο, ακόμη και σε βελτίωση της οικονομίας, θα λειτουργήσει ως "μετατραυματικό σοκ" για τις τράπεζες, καθιστώντας τες δύσπιστες έναντι των αιτούντων στεγαστικό δάνειο.
Οι τράπεζες έχουν ήδη να διευθετήσουν μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια 27,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων ένας "σκληρός πυρήνας" της τάξεως των 10 δισ. ευρώ θα απαιτήσει ισορροπίες σε τεντωμένο σχοινί.
Από τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ για την πορεία των Επιχειρησιακών Στόχων Μείωσης των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων των τραπεζών, προκύπτει ότι η συνεχιζόμενη πάλη για την καταστολή των NPLs (μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών) οφείλεται στα στεγαστικά χαρτοφυλάκια.
Στο β' τρίμηνο του 2017, τα τελευταία συνέχισαν την τάση που διαμορφώθηκε για πρώτη φορά στο α' τρίμηνο του έτους και η οποία συνίσταται στη δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων. Μάλιστα, στο στεγαστικό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών σημειώθηκαν οι σημαντικότερες εισροές μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.
Το ακόμη πιο ανησυχητικό στοιχείο, που προσδίδει στην κατάσταση τα χαρακτηριστικά "ωρολογιακής βόμβας", είναι αυτό που προκύπτει από τις διαπιστώσεις της ΤτΕ για το καθεστώς των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων.
Συνολικά, όπως διαπιστώνει η ΤτΕ, ποσοστό 15% των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τελεί υπό καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία, ενώ ειδικά στα στεγαστικά δάνεια το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 30%. Πρόκειται δηλαδή για στεγαστικά δάνεια ύψους 10 δισ. ευρώ που ζητούν "άσυλο" ή αλλιώς για 1 σε κάθε 3 μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών.
Τέλος, περαιτέρω ανησυχητική ένδειξη είναι το γεγονός ότι τα 2/3 του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που εμπίπτουν στην κατηγορία καθυστέρησης μεγαλύτερης των 90 ημερών (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι καταγγελμένες απαιτήσεις) έχουν καθυστέρηση μεγαλύτερη του ενός έτους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα στεγαστικά διαμορφώνεται στο 70%.
