Το ότι η χρηματοδοτούμενη από τον κρατικό προϋπολογισμό και την Ευρωπαϊκή Ένωση έρευνα στη χώρα μας παράγει εξαιρετικές πλην όμως μεμονωμένες επιτυχίες και χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της είναι γνωστό. Η αριστεία στην Έρευνα, όπως διαχρονικά λειτουργεί στα ερευνητικά κέντρα, είναι περισσότερο «μεθοδολογία εισροής πόρων» που βοηθούν και τις τοπικές κοινωνίες, όμως αυτή εντέλει λειτουργεί και αναπτύσσεται σε πλήρως απομονωμένα από κάθε μορφής ουσιαστικού ελέγχου συστήματα διοικήσεων, που αυτόνομα και χωρίς ευθύνη διαχειρίζονται ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους.
Τα παραδείγματα κακοδιοίκησης και κακοδιαχείρισης πάμπολλα, τα σκάνδαλα πλαστών τίτλων σπουδών επίσης, οι πολυθεσίτες διευθυντές που διοικούν από Ελλάδα ή Λονδίνο και Νέα Υόρκη είναι κανόνας και όχι εξαίρεση, και γενικότερα το σκοτεινό καθεστώς "φεουδαρχίας" που διέπει τους "άριστους διαχειριστές των Κέντρων". Εξάλλου, και η πολιτική ηγεσία, είτε λόγω κατεστημένου, είτε λόγω ιδιοτελών συμφερόντων και κανενός μικρορουσφετιού, είτε και λόγω αδυναμίας να τα βάλει με ένα σύστημα που γιγαντώθηκε και πλέον απαιτεί συνεχώς τροφή για να διατηρηθεί, εξακολουθεί να... τυρβάζει αλλού.
Οι αιώνιοι και πολυθεσίτες
Με ρεπορτάζ η "Νέα Κρήτη" έχει αναφερθεί πάρα πολλές φορές στο φαινόμενο διευθυντές στα ερευνητικά κέντρα να έχουν θητείες που συγκρίνονται μόνο με τα καθεστώτα της Αφρικής ή εκείνο της Βόρειας Κορέας. Διευθυντές με 15-20 χρόνια εξουσίας, άλλοι με τρεις ή περισσότερες θέσεις σε Ελλάδα, Αγγλία, ΗΠΑ και όπου αλλού, που αντεπεξέρχονται στα καθήκοντά τους με τις πλάτες των υπόλοιπων διευθυντών και δεν... τρέχει κάστανο. Άλλοι με πτυχία που τους αναγνώρισε τιμητικά ο προηγούμενος διευθυντής, άλλοι με χρηματοδότηση προσωπικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και η λίστα των παρανομιών είναι ατελείωτη. Η δε καραμέλα ότι τα ερευνητικά κέντρα ελέγχονται από την Πολιτεία απευθύνεται στους αδαείς ή τους αδιάφορους, καθώς είναι γνωστό ότι κανένας ουσιαστικός έλεγχος δεν έχει πραγματοποιηθεί σε αυτά τα ευγενή ιδρύματα.
Εάν κάποια στιγμή ξεφύγει κάποιο μεμονωμένο περιστατικό και βρει φώτα δημοσιότητας, με τις κατάλληλες ενέργειες ενός καλά οργανωμένου συστήματος που με κάθε θυσία θέλει να διατηρηθεί στο τιμόνι εξαϋλώνεται και αποσιωπάται. Με αυτόν τον τρόπο έχουν δημιουργηθεί και συντηρούνται από διάφορους αυτά τα μικρά "φέουδα", που συντονίζονται για το κοινό τους καλό.
Συνένοχος και αυτουργός
Και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου τι κάνει; Αναλόγως των περιστάσεων ακολουθεί και αυτή τη ρότα που επιτάσσει το λεγόμενο πολιτικό κόστος. Κυρίως όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι διατελέσαντες υπουργοί και οι γενικοί γραμματείς του υπουργείου Παιδείας και της αρμόδιας Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας είναι από τον ίδιο χώρο, τον πανεπιστημιακό και ερευνητικό, και σε όλες τις συντεχνίες στην Ελλάδα "κόρακας κοράκου μάτι δε βγάζει". Οι εξαιρέσεις ανθρώπων του χώρου που προσπάθησαν να αφήσουν το στίγμα τους επιδιορθώνοντας ορισμένα κακώς κείμενα και βρέθηκαν στην πολιτική αφάνεια επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Δεν είναι όμως μόνο η εφαρμογή κάποιων πολιτικών αποφάσεων που στην τελική ελέγχονται την ώρα της ψήφου ή με κάποιο διαστρεβλωμένο, αναλόγως των κομματικών κατευθύνσεων, φακό ηθικής. Στις μέρες μας έχουμε γίνει μάρτυρες κατά συρροή παρανομιών, οικονομικών σκανδάλων, εργασιακής τρομοκρατίας και απολύσεων και άλλων ευτράπελων, που σε παλαιότερους καιρούς θα είχαν συγκινήσει κάποιον αρμόδιο ελέγχου σε κάποια δημόσια υπηρεσία, ή έναν εισαγγελέα για να παρέμβει.
Η κοινωνία μας, όμως, μέρος της οποίας είναι η πολιτική και η δικαστική εξουσία και οι λειτουργοί της, έχει πλέον πέσει σε μίας μορφής νιρβάνα. Καθημερινά κατακλυζόμαστε από τόσο μεγάλα σε οικονομικό μέγεθος και σημασία σκάνδαλα πολιτικών και υπαλλήλων, που ένα μικρό παραστράτημα δεν ανιχνεύεται ή απλά δεν ενδιαφέρει κανέναν. Τι είναι μία παράτυπη χρηματοδότηση ενός ταξιδιού 1.000 ευρώ μπροστά στα εκατομμύρια της λίστας Λαγκάρντ;
Η απάθεια όμως που επιδεικνύει ειδικά τους τελευταίους 7 μήνες η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ξεπέρασε κάθε στάνταρ και ρεκόρ προηγούμενης κυβέρνησης. Καταγγελία ερευνητών από όλα τα κορυφαία ερευνητικά κέντρα της χώρας για παράνομη απόφαση του ΓΓΕΤ Κ. Μαλούτα, που με το έτσι θέλω κατήργησε διάταξη νόμου, δεν ενόχλησε κανέναν. Ούτε καν ενόχλησε πολιτικά η παρέμβαση του πρώην ΓΓΕΤ Χ. Βασιλάκου που όχι μόνο προσυπογράφει την παράνομη και προκλητική παρέμβαση του νυν, αλλά τον βγάζει στη σέντρα και ως ψευδόμενο για ασάφειες και διευκρινίσεις που δεν έγιναν ποτέ. Και πώς αντέδρασε ο αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός Κ. Φωτάκης σε όλα αυτά; Με σιγή που δείχνει είτε αποδοχή είτε αδυναμία, με το ίδιο σε κάθε περίπτωση τελικό αποτέλεσμα.
Όργιο παρανομιών στα ερευνητικά κέντρα
Η παράνοια στη χώρα μας έχει φτάσει πλέον σε απίστευτα ύψη. Παλαιότερα δεν προλαβαίναμε δημοσιογραφικά να καυτηριάζουμε κακούς νόμους. Μετέπειτα δημοσιεύαμε τεκμηριωμένες γνώμες για την τροποποίηση των νόμων, με πάντα υπεύθυνο των αλλαγών την εκάστοτε Βουλή και κυβέρνηση. Φαινόμενα παρανομιών και παρατυπιών φυσικά και συνέβαιναν και θα συμβαίνουν, με τους παρανομούντες κάποιες φορές να πέφτουν στη δαγκάνα του ελέγχου και του νόμου, μιας και σοβαρός έλεγχος στην Ελλάδα δεν υπάρχει για τίποτα. Όμως άλλου τύπου είναι η παρανομία για ιδιοτελή συμφέροντα κάποιων "επιτήδειων" που κάποτε καταλήγουν στη φυλακή, και άλλου μεγέθους και είδους η συστηματική παρανομία που συντελείται στα ερευνητικά κέντρα, με συνυπευθυνότητα πλήθους διοικούντων, και η οποία τους τελευταίους 7 μήνες έχει χτυπήσει ανόδους δείκτη Dow Jones.
Τον προηγούμενο Δεκέμβριο ψηφίστηκε ο Νόμος 4310 για την έρευνα, για τον οποίο έχουμε γράψει και εμείς πολλά. Σε κάθε όμως περίπτωση είναι νόμος του κράτους, πλην φυσικά του νυν ΓΓΕΤ που έχει άλλη άποψη. Αυτό δεν πτοεί και τις διοικήσεις των κάποιων ερευνητικών κέντρων να εφαρμόζουν όπως εκείνες θέλουν τις διατάξεις του, και για άλλες να σφυρίζουν αδιάφορα. Το ζήτημα που αναδείχτηκε με την καταγγελία των εγκλωβισμένων ερευνητών είναι η κορυφή του παγόβουνου. Μάλλον οι συγκεκριμένοι δεν ανήκουν στην "ελίτ" εκείνων που με σωστά σχεδιασμένες και δρομολογημένες ενέργειες θα προαχθούν ως "άριστοι".
Δεν ήταν γνωστό φερ' ειπείν το δεδομένο που μάθαμε από τον ίδιο τον Χ. Βασιλάκο, ότι τα κέντρα εφάρμοσαν άμεσα τη διάταξη για τους συνταξιούχους ερευνητές και μέλη ΔΕΠ, που έχουν πιάσει την καρέκλα και φυσικά δε θέλουν να απεμπολήσουν την οικονομική και διοικητική ισχύ της. Πόσοι άραγε συνταξιούχοι εξακολουθούν να εργάζονται στα Κέντρα και κυρίως, για να μην κατηγορηθούμε για ρατσισμό έναντι της τρίτης ηλικίας, ποια είναι τα παρόντα επιτεύγματά τους;
Μήπως αυτό το φαινόμενο σχετίζεται με ένα άλλο, εκείνο της οικογενειοκρατίας, όπου τα ερευνητικά κέντρα έχουν γεμίσει από συζύγους, τέκνα, ξαδέλφια και ανίψια των διοικούντων; Ίσως τελικά στην Ελλάδα το "DNA της αριστείας" μεταδίδεται ακέραιο από γενιά σε γενιά ανθρώπων που διατηρούν χρόνια τώρα θέσεις ευθύνης, είναι καθηγητές πανεπιστημίων, πρόεδροι σε οργανισμούς του Δημοσίου και λοιπά.
Ακόμα όμως αυτά ωχριούν μπροστά σε μία άλλη συντελούμενη κωλυσιεργία και παρανομία, που δε θα μπορούσε να πραγματοποιείται χωρίς κάποιου είδους ευλογία της πολιτικής ηγεσίας υπουργείου Παιδείας και της ΓΓΕΤ.
Από τη μη εφαρμογή του νόμου: «Στον αέρα» οι χρηματοδοτήσεις
Την αναφέρουμε όχι επειδή είναι άλλη μία διάταξη που απλά δεν εφαρμόζεται από το Νόμο 4310, αλλά διότι η εφαρμογή της θα μπορούσε να αποτελέσει την έναρξη κάθαρσης σε αυτά. Βάσει λοιπόν του άρθρου 47, τα ερευνητικά κέντρα θα έπρεπε μέχρι τον περασμένο Ιούνιο να έχουν αλλάξει πλήρως τους εσωτερικούς τους κανονισμούς, ώστε αυτοί να συμβαδίζουν και να μην έχουν πρόνοιες που είναι παράνομες, καταχρηστικές και αναχρονιστικές. Για παράδειγμα, οι πρόνοιες που έχουν τα κέντρα για τα πνευματικά δικαιώματα και άλλα εργασιακά θέματα όχι μόνο είναι κατάλοιπα "φεουδαρχισμού", αλλά βάσει αυτών τρομοκρατούνται και ενίοτε καταδιώκονται νομικά και απολύονται παρανόμως ερευνητές.
Τα κέντρα, παρότι ήταν υποχρεωμένα να αλλάξουν τους κανονισμούς τους και επακόλουθα τα όργανα και τον τρόπο διοίκησης, δεν το έπραξαν. Μάλιστα ενάντια στην πρόβλεψη ότι «η μη συμμόρφωση προς τις διατάξεις της παρούσας παραγράφου έχει ως συνέπεια την αναστολή της χορήγησης κάθε δημόσιας χρηματοδότησης». Προτίμησαν δηλαδή με κάθε θυσία να παρατείνουν την κατάσταση, ακόμα και με κίνδυνο να χάσουν τις χρηματοδοτήσεις, μήπως και με κάποια τροπολογία νύχτας περισώσουν τις θέσεις και την ολιγαρχία τους.
Διορισμοί 5ετίας αντί 4ετίας!
Βέβαια το να περιμένει κάποιος το υπουργείο Παιδείας να επιβάλει την εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου ή άλλων, ενόσω το ίδιο παρανομεί, αποτελεί ανέκδοτο. Ακόμα και στους διορισμούς νέων μελών διοικήσεων οι αρμόδιοι υπουργοί φαίνεται "να ξέχασαν" ότι οι θητείες των διευθυντών βάσει του νέου νόμου μειώθηκαν από τα θεωρητικά πέντε (και πρακτικά 8 ή 9) έτη στα τέσσερα. Ενδεικτικό παράδειγμα του διορισμού νέας διευθύντριας του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ, όπου οι υπουργοί Μπαλτάς και Φωτάκης αποφάσισαν η θητεία να είναι πενταετής. Αποτελεί άραγε η συγκεκριμένη διευθέτηση τροπολογία νύχτας, ευσεβή πόθο, λάθος στην εγγραφή της που δε διορθώθηκε ή απλά απόφαση μη εφαρμογής του νόμου; Ας το απαντήσουν οι ίδιοι.
Γιώργος Σαχίνης
