Με τη φετινή χρονιά να έχει εντελώς διαφορετικές παραμέτρους για την καλλιέργεια της ελιάς από τις περασμένες, είναι αναγκαίο να γίνει ανάλυση του τι θα πρέπει να περιμένουμε για μη βρεθούμε προ εκπλήξεων.
Του Ευρικλή Φιτσάκη
Τα στοιχεία, που είναι εντελώς διαφορετικά, είναι: Η οψιμότητα της καλλιέργειας, οι θερμοκρασίες, η σχετική υγρασία της ατμόσφαιρας, η πλημμελής δακοκτονία και η αυξημένη τιμή του λαδιού.
Κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία μπορεί να αναλυθεί σε βάθος και σε κάποια ήδη έχει γίνει. Αυτό όμως θα μας έδειχνε μέρος από μια εικόνα και θα χάναμε το κυρίως θέμα που φωτογραφίσαμε και για τη συγκεκριμένη περίπτωση θα το αναλύσω για να δώσω την πραγματική εικόνα στον αναγνώστη.
Η παράγωγη του ελαιολάδου ευνοήθηκε από τις βροχές και τις θερμοκρασίες του χειμώνα και η οψιμότητα της χρονιάς δεν είχε κάποια αρνητική επίδραση. Όμως, εκεί που, όταν έδεσαν οι ελιές, βλέποντας τον καρπό, ξεκινήσαμε να λέμε ότι έχει καλή παραγωγή φέτος, με μεγάλη άγνοια, σήμερα λέμε ότι έχει μέση βεντέμα και αύριο ίσως πούμε ότι δεν είχε παραγωγή φέτος...
Κανείς δεν έκλεψε τις ελιές πάνω από τα δέντρα, αντίθετα (φωτογραφία: καρποί κάτω) οι ελιές έπεσαν κάτω από τις προσβολές εντόμων, αρχικά του πυρηνοτρήτη (φωτογραφία) και στη συνέχεια του δάκου. Το πρόβλημα με τον πυρηνοτρήτη είναι μόνο σε μικρές περιοχές σημαντικό και ευτυχώς δεν κρατάει πέρα από περίπου 2 μήνες και έληξε για φέτος, αντιθέτως το πρόβλημα με το δάκο είναι καθολικό και κλιμακώνεται με γεωμετρική άνοδο και κρατάει ακόμα και μέχρι τη συγκομιδή.
Για να μπορέσω να σας δώσω το μέγεθος του προβλήματος, λίγα μαθηματικά βοηθούν. Ένας δάκος γεννά στη διάρκεια της ζωής του κατά μέσο όρο με τις φετινές συνθήκες 200 αβγά. Από αυτά τα αβγά εκκολάπτονται 100 αρσενικά, τα οποία δεν κάνουνε ούτε μία ζημιά στην ελιά και 100 θηλυκά (αναλογία φύλου 50%-50%). Από αυτά τα θηλυκά περιμένουμε πάλι 200 αβγά από το κάθε ένα. Οπότε 100 x 200= 20.000 αβγά. Το νούμερο 20.000 δε σημαίνει τίποτα, αν δεν το μεταφράσουμε σε καρπό, και επειδή ο δάκος γεννάει ένα αβγό ανά καρπό, ισούται με 20.000 καρπούς επί 0,9 γραμμάρια που έχει ο καρπός όταν τον συγκομίσουμε, 18 κιλά παραγωγής. Δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό νούμερο, αφού μας αφήνει και εμάς από το 80άρι τσουβάλι με 60 κιλά για να μπορούμε να το σηκώσουμε, ιδιαίτερα αν υπολογίσουμε ότι έχουμε και απώλειες σε κάθε γενεά του δάκου περίπου 32% από τα ωφέλιμα έντομα και τα αντιοξειδωτικά της ελιάς και 8-50% από αντίξοες συνθήκες.
Δυστυχώς, τώρα θα αρχίσει να γίνεται εντυπωσιακό, καθότι περιγράψαμε μόνο μέχρι τη δεύτερη γενεά και ο δάκος φέτος δεν αντιμετωπίζει αντίξοες συνθήκες, αντίθετα έχει ιδανικές θερμοκρασίες (28 βαθμούς) και σχετική υγρασία 60>, τα ωφέλιμα είναι εξολοθρευμένα από την αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και σε αυτές τις θερμοκρασίες θα κάνει νέα γενεά κάθε 22 ημέρες.
Πόσες γενεές περιμένουμε ακόμα; Κατά ελάχιστο 2 και κατά μέγιστο, αν το φθινόπωρο είναι ζεστό, μέχρι 5. Σύνολο 4-7 γενεές.
Τα μαθηματικά γίνονται μακάβρια στις 4 γενεές από 1 άτομο δάκου με 200 γονιμότητα, αναλογία φύλου 50%, 32% θνησιμότητα = 4.276.275.200 άτομα δάκου. Δηλαδή ένας δάκος και η φαμίλια του μπορούν να καταστρέψουν όλη την παραγωγή όλου του νησιού, αν μένουν ανενόχλητοι.
Μικρά τα κονδύλια στη δακοκτονία
Και δυστυχώς τα μικρά κονδύλια της δακοκτονίας δεν έχουν βοηθήσει ώστε να είναι οι ψεκασμοί συγχρονισμένοι με το μέγιστο των πτήσεων του δάκου * και η αποτελεσματικότητα είναι έως πολύ μικρή.
Υπάρχει μέθοδος μαζικής παγίδευσης, η οποία έχει αναπτυχθεί και μπορεί να είναι παρούσα συνέχεια, ώστε να καταστείλει το δάκο, προκειμένου να αποφύγουμε το μεγάλο μειονέκτημα του δολωματικού ψεκασμού. Σημειώνεται ότι ο δολωματικός ψεκασμός είναι ενεργός μόνο 2 ημέρες μετά τον ψεκασμό. Μετά στεγνώνει και γίνεται ανενεργός.
Γιατί δεν έχουμε προχωρήσει παρακάτω; Γιατί δεν έχουμε φροντίσει να αναδειχθεί το κρητικό λάδι; Η απάντηση είναι πολύ απλή: δεν υπήρχε ενδιαφέρον λόγω της τιμής που ήταν πάρα πολύ χαμηλή και επομένως όλοι αντιμετωπίζουν ερασιτεχνικά την καλλιέργεια. Κανένα συγκεκριμένο σχέδιο που να συμπεριλαμβάνει το σύνολο της κατάστασης και την εξέλιξη της ελαιοκαλλιέργειας δεν έχει δημιουργηθεί εκ νέου εδώ και δεκαετίες και απλά αναμασάμε συστήματα του περασμένου αιώνα.
(* ένας όρος που χρησιμοποιείται από τους αναλυτές και αφορά τη συμπεριφορά των πληθυσμών του δάκου).
